POLYAK VƏ RUS "QOÇU"LARI HAQQINDA

Kse­no­fo­biya və mil­lət­çi­lik bir çox öl­kə­lər­də sürət­lə yayıl­mağa baş­layıb. Son günlər Var­şa­va­da ya­şa­nan dra­ma­tik ha­di­sə­lər fo­nun­da bu möv­zu xüsu­si ak­tu­al­lıq qa­za­nıb.

Noy­a­b­rın 11-də Var­şa­va­da "Müs­tə­qil­lik mar­şı" ke­çi­ri­lib. Söh­bət mil­lət­çi təş­ki­lat­la­rın Pol­şa­nın Müstə­qil­lik Günü müna­si­bə­ti­lə ənə­nə­vi ola­raq təş­kil et­dik­lə­ri ak­siy­a­dan ge­dir. Bu il Pol­şa müstə­qil­liy­i­nin 95-ci il­dönümünü qeyd edir. Mar­şa çı­xan­lar bu gü­nə "ar­tıq­la­ma­sı ilə" ha­zır­la­şıb­lar - bir qrup mil­lət­çi Ru­siy­a­nın Var­şa­va­da­kı sə­fir­liy­i­nin bi­na­sı­na hücum edib. Sə­fir­liy­in qar­şı­sın­da müha­fi­zə­çi­nin əy­ləş­diyi bud­kaya od vu­ru­lub, dip­lo­ma­tik nümay­ən­də­liy­in əra­zi­si­nə fay­er­lər, pe­tar­da və bu­tul­ka­lar atı­lıb.

Böyük eh­ti­mal­la, baş ve­rən­lər Pol­şa hö­ku­mə­ti­ni də şo­ka sa­lıb. Pol­şa pre­zi­den­ti Ru­siy­a­dan "Pol­şa döv­lə­ti adın­dan" üzr is­təy­ib. O, mil­lət­çi­lə­rin sə­fir­liyə hücu­mu­nu "bir­mə­na­lı ola­raq qal­ma­qal" ad­lan­dı­rıb və ona "heç cür haqq qa­zan­dır­mağın mümkün ol­ma­dığı­nı" söy­ləy­ib. Döv­lət baş­çı­sı "Müstə­qil­lik mar­şı" nə­ticə­sin­də dünya are­na­sın­da Pol­şa­nın imici­nə zə­rər gəl­mə­sin­dən tə­əssüf­lən­diy­i­ni bil­di­rib.

Mil­lət­çi xu­li­qan­la­rın əməl­lə­ri­ni Pol­şa Xa­rici İş­lər Na­zir­liyi də pis­ləy­ib.

Mos­k­va­da isə Pol­şa­nın sə­fi­ri Voy­­sex Zay­onçkov­ski Ru­siya XİN-i­nə ça­ğı­rı­lıb. Baş ve­rən­lər­lə əla­qə­dar dip­lo­ma­ta sərt eti­raz bil­di­ri­lib. Na­zir­lik rə­s­mi­lə­ri sə­fir­lə söh­bət­lə­rin­də "Pol­şa po­li­si­nin pas­siv­liy­in­dən, mə­sə­ləyə gec re­ak­siya ver­mə­sin­dən na­ra­zı­lıq bil­di­rib­lər, "qo­çu"­la­rın azğın­laş­ma­sın­da bu­nun da "rol oy­na­dığı­nı" xüsu­si vu­rğ­u­layıb­lar.

Şübhə­siz ki, xa­rici öl­kə­lə­rin dip­lo­ma­tik nümay­ən­də­lik­lə­ri­nə bu cür hücum­lar hər cür töh­mə­tə lay­i­q­dir. Mil­lət­çi­lə­rin is­tə­ni­lən ci­nay­ə­ti ha­q­da bu fi­k­ri söy­lə­mək olar. Am­ma Ru­siya XİN-nin "həd­di­ni aş­mış qo­çu­lar"dan hid­dət­lən­mə­si is­tər-is­tə­məz Ru­siy­a­nın özündə­ki mil­lət­çi­lə­ri ya­da sa­lır. On­la­rın Ru­siya şə­hər­lə­ri­nin küçə­lə­rin­də təş­kil et­dik­lə­ri "Rus mar­şı", "De­sant qo­şun­la­rı günü", bu za­man nə­in­ki baş­qa öl­kə və­tən­daş­la­rı­na, hət­ta baş­qa mil­lət­dən olan Ru­siya və­tən­daş­la­rı­na da ya­şat­dıq­la­rı dəh­şət hər kə­sə bəl­li­dir. On­lar hə­lə ki, dip­lo­ma­tik mis­siy­a­la­ra hücum­lar et­mə­sə­lər də, Ru­siy­aya qa­zanc da­lınca gəl­miş baş­qa mil­lət­lə­rin nü­may­ən­də­lə­ri­ni şi­kəst edir, bə­zən isə qət­lə ye­ti­rir­lər. Ru­siya hö­ku­mə­ti­sə be­lə hal­la­ra gö­rə nə­in­ki heç kim­dən üzr is­tə­mir, bə­zən hət­ta mil­lət­çi­lə­ri gü­nah­kar be­lə, say­mır, baş ve­rən­lə­rin so­si­al xa­rak­ter da­şı­dığı­nı bil­di­rir. Ar­tıq bu tip ci­nay­ət­lər Ru­siy­a­da o qə­dər in­ten­siv xa­rak­ter alıb ki, yer­li icti­ma­iyyə­tin nümay­ən­də­lə­ri bu­nu san­ki tə­bii hal ki­mi qə­bul edir­lər. Ru­­siya KİV-i isə rus­lar ara­sın­da Qaf­­qaz­dan və Mər­kə­zi Asiy­a­dan gə­lən­lə­rə qar­şı qor­xu to­xu­mu sə­pir, bir çox hal­lar­da mil­lət­çi­lə­rin ko­bud­luq­la­rı­na, ci­nay­ət­lə­ri­nə haqq qa­zan­dı­rır.

Əl­bət­tə ki, Ru­siya hö­ku­mə­tin­də­ki bə­zi da­i­rə­lə­rin mil­lət­çi­lə­rin bu cür ak­siy­a­la­rın­da ma­raq­lı ol­duq­la­rı­nı dü­şünmək mümkündür. On­lar bu­nun­la san­ki xal­qa "sərt əl"ə eh­tiy­ac ol­du­ğu­nu gö­s­tər­məyə ça­lı­şır­lar. Bə­zi­lə­ri­nin isə mil­lət­çi­lə­rin va­si­tə­si­lə özünə elek­to­rat top­la­mağa ça­lış­dığı da ay­dın­­dır. Am­ma bütün bun­lar prob­le­min məğzi­ni dəy­iş­mir. Mil­lət­çi­liyə və kse­no­fo­biy­aya yol ve­rən hər kəs is­tər-is­tə­məz bir tə­rəf­dən Ru­siya icti­ma­iyyə­ti­nin mil­li və di­ni mən­su­biyyə­tə əsa­sən bölünmə­si­nə, di­g­ər yan­dan isə bey­nəl­xalq are­na­da Ru­siy­a­nın mən­fi imici­nin for­ma­laş­ma­sı­na kö­mək edir. Bu, ta­ri­xən Ru­si- y­aya, onun ya­rat­dığı si­vi­li­za­siy­aya mey­il­li ol­muş döv­lət­lə­rin və xal­qla­rın on­dan uzaq­laş­ma­sı­na yol açır.

Ru­siya hö­ku­mə­ti­nin be­lə hal­lar­da özünü necə apar­dığı­nı gö­s­tə­rən ən ba­riz nümu­nə­lər­dən bi­ri Mos­k­va­da azər­baycan­lı Or­xan Zey­na­lo­vun tö­rət­diyi id­dia olu­nan mə­i­şət qət­li­nə ve­ri­lən re­ak­siy­a­dır. Hö­ku­mət rus mil­­­lət­çi­lə­ri­nin bir qaf­qaz­lı­nın bir slav­ya­nı qət­lə ye­tir­mə­sin­dən hid­dət­lə­nə­rək təş­kil et­dik­lə­ri ak­siy­a­la­rı ön­lə­mək üçün heç bir təd­bir gör­mə­di və bu ak­siy­a­lar son­da ta­lan­la­ra, bir öz­bəy­in və Rus­lan Qa­ra­xan­lı ad­lı bir azər­baycan­lı­nın qət­li­lə nə­ticə­lən­di. Rus­lar tə­rə­fin­dən mil­liyyətcə azər­baycan­lı olan əlil ye­niy­et­mə­nin aman­sız­lıq­la döyülmə­si­ni də bu cür ci­nay­ət­lə­rin sı­ra­sı­na yaz­maq olar.

Bun­dan baş­qa, Ru­siya hö­ku­mə­ti müəyyən mə­na­da, hət­ta "qo­çu­"lara üstüörtülü yar­dım da et­di. Zey­na­lo­vun həb­si ət­ra­fın­da ya­ra­dıl­mış ucuz şou nəyə de­sən dəy­ər: san­ki, nə­hə­ng bir qanq­ster kar­te­li­nin baş­çı­sı və ya bey­nəl­xalq ter­ror təş­ki­la­tı­nın li­de­riy­miş ki­mi həbs olu­nan Zey­na­lov, sa­dəcə, mə­i­şət qət­lin­də it­ti­ham olun­­ma­sı­na rəğmən, şəx­sən Ru­siy­a­nın da­xi­li iş­lər na­zi­ri Vla­di­mir Ko­lo­koltse­vin ot­ağı­na gə­ti­ril­miş­di.

Bu cür ha­di­sə­lər gö­s­tə­rir ki, rus mil­lət­çi­lər Ru­siy­a­da re­al siy­a­si qüvvəyə çe­v­ri­lir və bu­nun, ilk növ­bə­də, çox­mil­lət­li və müxtə­lif din­lə­rin nümay­ən­də­lə­ri­nin ya­şa­dığı Ru­siy­a­nın özü üçün çox mən­fi nə­ticə­lə­ri ola bi­lər. Bun­dan baş­qa, öl­kə­də mil­lət­çi­lə­rin, əs­lin­də isə fa­şist­lə­rin nüfu­zu­nun ar­t­ma­sı Krem­lin post­so­vet mə­ka­nın­da, Av­ra­siy­a­da in­ki­şaf et­dir­məyə ça­lış­dığı in­te­q­ra­siya lay­i­hə­lə­ri­lə heç cür uz­laş­mır. Çünki is­tə­ni­lən nə­hə­ng in­te­q­ra­siya lay­i­hə­si yal­nız onu re­al­laş­dı­ran tə­rə­fin mil­lət­lə­ra­ra­sı ba­rı­şıq və bir­lik nümu­nə­si gö­s­tər­diyi tə­q­dir­də ger­çək­ləş­di­ri­lə bi­lər.

Be­lə­lik­lə, Ru­siy­a­nın post­so­vet Av­ra­siy­a­sın­da güclü ca­zi­bə mər­kə­zi ol­maq baca­rığı­nın özü şübhə al­tı­na düşüb. Ru­siy­a­da mil­lət­çi ek­s­tre­miz­min ar­t­ma­sı fo­nun­da Mos­k­va­nın di­g­ər öl­kə­lər­də (Pol­şa­da ol­duğu ki­mi) "qo­çu"­la­rın qar­şı­sı­nın alın­ma­sı­na et­diyi çağı­rış­lar inan­dı­rıcı görünmür. Bu za­man ta­ri­xi yad­da­şa is­ti­nad et­mək də işə ya­ra­mır. Bə­li, So­vet İt­ti­fa­qı, SSRİ-də cəm­ləş­miş bütün xal­q­lar, ilk növ­bə­də isə rus xal­qı fa­şizm üzə­rin­də qə­lə­bə­nin qa­za­nıl­ma­sın­da, Pol­şa da da­xil ol­maq­la, bir çox Av­ro­pa öl­kə­si­nin hit­le­riz­min zül­mündən azad edil­mə­sin­də həl­le­dici rol oy­nayıb. Am­ma müa­sir Ru­siy­a­nın bə­la­sı fa­şiz­mə qa­lib gəl­miş bu föv­qəl­döv­lə­tin get­dikcə fa­şiz­min qə­lə­bə qa­zan­dığı öl­kəyə çe­v­ril­mə­sin­də­dir. Odur ki, Ru­siy­a­nın siy­a­si və ziy­a­lı eli­ta­sı yal­nız Pol­şa­da baş ve­rən­lə­rin fo­nun­da dey­il, elə Ru­siy­a­nın özündə də mil­lət­çi­liy­in per­spek­tiv­lə­ri ha­q­da əməl­li-baş­lı düşünmə­li­dir.