28 Mart 2024

Cümə axşamı, 12:50

YÜZ İLİN GÖZLƏNTİSİ

Dahi bəstəkar Qara Qarayevin yubileyinə Bakıda «Qoyya» baletinin tamaşası qoyuldu

Müəllif:

15.02.2018

Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrında dahi Azərbaycan bəstəkarı Qara Qarayevin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə "Qoyya" baletinin premyerası oldu. Bu, izləyicilərin böyük marağına səbəb oldu. Tamaşa zamanı zal dolu idi. "Qoyya" baleti bəstəkar Qarayevlərin -ata və oğulun musiqisinə yazılıb. 

Opera və Balet Teatrının rəhbərliyi bu tədbirin əhəmiyyətini nəzərə alaraq, tamaşaya tanınmış dünya şöhrətli mədəniyyət xadimlərini dəvət etmişdi. Baletin quruluşçu xoreoqrafı kimi Estoniyanın əməkdar artisti, «Dance Open» Sankt-Peterburq balet festivalının bədii rəhbəri, UNESCO yanında Beynəlxalq Rəqs Şurasının üzvü, Marius Petip Beynəlxalq İrs Fondunun prezidenti Vasili Medvedyev idi. Bu ustadın xoreoqrafik quruluşları dünyanın ən yaxşı opera teatrlarında böyük uğurla nümayiş etdirilir. Quruluşçu rəssam isə

Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının akademiki, professor, Rusiya Rəssamlar İttifaqının üzvü Dmitri Çerbaci idi. Librettonun müəllifi isə məşhur yazıçı Yana Temiz (Türkiyə), tamaşanın xormeysteri Azərbaycanın əməkdar artisti Sevil Hacıyeva idi. Baletin premyerasına dirijorluğu isə Azərbaycanın əməkdar artisti, beynəlxalq dirijor müsabiqələrinin laureatı Eyyub Quliyev edirdi. 

Bu möhtəşəm tamaşada aparıcı balet solistləri - Azərbaycanın əməkdar artistləri Nigar İbrahimova, Makar Ferştandt, həmçinin Anar Mikayılov, Cəmilə Kərimova və Ayan Eyvazova çıxış edirdilər. 

 

Qoyya 

Yeni baletin baş qəhrəmanı ispan rəssamı Fransisko Qoyyadır - təzadlı bir fiqurdur, çətin taleli insandır, ağır xarakteri və böyük istedadı var. Onun həyatı və yaradıcılığı dəfələrlə bədii əsərlər üçün mövzuya çevrilib, haqqında romanlar yazılıb, filmlər çəkilib və musiqi əsərləri yaradılıb. 

Saray rəssamı Qoyya xidməti üzrə kral ailəsinin üzvlərinin portretlərini çəkir. Amma qürurlu və gözəl hersoginiya Alba ilə görüş onun həyat və yaradıcılığını dəyişir. İndi o, sevdiyi qadından ayrılmayaraq onun rəsmini çəkir. "Geyimli maxa", "Çılpaq maxa" - bütün bu əsərlər xalqa təqdim edilir, ancaq rəssama aşiq olan kraliçanın qısqanclığına səbəb olur. 

Onun rəsmini çəkir, amma belə yox. 1808-ci ildə "Çılpaq maxa" da "şübhəli məzmunlu" digər şəkillərlə birlikdə ispan inkvizisiyası tərəfindən aşkar edildi. Rəsmlər "çox tərbiyəsiz və ictimai maraq üçün təhlükəli" adlandırıldı. Qoyya əxlaqsızlıqda ittiham edildi, lakin rəssam cəzadan qaça bildi, çünki XIX əsrin əvvəllərinə inkvizisiyanın təsiri xeyli zəifləmişdi. O, sadəcə, sənətdə "təhlükəli" ifadə formalarını göstərə bilərdi, amma bütünlüklə qadağan etmək imkanında deyildi.

Həyat yoldaşı və uşağını, həmçinin sirli şəraitdə sevdiyi qadını itirmiş rəssam çətin bir həyat keçirdikdən sonra ömrünü yarı-kor və müflis şəkildə bitirir. Tanınmış türk yazıçısı Yana Temizin librettosu dahi rəssamın həyatının son günlərindən bəhs edir, xəstə və tənha olanda o, öz gəncliyini və keçmişinin dəhşətli səhifələrini xatırlayır. 

Tamaşaya qədər bizim müxbirimiz baletin məşqlərindən birinə baş çəkib, burada tamaşanın aparıcı ifaçıları ilə söhbət edib. 

Qoyya rolunun ifaçısı, gözəl rəqqas Anar Mikayılov danışıb ki, bu, çox sevdiyi Qara Qarayevin musiqisi ilə ilk tanışlığı deyil. Yeri gəlmişkən, bu, onun ilk baş rolu da deyil, axı, o, 2005-ci ildən səhnədədir və çox sayda rollar ifa edib. 

«Mən «Şelkunçik»də də, «Şəhrizad»da da, «1001 gecə»də də, «Qız qalası»nda da, həmçinin çox sayda başqa tamaşalarda oynamışam. Qoyya mənə yalnız texniki cəhətdən çətin bir rol kimi deyil, həm də psixoloji obraz kimi maraqlıdır. Dahi bir şəxsin təzadlı, mürəkkəb xarakterini rəqsdə göstərmək çətindir. Mən yalnız iki solo monoloqu deyil, həm də iki adajionu açmalıyam. Mənim tamamilə iki fərqli tərəfdaşım var - bu, sərt xarakterli, hakimiyyət sevən kraliça və incəqəlbli, lakin gözlənilməz xarakterli hersoginiya Kaetana Albadır. Onlar rəqiblərdir, mənim ürəyim və ruhum üçün mübarizə aparırlar. Dahinin təbiətini açmaqda mənə anam - "Yuğ" teatrının dramatik aktrisası, Azərbaycanın əməkdar artisti, "Qızıl Dərviş" mükafatının sahibi Sona Mikayılova kömək edir. Bəlkə də, Qoyyanın obrazı mənim ən yaxşı rolum olacaq.» 

Azərbaycanın əməkdar artisti Makar Ferştandt: 

"Mənim oynadığım inkvizitor rolu asan deyil, bu, əhəmiyyətli adlardan biridir, Fransisko Qoyyanın həyatına müdaxilə etməklə yanaşı, həm də yaşayışına mane olur. Tamaşada o, şərin təzahürüdür. O, Qoyya obrazının tam əksinədir. Mən bu rolu sevirəm, çünki bu, qeyri-adi bir şəxsdir və ilk dəfədir ki, bu cür bir personajı oynayıram". 

Cəmilə Kərimova: 

«Kənardan elə gəlir ki, mənim çətirlərin rəqsinin solisti rolum önəmsizdir, əslində isə həddindən önəmlidir, axı, Madriddə xalq bayramının fonunda baş qəhrəmanların - Qoyya və hersoginiya Albanın tanış olması baş verir. Bu, parlaq, xoreoqrafiya baxımdan dolğunlaşdırılmış bir partiyadır, virtuoz və rəngarəngdir. Həm də sanki bu bayram rəqsindən Qoyyanın məşhur "Çətir" rəsmi canlanır. Bu, Qara Qarayevin gözəl musiqisi altında çox gözəl rəqsdir.» 

Ayan Eyvazova: 

«Bu baletdə sərt xarakterli nüfuzlu Kraliçanı oynayıram. Bundan əvvəl mən «Don Kixot»da, «Qu gölü»ndə, «Romeo və Cülyetta»da, «Sevgi və Ölüm»də sevgi ilə lirik obrazlar yaratmışam. Burada mən sevgi uğrunda rəqibimlə - gənc, gözəl hersoginiya Alba ilə mübarizə aparıram. Anar Mikayılovla birlikdə tərəfdaş kimi "Yeddi gözəl"də adajio oynamışam». 

Balet truppasının bədii rəhbəri, Azərbaycanın xalq artisti Kamilla Hüseynova tamaşanın premyerasına hazırlığından danışıb. 

"Azərbaycan baletinin rəqqasları ilk dəfə deyil ki, məşhur quruluşçu-xoreoqraf, Estoniyanın əməkdar artisti Vasili Medvedyevin rəhbərliyi altında işləyirlər.

Onun tamaşaları dünyanın ən yaxşı opera səhnələrində çox uğurla nümayiş etdirilir. O, artıq bizim səhnədə Qara Qarayevin "Yeddi gözəl" baletini tamaşaya qoyub. Truppanın artistləri onun teatra gəlişini məmnuniyyətlə qarşıladılar və çox zövqlə rol üzərində işləməyə başladılar. Mən aktyorlarla məşqlər aparmışam və deyim ki, süjet və musiqi dərin fəlsəfi məzmun daşıyır, xoreoqrafiya baxımından dolğundur. Mən inanıram ki, böyük fədakarlıqla çalışan belə yaradıcı insanlardan ibarət heyətin seçilməsinə görə, premyera mütləq uğurlu olacaq. Gözəl dekorasiyalar və rəngarəng kostyumlar baleti çox baxımlı edir. Tamaşada hətta böyük Qoyyanın məşhur rəsmlərindən olan naturadan çəkilmiş "Geyimli maxa" əsərindən istifadə edilib. 

Bildiyiniz kimi, Qara müəllim «Qoyya»nı balet kimi yazmayıb, amma onun simfonik orkestr və oğlanlar xoru üçün "Qoyya" simfoniyası var, o, bunu gözəl dirijor Rauf Abdullayevə həsr edib. Baletdə Birinci simfoniyanın ikinci hissəsindən, həmçinin Üçüncü simfoniyanın ikinci və üçüncü hissələrindən fraqmentlər istifadə olunub, bundan başqa, skripka və orkestr üçün konsertdən parçalar da səslənəcək. Skripkada solonu dəvət olunmuş skripkaçı, Q.Qarayev adına Dövlət Kamera Orkestrinin musiqiçisi Rövşən Əmrətovu ifa edəcək. Teatrda oğlanlar xoru olmadığı üçün, qadınlar xoru iştirak edəcək. Əlbəttə, musiqidə çətin məqamlar var, amma orkestr hər gün məşq edir, aparıcı balet artistləri həvəslə çalışırlar. Ona musiqini xoreoqraf Vasili Medvedyevin özü tərtib edib". 

Tamaşanın baş qəhrəmanı, rəssamla yanaşı, həm də hersoginiya Albadır. Onun rolunu Azərbaycanın əməkdar artisti, prima balerina Nigar İbrahimova ifa edir: 

"Alba kraliçadan daha zəngin, daha gözəl və daha gəncdir. O, sanki taclı xanımın şöhrətini kölgədə qoyur, bu da kraliçanı çox əsəbiləşdirir. Mürəkkəb xarakterli qürurlu gözəlin ətrafında bütün saray həyatı cərəyan edir. O, Qoyyanın bütün həyatı boyu yeganə sevgisidir. Mən öz obrazımı adajioda və iki çıxışımda açıram. O, hətta üzündə örtük olmadan Madrid küçələrinə çıxa bilərdi ki, bu, ispan zadəganlığı üçün ədəbsizliyin yuxarı həddi hesab edilirdi. Tamaşanın fəlsəfi xarakterinə və unikal xoreoqrafiya dilinə baxmayaraq, mən özümü rahat hiss edirəm və həqiqətən, Alba mənim çox xoşuma gəlir. Onun cəsarəti, qabalığı və öz iradəsi çox xoşuma gəlir. Mənim üçün o, tamamilə yeni bir insan, yeni bir obrazdır...". 

Beləliklə, möhtəşəm premyera baş tutdu. Paytaxtın mədəni həyatının daimi tamaşaçılarının gözləntiləri özünü doğrultdu. Kamilla Hüseynovanın da baletin uğurla keçəcəyi barədə proqnozları da çin çıxdı. Yalnız əlavə etmək qalır ki, tamaşa monumental, möhtəşəm dekorasiyaları və kostyumları ilə fərqləndi. Qara Qarayev və Fərəc Qarayevin şaqraq musiqisi, heyrətamiz rejissor tapıntıları, solistlərin artistizmi, orkestrin musiqiçilərinin və dirijorun möhtəşəm ustalığı izləyicilərdə heyranlıq yaradırdı və onlar premyeranı sürəkli alqışlara bürüyürdülər.

"Qoyya" baletinin premyerası, şəksiz ki, Qara Qarayevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş parlaq və önəmli tədbirlərdən biri oldu.



MƏSLƏHƏT GÖR:

366