ÜRƏKDƏN OXUMAQ

Mziya Qam­ba­şid­ze­ni Azər­bayca­nın bütün ul­duz­la­rı ta­nıyır. Müa­sir vo­kal üzrə ta­nın­mış pe­da­qoq 2008-ci il­də Gürcüstan­dan Azər­bayca­na köçüb və qı­sa müddət­də ifa­çı­la­rı sə­sin ka­mil­liy­i­nə apa­ran yol­da əsl tə­li­mat­çıya, us­taya çe­v­ri­lib. Mziya Qam­ba­şid­ze "R+" jur­na­lı­na müsa­hi­bə­sin­də musi­qiyə, müa­sir şou-biz­ne­sə müna­si­bə­tin­dən, is­te­dad­lı tə­lə­bə­lər­dən və bir çox di­g­ər mə­sə­lə­lər­dən da­nı­şıb.

- Mziya, mu­si­qi si­zin üçün nə­dir?

- Bu, mə­nim həy­a­tım­dır. Musi­qi­­siz ya­şaya bil­mə­rəm. O, mə­nə ener­ji ve­rir, uğur­suz­luq­la­rın, iz­ti­rab­la­rın öh­də­sin­dən gəl­məy­i­mə kö­mək edir. Uşaq­lı­q­dan mu­si­qi­nin əha­tə­sin­də ol­mu­şam. Ku­ta­i­si­də doğul­mu­şam. Va­li­deyn­lə­rim mu­si­qi ilə əla­qə­li şəx­slər ol­ma­sa­lar da, oxu­mağı se­vir­di­lər. Ar­tıq 90 ya­şın­da olan anam hə­lə də ai­lə təd­bir­lə­rin­də ha­mı­mız bir araya top­laş­dı­q­da mah­nı­lar ifa edir. Qar­da­şım və bacım ka­ra­o­ke­də oxu­mağı çox se­vir­lər. Mən Va­no Sa­raci­ş­vi­li adı­na Tiflis Döv­lət Kon­ser­va­to­riy­a­sı­nın xor di­ri­jor­luğu fakültə­si­ni fər­q­lən­mə ilə bi­tir­mi­şəm. Uzun müddət bə­dii gim­na­s­ti­ka üzrə Gürcüstan yığma­sın­da mu­si­qi müşayiəti ilə mə­şğ­ul ol­mu­şam, incə­sə­nət mək­tə­bin­də dərs de­mi­şəm və Gürcüsta­nın bir çox ifa­çı­la­rı ilə iş­lə­mi­şəm. Müa­sir Bri­ta­niya mu­si­qi­si­nin ul­duz­la­rı  Ke­ti Me­lua, "A-Stu­dio" qru­pu­nun so­li­s­ti Ke­ti To­pu­riya, İta­liy­a­nın "La Ska­la" ope­ra te­a­t­rı­nın so­li­s­ti Ni­no Sur­qu­lad­ze, müğən­ni İrak­li Pir­sxa­la­va, "Seyşn" və "Dia Miks" qru­pu­nun üzvlə­ri mə­nim tə­lə­bə­lə­rim olub­lar. Ye­ri gəl­miş­kən, Ni­no Sur­qu­lad­ze ilə düz 12 il mə­şğ­ul ol­mu­şam! Ke­ti Me­lua isə 6 ya­şın­dan mə­nim dər­slə­ri­mə gə­lib. Tə­lə­bə­lə­rim­lə fəxr edi­rəm! On­la­rın uğur­­la­rı və ya­ra­dıcı­lığı mə­nə da­ha da irə­li get­mək üçün güc ve­rir.

- Necə ol­du ki, Ba­kıya gəlib çıx­dı­nız?

- Bu, 2008-ci il­də Gürcüstan­da və­ziyyə­tin çox ağır ol­duğu döv­rdə baş ver­di. İq­ti­sa­di və siy­a­si əng­əl­lər bir çox in­sa­nın iş­siz qal­ma­sı­na sə­bəb ol­muş­du. İşıq və qaz tez-tez kə­si­lir­di. Mə­nim isə işə və sa­kit­liyə çox eh­tiy­acım var idi. Bu­na olan ümid­lə­ri­mi itir­dik­də Ba­kı­da­kı do­stu­ma - bə­s­tə­kar və pi­a­no­çu Gi­vi Use­na­ş­vi­liyə zə­ng vu­ra­raq, kö­mək is­tə­dim. Gi­vi bir ne­çə gündən so­nra mə­nə zə­ng et­di, ya­xın günlər­də çox is­te­dad­lı Azər­baycan ifa­çı­sı Sev­da Ələk­bər­za­də­nin ya­nı­ma gə­ləcəy­i­ni de­di və ona vo­kal üzrə bir ne­çə dərs ke­ç­mə­mi is­tə­di. Sevda, hə­qi­qə­tən də çox xey­ir­xah və əmək­se­vər qız imiş. Onun­la hər gün bir ne­çə sa­at mə­şğ­ul olur­duq və bu, təx­mi­nən ayya­rım be­lə da­vam et­di. So­nra o, Ba­kıya qayıt­dı. Bir müddət so­nra Gi­vi ye­ni­dən mə­nə zə­ng et­di. On­lar Se­va ilə bir­lik­də be­lə qə­ra­ra gəl­miş­di­lər ki, mən Ba­kıya kö­ç­mə­li, ora­da  iş­lə­məyə baş­la­ma­lıy­am. Mən çox düşünmə­dən ça­ma­da­nı­mı yığdım, Ju­ji ad­lı pi­şiy­i­mi də götürüb bu­ra gəl­dim (gülür). İn­di bu­ra­da Ju­ji ilə bir­lik­də ya­şayı­rıq. Də­və­tə gö­rə, mə­nə özümü Ba­kı­da reallaş­dır­maq im­ka­nı ya­rat­dıq­la­rı­na gö­rə Gi­viyə və Se­vaya çox min­nət­da­ram.

- Ba­kı­da si­zi necə qar­şı­la­dı­lar?

- Tə­səvvür edin ki, əv­vəl­lər heç za­man bu­ra­da ol­ma­mış­dım. Mək­tə­b­də və kon­ser­va­to­riy­a­da Azər­baycan mu­si­qi­si­ni din­lə­miş­dim. Azər­baycan muğa­mı və Va­qif Mu­s­ta­fa­za­də­nin mah­nı­la­rı mə­ni va­leh et­miş­di. Ba­kı­da ilk tə­lə­bəm çox ça­lış­qan, is­te­dad­lı müğən­ni Tünza­lə Ağay­e­va ol­du. So­nra di­g­ər ifa­çı­lar da ya­nı­ma gəl­məyə baş­la­dı­lar - Sa­mi­rə Al­lah­ver­diy­e­va, Na­ta­van Hə­bi­bi, Nu­ra Su­ri, Ro­za Zə­rg­ər­li, Gü­nay İb­ra­him­li, Ay­ni­şan Qu­liy­e­va, Gü­nel Qur­ba­no­va, Azad Şa­ba­nov, "Eu­ro­vi­si­on ul­duz­la­rı" Sə­fu­rə Əli­za­də, Ay­sel Tey­mur­za­də, Sa­mir Ca­vad­za­də, Su­a­da Ələk­­bə­ro­va, hə­m­çi­nin Rüfət Məm­mə­dov və Sə­bi­nə Məm­mə­do­va ki­mi ba­la­ca­­lar. Ha­mı­sı­nı yad­da sax­la­maq çə­tin­dir...

- Si­zin hər han­sı xüsu­si tə­d­ris me­todunuz var­mı?

- Xüsu­si bir me­to­di­ka yox­dur. Pe­şə­kar ifa, xo­ra də­s­tək əsa­sın­da oxu­maq və xüsu­si nə­fə­sal­ma qay­da­la­rın­dan iba­rət­dir. Sə­sə tembr və gücü məhz bu ve­rir, ifa­çı­nın bə­də­ni­ni böyük bir re­zo­na­to­ra çe­vi­rir. Mən­də sə­sin sı­na­q­dan çıx­mış, iş­lək tex­no­lo­g­iy­a­sı var. İfa­çıya özünü, sə­si­ni, bütünlükdə ürəy­i­ni aç­mağa im­kan ya­ra­dı­ram. Ən vacib ola­nı ürək­dən oxu­mağı öy­rən­mək­dir.

- İs­tə­ni­lən şəx­sə oxu­mağı öy­rət­mək olar­mı?

- Əg­ər adam nə­sə et­mək ar­zu­su ilə gə­lir­sə, dey­i­lən­lə­ri yax­şı qa­v­rayır­sa, çox ça­lı­şır­sa, bu hal­da sə­si o qə­dər yax­şı ol­may­an şəx­slə də iş­lə­mək olar. Düzgün tə­nəffüs qur­maq, mu­si­qi və ritm duy­u­mu­nu in­kişaf et­dir­mək - bu, mümkündür. Am­­­ma əl­bət­tə ki, az da ol­sa, elə in­san­lar var ki, on­lar sa­dəcə eşit­mir­lər: Al­lah on­la­ra bu­nu ver­məy­ib. Be­lə hal­da dər­hal dey­i­rəm ki, "özünüzə baş­qa iş ta­pın". Mən sərt və tə­ləb­kar müəl­li­məm. Tən­bəl­lik edən­lə­ri, işə gücünün ya­rı­sı­nı sərf edən­lə­ri xoş­la­mı­ram.

- Siz "Eu­ro­vi­si­on"un azər­baycan­lı fi­nal­çı­la­rı Sə­fu­rə Əli­za­də və Ay­sel Tey­mur­za­də ilə də mə­şğ­ul ol­mu­su­nuz. Tə­lə­bə­lə­ri­ni­zin bu cür nüfuz­lu müsa­bi­qə­də iş­ti­ra­kın­dan fəxr his­si duy­ur­su­nuz­mu?

 - Böyük fəxr his­si duy­u­ram. Hər iki qız çox is­te­dad­lı və per­spek­tiv­li­dir. Sə­fu­rə və Ay­sel is­tə­ni­lən ha­va şə­ra­i­tin­də dər­sə gə­lir, sa­at­lar­la mə­şğ­ul olur­du­lar. Tə­əssüf ki, in­di on­lar oxu­mur­lar.

- "Eu­ro­vi­si­on"a yol­la­nar­kən on­la­ra necə xey­ir-dua ver­di­niz?

- On­la­ra de­dim: "Mah­nıya bütün ürəy­i­ni­zi qoy­un".  Axı, mu­si­qi, san­ki, da­nı­şıq di­li­dir. Bu, in­sa­nın öz his­slə­ri­ni, emo­siy­a­la­rı­nı ifa­də edə bil­diyi ünsiyyət for­ma­sı­dır.

- "Eu­ro­vi­si­on"un mil­li se­çim tu­ru hə­lə ba­şa çat­mayıb. Pro­se­si iz­ləy­ir­si­niz­mi? İş­ti­rak­çı­lar­dan han­sı­nı fər­q­lən­di­rər­di­niz?

- Hər bir bu­ra­xı­lı­şı iz­ləy­i­rəm. Axı, iş­ti­rak­çı­lar ara­sın­da mə­nim tə­lə­bə­lə­rim - Fu­ad Əsə­dov və Sa­mi­rə Əfən­diy­e­va da var. Vax­ti­lə Azad Şa­­ba­no­va da ayya­rım dərs de­mi­şəm, kon­sul­ta­siy­a­la­rım­da olub. Fu­ad Əsə­dov "X-fak­tor" bey­nəl­xalq vo­kal lay­i­hə­si­nin 4-cü mövsümünün Uk­ray­na ver­siy­a­sı­nın iş­ti­rak­çı­sı­dır. O, ing­i­lis di­li müəl­li­mi­dir. Fu­a­dın əla sə­si və böyük ca­zi­bə­si var. Sa­mi­rə Əfən­diy­e­va Asəf Zey­nal­lı adı­na Mu­­si­qi Mək­tə­bi­nin es­t­ra­da vo­ka­lı fakültə­si­ni bi­ti­rib. Bir ne­çə il əv­vəl yer­li "Ye­ni ul­duz" te­le­lay­i­hə­sin­də iş­ti­rak edib. Unu­dul­maz sə­sə ma­lik­dir və özünü səh­nə­də inam­lı apa­rır. Azad Şa­ba­nov da səh­nə üçün doğu­lan­lar­dan­dır. Azad ki­mi­lə­ri­ni bütün ta­ma­şa­çı­lar bəy­ə­nir. On­la­rın ha­mı­sı mə­nim üçün doğma­dır­lar və hər bi­ri­ni se­vi­rəm. Odur ki,  bu uşaq­lar ara­sın­da se­çim et­mək mə­nim üçün çox çə­tin­dir...

- Azər­bayca­nı "Eu­ro­vi­si­on" mü­sa­bi­qə­sin­də təm­sil edən ifa­çı han­sı key­fiyyət­lə­rə ma­lik ol­ma­lı­dır?

- Onun gö­zəl xa­rici görünüşü, gö­zəl sə­si, səh­nə­də bütün bir həy­a­tı "ya­şa­maq" baca­rığı ol­ma­lı­dır. 2008-ci il­dən av­ro­son­qu iz­ləy­i­rəm. Köh­nə do­stum Ma­na­na­nın mə­nə "Eu­ro­vi­si­on"u te­le­vi­zor­dan iz­lə­məyi məs­lə­hət gördüyü anı xa­tır­layı­ram: "Bax, gör, ora­da necə səs­lər var". Ek­ran qar­şı­sın­da əy­ləş­dim və ye­rim­də do­nub qal­dım. Mə­ni ən çox va­leh edən El­nur Hüsey­nov ilə Sa­mir Ca­vad­za­də idi. Möh­tə­şəm mah­nı, güclü ifa, gö­zəl şou - bir söz­lə, "Eu­ro­vi­si­on" səh­nə­si üçün tə­ləb olu­nan hər şey. İlk də­qi­qə­lər­də, hət­ta düşündüm ki, bu, har­da­sa Av­ro­pa­dan "də­vət olun­muş­lar"ın du­e­ti­dir. On­la­rın Azər­bayca­nı təm­sil et­dik­lə­ri­ni bil­dik­də sözün yax­şı mə­na­sın­da tə­əccüblən­dim. Düşünürəm ki, "Eu­ro­vi­si­on" səh­nə­sin­də­ki hə­min çı­xış Azər­bayca­nın müsa­bi­qə­də iş­ti­rak et­diyi döv­rdən ən par­laq və yad­da­qa­lan nö­m­rə­lər­dən bi­ri­dir. Ey­ni söz­lə­ri Ay­sel Tey­mur­za­də - Araş du­e­ti ha­q­da, hə­m­çi­nin Fə­rid Məm­mə­do­vun mah­nı­sı ha­q­da da de­mək olar.

Ye­ri gəl­miş­kən, Mos­k­va­da­kı çı­xış za­ma­nı du­e­ti 2-ci pil­ləyə məhz Ay­sel çı­xar­dı. Araş səh­nə­də o qə­dər həy­əcan­la­nır­dı ki, hət­ta bə­zən kup­let­də fal­şa da yol ve­rir­di. Ay­sel dər­hal və­ziyyə­ti düzəltdi, mah­nı­nı so­na­dək bircə qüsur be­lə ol­ma­dan ifa et­di. Be­ləcə ca­zi­bə­dar Ay­sel bütün Av­ro­pa­nın ürəy­i­ni fəth elə­di.

- Bəs, Azər­baycan şou-biz­ne­si­nin ha­zır­kı və­ziyyə­ti ha­q­da nə deyə bi­lər­si­niz?

- Şou-biz­ne­s­də baş ve­rən­lər xo­şu­ma gəl­mir. O, san­ki bay­ağı, hət­ta şit və­ziyyət­də­dir. Bu, yal­nız Azər­baycan şou-biz­ne­si­nə aid dey­il. An­la­mı­ram ki, ifa­çı­nın səh­nə­də soy­un­ma­sı nəyə gə­rək­dir. Yax­şı ar­tist, ilk ola­raq, sə­si­ni tə­q­dim et­mə­li­dir. Mu­si­qi­nin bə­də­nin çıl­paq­laş­dı­rıl­ma­sı­na, özünü gö­s­tər­məyə eh­tiy­acı yox­dur. Mu­si­qi bun­suz da his­slə­rin ki­fay­ət qə­dər in­tim ifa­də va­si­tə­si­dir - emo­si­o­nal, eh­ti­ras­lı, həs­sas. Bu, biz in­san­la­ra Al­la­hın bəx­şi­şi­dir. Şou-biz­ne­sə gə­lincə, he­sab edi­rəm ki, o, Azər­baycan­da çox lə­ng və düzgün ol­may­an is­ti­qa­mət­də in­ki­şaf edir. Azər­baycan müğən­ni­lə­ri­nin ək­sə­riyyə­ti toy­lar­dan qa­za­nır. On­lar üçün te­le­vi­ziya ka­nal­la­rı­na çıx­maq da­ha çox toya, məcli­sə də­vət al­ma­la­rı üçün la­zım­dır. Hal­bu­ki, ifa­çı, ilk növ­bə­də, ya­ra­dıcı­lıq­la mə­şğ­ul ol­ma­lı­dır. Ar­tist öz üzə­rin­də iş­lə­mə­li, pe­şə­kar­lıq ba­xı­mın­dan in­ki­şaf et­mə­li, ye­ni al­bom­lar yaz­dır­ma­lı, so­lo kon­ser­t­lər ver­mə­li, bey­nəl­xalq fe­s­ti­val­lar­da və müsa­bi­qə­lər­də iş­ti­rak et­mə­li­dir. "Şou-biz­nes" sözü nə de­mək­­dir? Bu, ifa­çı­lar ara­sın­da tə­miz ya­rış­dır. Söh­bət da­ha yüksək toy qo­no­ra­rı uğrun­da dey­il, ya­ra­dıcı­lığın in­ki­şa­fı ya­rı­şın­dan ge­dir. Bir də is­tər­dim ki, Azər­baycan­da, nə­hay­ət, mu­si­qi tən­qid­çi­lə­ri mey­da­na gəl­sin. Məhz, on­la­rın say­ə­sin­də müğən­ni­lər "tər­pə­nir" və sağlam rə­qa­bət ya­ra­nır.

- Ma­raq­lı­dır, vo­kal müəl­li­mə­si boş vax­tla­rın­da han­sı mah­nı­la­rı din­ləy­ir?

- Müxtə­lif. Yax­şı və key­fiyyət­li mah­nı­la­rı. Ca­za, so­ula, po­pa qu­laq ası­ram. Maykl Cek­so­nun, Stiv Uan­de­rin, May­sın vu­rğ­u­nuy­am. Alim Qa­sı­mo­vu din­lə­məyi də çox se­vi­rəm. O, da­hi­dir və ikinci be­lə ifa­çı dünyaya gəl­məy­əcək!  Bə­zən onun nə ha­q­da oxu­duğu­nu an­la­ma­sam be­lə, oxu­duğu mu­si­qi­nin əzə­mə­ti­ni hiss edi­rəm. Mu­si­qi va­le­he­dici olur! Alim Qa­sı­mo­vun ifa­sın­da muğam san­ki du­a­dır - son də­rəcə sə­mi­mi və də­rin. O, çox böyük ifa­çı­dır! Ali­min qı­zı Fər­qa­nə ilə ta­nı­şam. O da çox is­te­dad­lı ifa­çı­dır. Onun­la lay­i­hə­lə­rinin bi­rin­də bir­lik­də ça­lış­mı­şıq. Mu­ğa­mın nə­sil­dən-nəs­lə ötürüldü­yü­nə gö­rə çox şa­dam. Muğam sə­nə­ti Azər­­baycan xal­qı­nın mə­nə­viyya­tı­nın ən yüksək pil­lə­si­dir.

- Fi­k­ri­nizcə, müa­sir pop mu­si­qi ilə xalq me­lo­diy­a­la­rı­nın sin­te­zi necə alı­nır?

- Niyə də ol­ma­sın? Əsas odur ki, me­lo­diya şi­kəst edil­mə­sin, təh­rif olun­ma­sın. Be­lə sin­tez nə­ticə­sin­də mah­nı key­fiyyət­li və mükəm­məl səs­lə­nir­sə, mən bu­na yal­nız "hə" dey­i­rəm!

- Ba­kı si­zin üçün nə­dir?

- Təx­mi­nən, 6 il­dir ki, bu­ra­da ya­şayı­ram və bu müddət­də Ba­kı mə­nim ikinci və­tə­ni­mə çe­v­ri­lib. Bu şə­hə­ri Ku­ta­i­si qə­dər se­vi­rəm. Gürcüsta­na qo­naq get­dik­də Ba­kı üçün da­rıx­mağa baş­layı­ram. Mə­ni nə­sə ge­ri çə­kir. Bu­ra­da özümü ra­hat və sa­kit hiss edi­rəm. Ba­kı­nın gö­zəl­liy­i­nə, me­mar­lığı­na məf­tu­nam. İna­nıl­maz də­rəcə­də gö­zəl şə­hər, meh­ri­ban, qo­naq­pər­vər in­san­lar mə­nim və­tə­nim­də olan­la­rı xa­tır­la­dır. Mə­ni də­s­tək­ləy­ən, ba­şa düşən azər­bay­can­lı do­stla­rı­ma min­nət­da­ram. Sə­bir­lə­ri­nə gö­rə qon­şu­la­rı­ma xüsu­si tə­­şəkkür (gülür). Ya­şa­dığım ev­də səs izolya­siy­a­sı çox zə­if­dir. Am­ma qon­şu­la­rım ta­le­lə­ri­nə fəl­sə­fi ya­na­şır­lar:  şükür ki, ba­ra­ban və ya tru­ba səs­lən­mir. Tə­lə­bə­lə­rim­lə fa­si­lə­siz mə­şğ­ul olu­ram. Nə­ticə­də, qon­şu­lar sa­at­lar­la da­vam edən məş­qlə­ri, ifa­la­rı din­lə­mə­li olur­lar. Am­ma bu qə­dər müddət ər­zin­də on­la­rın heç bi­ri mu­si­qi­nin və ya ifa­nın sə­si­nin yüksək ol­ma­sın­dan şi­kay­ət­lən­məy­ib­lər. Do­stlar­la ol­duğu ki­mi, qon­şu­lar­la da bəx­tim çox gə­ti­rib.