ƏBƏDİ GƏNC

Məş­hur ru­siy­a­lı ya­zı­çı Bo­ris Aku­nin bir ne­çə gün əv­vəl blo­qun­da in­san­lar­da iki tip is­te­da­dın ol­duğu­nu ya­zıb. Elə olur ki, da­hi in­san hə­lə qa­nı­nın qay­na­dığı vaxt - gənclik il­lə­rin­də in­tu­i­tiv ola­raq şe­devrlər ya­ra­dır. Am­ma so­nra­dan il­lər keç­dikcə bu alov sönür, ya­zı­çı, bə­s­tə­kar, re­jis­sor ya özünü tə­k­rar­la­mağa baş­layır, ya da sa­dəcə fə­a­liyyə­ti­ni day­an­dı­rır. Am­ma elə hal­lar da olur ki, il­lər keç­dikcə onun fə­a­liyyə­tin­də key­fiyyət da­ha da ar­tır, gəncliyi us­ta­lıq və təcrübə əvəz­ləy­ir, öz işi­nin me­­xa­nizmlə­ri­ni yax­şı öy­rə­nən in­san ya­ra­dıcı­lığı­nın zir­və­zi­nə qal­xır.

Emin Sa­bi­toğlu­nu, heç şübhə­siz, ikinci tip da­hi­lə­rə aid et­mək olar. O, is­te­da­dı­nı son də­rəcə er­kən nümay­iş et­di­rib, karye­ra­sı­nı çox tez qu­rub. Gənc Sa­bi­toğlu­nun mah­nı­la­rı li­ri­ka­sı, xüsu­si mu­si­qi eh­ti­ra­sı ilə se­çi­lir. Am­ma bə­s­tə­kar gənclik dövrünü ar­xa­da qoy­du­q­dan so­n­ra da onun mah­­nı­la­rı əv­vəl­ki key­fiyyə­ti­ni itir­məy­ib.

O, ya­ra­dıcı so­vet ziy­a­lı­la­rı­nın ai­lə­sin­dən idi. Ata­sı Sa­bit Rəh­man ya­zı­çı, sse­na­rist və dra­ma­turq idi. Emin uşaq­lı­q­dan mu­si­qiyə və ədə­biyya­ta böyük ma­raq gö­s­tə­rib. O, bə­zi qo­hum­la­rı ki­mi ki­fay­ət qə­dər uğur­lu ədib də ola bi­lər­di. La­kin fər­q­li yol se­çib. 1954-cü il­də Ba­kı Kon­ser­va­to­riy­a­sın­da Qa­ra Qa­ray­e­vin sin­fi­nə da­xil olub. 2 il so­nra təh­si­li­ni Çay­kov­ski adı­na Mos­k­va Döv­lət Kon­ser­va­to­riy­a­sın­da - Yu­ri Şa­po­ri­nin sin­­fin­də da­vam et­di­rib.

Sa­bi­toğlu Mos­k­va­da haq­qın­da müsbət rəy ya­ra­dıb və yax­şı nə­ticə­lər gö­s­tə­rib. 24 ya­şın­da Ba­kıya qayı­dan Emin nə az, nə çox - "Azər­baycan­film" ki­no­stu­diy­a­sın­da mu­si­qi re­dak­to­ru iş­lə­məyə baş­layıb. So­nra­kı il­lər­də o, Döv­lət Fi­lar­mo­niy­a­sın­da bə­dii rəh­bər po­s­tu­nu tu­tub, hə­m­çi­nin Üzey­ir Hacı­bəy­ov adı­na Döv­lət Kon­­ser­va­to­riy­a­sın­da müəl­lim­lik edib.

Kino menestreli 

"Azər­baycan ki­no­su­nu Sa­bi­toğlu­nun mah­nı­la­rı ol­ma­dan tə­səvvür et­mək çə­tin­dir", - deyə Ba­kı Mu­si­qi Aka­de­miy­a­sı­nın pro­fes­so­ru Fə­rəh Əliy­e­va "R+" jur­na­lı­na açıq­la­ma­sın­da bil­di­rib: "70-80-ci il­lə­rin nə­sil­lə­ri onun bir çox məş­hur fil­mə yaz­dığı mah­nı­la­rı yax­şı xa­tır­layır və se­vir".

Hə­qi­qə­tən də, E.Sa­bi­toğlu 20-dən ar­tıq bə­dii və sə­nəd­li filmdə səs­lən­di­ri­lən mah­nı­la­rın müəl­li­fi­dir. Bu mah­nı­la­rın ək­sə­riyyə­ti­ni müa­sir dil­də de­sək, "kult" ad­lan­dır­maq olar. On­la­rın ara­sın­da "İs­tin­taq", "Ad günü", "Gün keçdi", "Cə­lil Məm­məd­qu­lu­za­də", "Sə­məd Vu­rğ­un", "Də­də Qor­qud", "Bi­zim Cə­biş müəl­lim" və di­g­ər filmlər var.

Onun iki film üçün yaz­dığı mah­nı­lar hə­lə də xalq tə­rə­fin­dən xüsu­si se­vi­lir. Bun­lar Flo­ra Kə­ri­mo­va­nın ifa et­diyi "Tak­si" ("Gün keç­di") və əl­bət­tə ki, Ra­fiq Ba­bay­e­vin ifa et­diyi "Əl­vi­da" ("Təh­mi­nə") mah­nı­la­rı­dır.

"Sa­bi­toğlu hə­min il­lər­də Azər­baycan mu­si­qi­si və filmlə­ri­nin si­ma­sı­nı for­ma­laş­dı­ran şəx­slər­dən olub. Şübhə­siz ki, onun mu­si­qi­lə­ri dövrün mu­si­qi is­ti­qa­mə­ti­nin, də­bi­nin nümu­nə­si­dir. Sa­bi­toğlu özünə­məx­sus unu­dul­maz üslub ya­ra­da bi­lib. Bu üslu­bun əsa­sı­nı də­rin li­rik səs­lən­di­ril­mə təş­kil edir", - deyə mu­si­qişünas bil­di­rir: "Emin Sa­bi­toğlu­nun mu­si­qi­si ha­zır­da məş­hur olan bir çox es­t­ra­da ifa­çı­nın mey­da­na çıx­ma­sı­na yol açıb". Ha­zır­da məş­hur olan bir sı­ra müğən­ni­lər məhz onun es­t­ra­da mah­nı­la­rı­nı ifa et­mək­lə po­pulyar­la­şıb­lar. Bə­s­tə­ka­rın "Də­rə­lər", "Ağ çi­çək", "Ba­lıq­çı mah­nı­sı", "Gi­lə­var", "Çay", "Ba­kı, sa­ba­hın xey­ir", "Ax­tar sən mə­ni", "Ay­rıl­ma mən­dən" və di­g­ər mah­nı­la­rı Şöv­kət Ələk­bə­ro­va, Mir­zə Ba­bay­ev, Yal­çın Rza­za­də, Flo­ra Kə­ri­mo­va, İl­ha­mə Qu­liy­e­va ki­mi ifa­çı­lar tə­rə­fin­dən səs­lən­di­ri­lib.

"Emin Sa­bi­toğlu­nun adı incə­sə­nət­də To­fiq Qu­liy­ev, Sə­id Rüstə­mov, Ra­uf Hacıy­ev ki­mi şəx­slər­lə bir sı­ra­da day­a­nır", - deyə Fə­rəh Əliy­e­va bil­di­rir: "O, əsər­lə­rin­də nə­sil­lər ye­ti­şən mil­li es­t­ra­da mu­si­qi­si­nin ən yax­şı müəl­li­f­lə­rin­dən bi­ri­dir. Qeyd et­mək la­zım­dır ki, onun mah­nı­la­rı­nı ye­ni müğən­ni­lər də ifa edir. Hə­min mu­si­qi­lər hə­lə də po­pulyar və ak­tu­al­dır".

Sa­bi­toğlu­nun is­te­da­dı yal­nız es­t­ra­da mu­si­qi­si  ilə məhdud­laş­mır. O, bir sim­fo­niya, üç sim­fo­nik po­ema, üç kan­tata, sim­li kvar­tet, skrip­ka və fortepi­a­no üçün po­ema­la­rın da müəl­li­fi­dir. Bun­dan baş­qa, E.Sa­bi­toğlu te­atr tamaşa­la­rı üçün də çox­lu say­da mu­si­qi əsə­ri ya­ra­dıb.

Bə­s­tə­ka­rın ir­si­nə 2007-ci il­də cid­­di töh­fə ve­ri­lib. O za­man Sa­bi­t­oğlu­nun 70 il­liyi müna­si­bə­ti­lə onun "Qey­ri-adi ov" mu­si­qi­si­nin səs­lən­di­ril­diyi qı­sa­me­t­raj­lı sə­nəd­li film bər­pa edi­lib. Fil­min re­jis­so­ru Ab­dul Mah­­mu­dov­dur. O, xüsu­si ola­raq Ru­siya Döv­lət Film Fon­dun­da bər­pa edi­lib.

Bə­s­tə­kar haq­qın­da bir ne­çə sə­nəd­li film də çə­ki­lib. On­la­rın so­nuncu­su 2012-ci il­də işıq üzü görüb. Fil­min se­na­ri­si­nin həmmülli­fi bə­s­tə­ka­rın qı­zı, Ba­kı Mu­si­qi Aka­de­miy­a­sı­nın pro­fes­so­ru, mu­si­qişünas Cey­ran Mah­mu­do­va­dır. Re­jis­sor­lar Ta­riy­el Və­liy­ev və El­nur Ka­zı­mo­vun fil­min­də məş­hur müğən­ni­lə­rin Sa­bi­toğlu­nun mah­nı­la­rın­dan iba­rət na­dir ifa­la­rı top­la­nıb.

E.Sa­bi­toğlu ki­fay­ət qə­dər məh­sul­dar olan ya­ra­dıcı­lıq həy­a­tın­da 600-dən çox mah­nı bə­s­tə­ləy­ib. Onun nə­sil­lə­rin yad­da­şın­da mu­si­qi li­ri­ka­sı­nın ya­ra­dıcı­sı, hə­mi­şəca­van Emin Sa­bi­toğlu ki­mi qa­lacağı­na heç bir şübhə yox­dur. Həy­at­da ol­say­dı, noy­a­b­rın 2-də da­hi bə­s­tə­ka­rın 76 ya­şı ta­mam olaca­q­dı. Ha­mı­nın se­vim­li­si olan Sa­bi­toğlu 2000-ci il noy­a­b­rın 18-də və­fat edib.