NİZAMİ BƏSTƏKARI

Ceyhun Allahverdiyev. Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi, professordur; Bakı Musiqi Akademiyasında (BMA) müəllimlik edir, ifaçı-pianoçudur. O, üç simfoniyanın, iki poemanın, kantatanın, fortepiano və orkestr üçün konsertlərin, "Mənzərə" simfonik rəsmin, iki sonatanın, kamera-instrumental və vokal musiqilərin müəllifidir. «R+»un bəstəkarla söhbəti maestronun Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında keçirilmiş uğurlu yaradıcılıq gecəsindən sonra baş tutdu.  

- Müəllif konsertinin proqramı necə idi və dirijor kim idi?

- Son vaxtlar yazılmış bütün əsərlərim ifa edildi, onlardan dördünün premyerası idi. Çox gündüzlər və gecələr mən bu konsertə hazırlaşmışam. Mənim müəllimim Arif Məlikova həsr etdiyim "Səhifələr" simfonik poeması, dirijor, Azərbaycanın Xalq Artisti Fəxrəddin Kərimova həsr etdiyim Üçüncü simfoniya ifa edildi. Mən onu peşəkarlığına, xeyirxahlığına və layiqli insani keyfiyyətlərinə görə yüksək qiymətləndirirəm. O, mənim böyük dostumdur və ondan konsertdə dirijorluq etməsini xahiş etdim. Bunu parlaq şəkildə yerinə yetirdi.

O axşam Almaz İldırımın, Nizami Gəncəvinin sözlərinə yazdığım dörd romans ifa edildi. Onları əməkdar artist Gülnaz İsmayılova oxudu. Finalda Fəxrəddin Kərimov rəhbərlik etdiyi simfonik orkestrin müşayiəti ilə Xalq Artisti Gülbacı İmanovanın idarə etdiyi xor kapellası Maya Heydər qızının Vətən haqqında "Əbədi sevgi" kantatasını ifa etdi. Arif Məlikovun müsahibəsində gənclərə mənim nümunəmdə inkişaf etməyi tövsiyə etdi. Fərhad Bədəlbəyli isə bildirdi ki, mənim musiqim müasirdir, professionaldır, millidir və bundan başqa, həm də yaxşı pianoçuyam. Ünvanıma belə sözlər eşitmək mənə çox xoş idi.  

- Ailənizdə musiqiçilər olubmu?

- Mənim köklərim Naxçıvana bağlıdır, amma Sumqayıtda anadan olmuşam. Atam Əməkdar inşaatçıdır; dayım tarzən, Əməkdar mədəniyyət xadimi Tacı Tağıyevdir, Naxçıvan Muxtar Respublikası orta ixtisas musiqi məktəbində dərs keçir. Biz dörd qardaşıq. Böyük qardaşım Vasif də bəstəkardır, Əməkdar incəsənət xadimi, professordur, Milli Konservatoriyanın xor dirijorluğu şöbəsində çalışır. Sumqayıtda musiqi məktəbini bitirib və orada doqquz yaşında tarzən dayımın sayəsində maestro Niyazi ilə tanış olub, ona öz əsərlərini göstərməklə qalmayıb, həm də əsər həsr edib.  

1986-cı ildə Niyazinin xeyir-duası ilə Suriyaya festivala gedib və orada öz fortepiano əsərlərini ifa edib. Festivaldan sonra Əfqan Salayev adına Sumqayıt orta İxtisas Musiqi Məktəbinə daxil olub və oranı vaxtından erkən bitirib. Fortepiano sinifində məşğul olub. 1989-cu ildə o, Tiraspolda keçirilən beynəlxalq piano müsabiqəsində birinci olub.

BMA-da mən iki fakültədə - professor Arif Məlikovun yanında kompozisiya üzrə və professor Elmira Əliyevanın yanında fortepiano üzrə eyni zamanda təhsil almışam, akademiyanı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişəm. Mənim kompozisiya kafedrasındakı diplom işim - "Azərbaycan" simfoniyası dəfələrlə Rauf Abdullayevin dirijorluq etdiyi Dövlət Simfonik Orkestri tərəfindən ifa edilib. Həmin illərdə fortepiano üçün sonatamı və İkinci simfoniyamı sevimli müəllimim Arif Məlikova həsr etmişdim, aspiranturanı onun sinifində oxumuşdum.  

- Öz əsərlərinizi başqa ölkələrdə ifa etmisinizmi?

- Bəli, məsələn, Parisdə YUNESKO-nun zalında kamera orkestri ilə «Kapriççio»mu çalmışam. Yaponiyada EXPO sərgisində Xalq Artisti Nəzakət Teymurova tərəfindən xalq mahnıları tərtibatımda səsləndirildi. Tehranda böyük konsert oldu, Rauf Abdullayevin rəhbərliyi altında çox sayda əsərlərim və tərtibatlarım səsləndirildi - onları Fərəməz Gerimudi ifa etdi. Vyanada mənim böyük proqramım da Rauf Abdullayevin rəhbərliyi altında ifa edildi.  

Rusiyada Azərbaycan mədəniyyət günlərində də çıxış etmişəm, prezidentlər İlham Əliyev və Vladimir Putin də orada idi. Üç dəfə İstanbulda konsert vermişəm və master-klass keçmişəm. Norveçdə Per Gün festivalının açılışında və münsiflər heyətinin işində iştirak etmişəm. Hətta Türkiyədə işləmək üçün dəvət də almışam. Ancaq təklif edilən əlverişli şərtlərə baxmayaraq, imtina etdim - öz xalqıma xidmət etmək istəyirəm. Qəbələdə keçirilən festivalda çıxışlarımızı xatırlayıram, Üzeyir Hacıbəyov festivalında...

- İşinizdə indi nə kimi yeniliklər var?

- Konservatoriya kitabxanasında əldə edilə biləcək beş dərslik bu yaxınlarda dərc edilib. Ümumiyyətlə, Nizami Gəncəvinin "İsgəndərnamə" poeması əsasında böyük səhnə əsəri yazmaq üzərində düşünürəm. Hazırda opera və ya balet üçün dram üzərində işləyirəm.  

- Siz müxtəlif mövzularda əsərlər yazmağa nail olursunuz: vətənpərvərlik haqqında "Əbədi sevgi" kantatası, təbiət haqqında "Dəniz və Səma" və "Sevəcəyəm" lirik kantataları; beşyaşlı qızınız Dənizə siz iki fortepiano üçün nəzərdə tutulmuş "Eskizlər" konsert pyesini həsr etmisiniz. Öz pedaqoji fəaliyyətiniz haqqında danışın...

- Bu gün mənim kompozisiya üzrə beş tələbəm var. Köhnələrdən iki beynəlxalq müsabiqənin laureatının adını çəkə bilərəm - biri bakalavr Etibar Əsədlilir, indi Parisdə magistratura təhsili alır, digəri isə iranəsilli Cavad Abrahidir. O artıq çox illərdir Türkiyədə çalışır. Bu il isə Toğrul Salmanov bakalavrlığı böyük orkestr üçün simfonik poema ilə bitirib. Nigar Əliyeva isə indi magistraturada oxuyur.

- Tələbələrlə necə çalışırsınız, öz müəlliminiz kimi? Zəifləri uzaqlaşdırıb sağlam və güclüləri inkişaf etdirirsiniz?

- Arif Məlikov kimi bir müəllimi olan adam xoşbəxtdir. İndi dünyada belə səviyyədə bəstəkar, sadəcə, yoxdur.

- Öz fikrinizcə, həyatda önəmli nə etmisiniz?

- Həyatımın altı ilini Azərbaycan Prezidentinin Sərəncamı ilə öz müəllimimin əsərlərini redaktə etməyə həsr etmişəm. Bu, 27 cilddir, hər kitabda 300 səhifə var. Təqdimat 2016-cı ilin dekabr ayında keçirildi. İndi mən Arif Məlikovun əsərlərinin rəsmi redaktoruyam.

2011-ci ildə Azərbaycanın Əməkdar artisti adına layiq görülmüşəm, 41 yaşımda professor olmuşam, artıq 46 yaşıma girməyimə baxmayaraq, öz yaradıcılığıma və karyerama çox nikbin baxıram; məsələn, çox şadam ki, fortepiano əsərlərimi beynəlxalq müsabiqələrin proqramına daxil edirlər.  

- Boş vaxtınızı necə keçirməyi sevirsiniz?

- Təbiəti sevirəm, buna görə səyahət edirəm. Qızım Dənizlə bulvarda gəzirəm. İdmanı sevirəm - üzgüçülüyü və qaçışı, şahmatı... Kitab oxuyuram - musiqiçilərdən kənar mövzularda kitabları da.

- Ən sevdiyiniz musiqi aləti və ən sevimli əsəriniz?

- Sevimli alətim doğma fortepianodur; ən sevimli əsərim hələ yazılmayıb, irəlidədir.

- Sizin ən böyük istəyiniz?

- Böyük bir səhnə əsəri yazmaq və musiqimə görə çıxış etdiyim hər yerdə məni sevdiklərini görə bilmək...

- İndi çox bəstəkarlar tez uğur qazanmaq, daha populyar olmaq üçün estrada janrına meyil edirlər. Simfoniyaları kimlər dinləyir, ifa edir və ya satın alır?

- Bu, yanlış yanaşmadır, simfoniya yazmaq üçün onu bacarmaq lazımdır, çünki hər şeyin əsası odur, sonrası asan və uğurludur.

- Sizə uğurlar arzulayırıq!