ADİLİKDƏ QEYRİ-ADİLİK

Rəs­sam Fə­rid Rə­su­lov özünü həy­at­da bəx­ti gə­ti­rən in­san he­sab edir. Nə­sə is­tə­sə, gənc rəs­sa­mın ət­ra­fın­da ha­di­sə­lər elə şə­kil alır ki, Fə­rid xüsu­si bir səy gö­s­tər­mə­dən hər şeyə na­il olur. La­kin Fə­rid işgü­zar və is­te­dad­lı rəs­sam­dır. Bu gənc in­san qar­şı­sı­na kon­kret məq­səd­lər qoy­ur və öz yo­lun­dan dönmür.

- Bil­diy­i­mə gö­rə, ix­ti­sa­sca siz of­tal­mo­loq­su­nuz. Hə­kim - praq­ma­tik və ma­te­ri­a­list, da­im ide­al ax­ta­rı­şın­da olan rəs­sa­ma necə çe­v­ril­di?

- Özüm də bil­mi­rəm ki, mə­nim­lə bu me­ta­mor­fo­zlar necə baş ver­di... Şu­şa­da doğul­mu­şam. Beş ya­şım olan­da ai­ləm Ba­kıya köçüb. Bu­ra­da mək­tə­bə get­miş və ye­ni do­stlar tap­mı­şam.

14-15 ya­şım olar­dı, atam de­di ki, gə­ləcək pe­şən ha­q­da düşünmək vax­tı­dır. Həm də bu sə­nət in­san­la­ra fay­da ver­mə­li və ömürlük ol­ma­lı­dır. Va­li­deyn­lə­rim mə­nə bu­nu lap uşaq vax­tın­dan öy­rə­dib­lər. Elə hə­min vaxt böyük qar­da­şım Tibb İn­sti­tu­tu­na da­xil ol­mağa ha­zır­la­şır­dı. Atam isə ora­da far­ma­ko­lo­g­iy­a­dan dərs dey­ir­di. Ət­ra­fım­da tibb ki­tab­la­rı, müa­licə­vi bit­ki­lə­rin xə­ri­tə­lə­ri və far­ma­ko­lo­g­iya üzrə dər­slik­lər var­dı. Be­lə "qon­şu­luq", tə­bii ki, mə­nim se­çi­mi­mə tə­sir et­di. Ata­ma de­dim ki, of­tal­mo­loq ol­maq is­təy­i­rəm və Tibb İn­sti­tu­tu­na qə­bul olun­maq üçün ha­zır­laş­mağa baş­la­dım. Qə­bul olun­dum, yed­di il təh­sil al­dım və qır­mı­zı dip­lom­la ali təh­si­li­mi ba­şa vur­dum, öz sə­nə­tim üzrə iş­lə­məyə baş­la­dım. Bu müddət ər­zin­də əcza­xa­na­da əcza­çı, "təci­li yar­dım"da hə­kim və of­tal­mo­loq iş­lə­mi­şəm. Əmə­liyyat­lar ke­çi­rir­dim və xə­s­tə­lə­ri müa­licə edir­dim. La­kin o vax­ta qə­dər an­la­dım ki, işim­dən həzz al­mı­ram. "Zə­ng­dən-zə­ngə olan iş", sə­hər yox­la­ma­la­rı, çox­say­lı re­sep­tlər - bu iş mə­nim ar­zu­la­dığım dey­il­di. Tibb İn­sti­tu­tu­nun so­nuncu kur­sun­da mən incə­sə­nət ha­q­da xəy­al­lar qu­rur­dum, am­ma eh­malca bu­nu ev­də­ki­lər­dən giz­lə­dir­dim. Dü­şünürdüm ki, atam eti­raz edər. La­kin eh­tiy­at et­məy­im əbəs imiş: atam mə­ni də­s­tək­lə­di və il­ham­lan­dır­dı. Mən çək­mək is­təy­ir­dim, ən məş­hur art-qa­le­rey­a­lar­da sə­rg­i­lə­ri­mi ke­çir­mək, bü­tün dünya­nı səy­a­hət et­mək is­təy­ir­dim. Bir də­fə do­stum - rəs­sam Fa­iq Əh­mə­do­vun qar­da­şı mə­ni bə­dii gecə ilə ta­nış et­di. Ora­da gənc, is­te­dad­lı uşaq­lar var­dı, on­lar həy­a­tı ra­hat ya­şayırr və sev­dik­lə­ri iş­lə mə­şğ­ul idi­lər. On­la­rın ha­mı­sı mər­hum Ley­la Axund­za­də­nin rəh­bər­lik et­diyi "Za­ma­nın qa­nad­la­rı" ya­ra­dıcı tə­şəbbüslə­rə də­s­tək as­so­si­a­siy­a­sı­nın üzvlə­ri idi­lər. On­lar gənc is­te­dad­la­ra hə­mi­şə kö­mək edir və də­s­tək­ləy­ir­di­lər. Hə­min gənclə­rin iş­lə­ri­ni, necə çək­dik­lə­ri­ni iz­lə­məyə baş­la­dım. Bir müddət so­nra rəs­sam do­stla­rı­ma de­dim ki, mən də rəsm çək­mək is­təy­i­rəm. Əvə­zin­də isə de­di­lər ki, sı­fır­dan baş­la­maq və bu­nu öy­rən­mək üçün ar­tıq gecdir. La­kin qə­ra­ra gəl­dim sübut edim - rəsm çək­məyə baş­la­maq heç vaxt gec dey­il. Çox is­təy­ir­dim ki, rəs­sam olum. Hə­min döv­rdə ap­tek­də iş­ləy­ir­dim və qə­na­ət et­diy­im pu­la vi­deo­ka­me­ra al­dım.

- Vi­deo­ka­me­ra? Elə bil­dim, boya və kə­tan al­dı­nız...

- (Gülür) Boya və kə­ta­nı bir az so­n­ra al­dım. İncə­sə­nət­də yo­lu­ma art-vi­deo­dan baş­la­dım. Bu, on­də­qi­qə­lik ro­lik idi, "Iner­tia" ad­lan­dır­mış­dım onu. Bu­ra­da ge­ri qayıt­ma ef­fek­ti­nə gö­rə qəs­sab iti bı­çaq­la qoy­un əti­ni ti­kə-ti­kə "yığır­dı". Elə görünə bi­lər­di ki, bun­dan adi nə ola bi­lər? Am­ma əsas məğz on­dan iba­rət­dir ki, bu qəs­sab şə­kər di­a­be­ti ol­duğu üçün ve­g­e­ta­ri­an ol­maq məcbu­riyyə­tin­də idi. Yə­ni o, sırf inyer­siya üzrə, av­to­ma­tik ola­raq iş­ləy­ir­di. Bu, me­lan­xo­lik mu­si­qi ilə müşay­i­ət olu­nur­du. Düşünürəm ki, vi­deo­nun əsas idey­a­sı­nı yax­şı ötürə bil­dim - dağıt­ma­q­dan­sa, ya­rat­maq yax­şı­dır. Vi­deo­nu Ley­la Axund­za­dəyə gö­s­tər­dim. Mə­nim ilk vi­deo­mun ide­y­a­sı­nı o, bəy­ən­di. Ley­la xa­nım onu 2007-cil­də Ba­kı­da ke­çi­ri­lən "Re­a­li­ti­es of Dre­ams" (alümi­ni­um III) bey­nəl­xalq sə­rg­i­si­nə gön­dər­məyi tək­lif et­di. Da­ha so­nra mən rəs­sam­lıq­la mə­şğ­ul ol­maq qə­ra­rı­na gəl­dim.

 Ya­dım­da­dır, fır­ça, yağ, kə­tan al­dım. Çək­məyə baş­la­dım. Bu­nu bacar­dığım ki­mi, düzgün he­sab et­diy­im ki­mi et­dim. İlk rə­s­mim - na­mə­lum qı­zın por­t­re­ti - in­di düşünürəm ki, dəh­şət­li idi. Bütün vax­tı­mı rəsmlər­lə ke­çir­məyə baş­la­dım. Üzə­rim­də çox iş­lə­y­ir­­dim, rəs­sam­lar­la məs­lə­hət­lə­şir­dim, xüsu­si ədə­biyyat oxuy­ur­dum. Za­man­la hər şey düzəl­di və be­lə dey­ək, təc­rübə yığdım. Özüm üçün xey­li rəs­sam­lıq sir­lə­ri aç­dım və öy­rən­dim. Mə­­sə­lən, mən qa­ra boy­a­dan is­ti­fa­də et­mi­rəm. He­sab edi­rəm ki, o, rə­s­mi ancaq "lə­kə­ləy­ir". Onun əvə­zi­nə "qəh­­vəyi mars" ça­la­rın­dan is­ti­fa­də edi­­rəm. Mə­nim ilk rəsmlə­rim müxtə­lif şə­hər­lər­də - Ber­lin, Drez­den, Mos­k­va, Lon­don­da Azər­baycan mə­də­niyyə­ti günlə­ri və Du­bay­da İs­lam İncə­sə­nə­ti Fe­s­ti­va­lın­da nümay­iş et­di­ri­lib.

2011-ci il­də mə­nim Or­xan Hüsey­nov, Rə­şad Ələk­bə­rov və Fa­iq Əh­mə­dov­la bi­rgə iş­lə­ri­miz­dən iba­rət "Fa­bu­lo­us Fo­ur" ("Fan­ta­s­tik dördlük") ad­lı sə­rgi ke­çi­ril­di. Biz Azər­baycan mə­­də­niyyə­ti, onun ən xır­da və da­ha mühüm tə­zahürlə­ri­nə diq­qət çək­məyə ça­lış­mış­dıq. Mən "ba­dımcan dol­ma­sı" və "yar­paq dol­ma­sı" rəsmlə­ri­ni nü­ma­y­i­şə çı­xar­mış­dım.

- İş­lə­ri­ni­zin müəyyən sil­si­lə­si ye­məyə həsr olu­nub: mey­və-tə­rə­vəz­lə­rə, Azər­baycan ye­mək­lə­ri və hət­ta yu­mur­taya da. Niyə məhz ye­mək?

- (Gülür) Ye­məyi se­vi­rəm. Ye­ri gəl­­miş­kən, çox yey­i­rəm. Bütün gecə yeyə və kö­kəl­məyə bi­li­rəm. Görünür, mad­də­lər müba­di­ləm yax­şı­dır... Ye­məyi, mey­və və tə­rə­vəz­lə­ri iri plan­da çək­məyi se­vi­rəm. Mi­sal üçün, götü­rək, fey­xu­a­nın lət­li bə­hər­lə­ri­ni; və ya bə­növ­şəyi, göyə ça­lan rey­han yar­paq­la­rı­nı. Təkcə ad­la­rı­nın çə­kil­mə­si in­san­da xoş ətir və dad ya­da sa­lır. Dad­lı yad­daş xey­li ləz­zət­li his­slər sax­layır. Və hə­min bu dad­lı his­slə­ri kə­ta­na köçürürəm. Sö­zg­ə­li­şi, bütün rəsmlə­rim iri plan­da­dır. 2010-cu il­də "Ki­çik qa­la" qa­le­rey­a­sın­da ke­çi­ri­lən fər­di sə­rg­im­də "Əşya" ad­lı sil­si­lə­vi iş­lə­ri­mi tə­q­dim et­dim. Bu rəsmlər bir ne­çə ay ər­zin­də ema­lat­xa­na­da qar­şım­da gördüyüm əşya­lar­dan iba­rət idi. Ət­ra­fı­mız­da əşya­la­ra o qə­dər vər­diş et­mi­şik ki, hət­ta on­la­rın qə­ri­bə for­ma­la­rı­nı və qey­ri-adi ça­lar­la­rı­nı da sez­mi­rik. Bu­nun­la bə­ra­bər, bütün qey­ri-adi nə var­sa, son də­rəcə adi əşya­lar­da giz­li­dir.

- Kə­ta­na bu "su­rət­çı­xar­ma"nın bi­la­va­si­tə pro­se­si necə baş ve­rir?

- Mə­sə­lən, fey­xu­a­nı qa­ba qoy­u­ram, onun müxtə­lif ra­kur­slar­dan fo­to ilə şək­li­ni çə­ki­rəm. Şə­kil­lə­ri çı­xa­rı­ram və ən ko­lo­rit­li və "dad­lı"sı­nı se­çi­rəm və onun rə­s­mi­ni çə­ki­rəm. Bu­na bir ne­çə həf­tə vaxt ge­dir.

- "Xaş" sil­si­lə­si necə ya­ra­nıb? Qan­lı fon­da düz cə­rgə ilə ko­lo­rit­li qoy­un­lar və bı­çaq düzülüb. Ma­raq­lı­dır, əcnə­bi­lər bu sil­si­lə­ni necə qə­bul edir­lər?

- Əcnə­bi­lər bu sil­si­lə­ni an­layır­lar. Bu, an­la­şı­lan­dır. On­lar üçün xaş na­mə­lum xö­rək­dir, bi­zim üçün, azər­baycan­lı­lar üçün - bu, dad­lı və həm də xey­ir­li ye­mək­dir. He­sab edi­rəm, bu sil­si­lə sə­hər tez­dən bir boş­qab yağlı xaş ye­məyə eti­raz et­məy­ən ki­şi­lə­rin xüsu­si ola­raq xo­şu­na gə­lir. Biz, azər­baycan­lı­lar dad­lı ye­məy­in nə ol­duğu­nu bi­li­rik...

- "Azər­baycan ye­mək­lə­ri" sil­si­lə­si mə­nə da­ha ya­xın­dır. Kə­tan üzə­rin­də tə­s­vir et­diy­i­niz dol­ma çox dad­lı görünür. Hət­ta ağzı­mın suyu axır...

- (Gülür) Dad­lı yad­daş öz işi­ni görür. Biz bu ye­mək­lə­rin da­dı­nı və ət­ri­ni bi­li­rik. Ona gö­rə də on­lar bi­zə doğma və adi gə­lir. Bu sil­si­lə­dən olan bütün rəsmlər, de­mək olar ki, sa­hib­lə­ri­ni ta­pıb­lar və fər­di kol­lek­siy­a­la­rı dol­du­rub­lar.

- Ma­raq­lı­dır, çək­mə­diy­i­niz han­sı­sa dad­lı tə­am var?

- İt­bur­nu, Zi­rə po­mi­dor­la­rı, zoğal və al­ça çək­məyə ha­zır­la­şı­ram. Mən in­san­lar­da dad­lı və emo­si­o­nal as­so­si­a­siy­a­lar ya­ra­dan ha­mıya mə­lum məh­sul­la­rı tə­s­vir et­məyi xoş­layı­ram. Mə­sə­lən, əzg­il ata­mın se­vim­li mey­və­si­dir. Hər də­fə əzg­il gö­rən­də atam ya­dı­ma düşür. Bun­dan baş­qa, Ab­şe­ro­nun gö­zəl mən­zə­rə­lə­ri­nə, ha­be­lə "Azər­bayca­nın müa­licə­vi bit­ki­lə­ri"nə həsr edil­miş sil­si­lə­lər çək­məyi plan­laş­dı­rı­ram.

- Ha­zır­da "Che­le­bi" lay­i­hə­si üzə­­­­­rin­də ça­lı­şır­sı­nız...

- "Che­le­bi" lay­i­hə­si - ya­ra­dıcı­lıq hə­y­a­tı­mın da­ha bir his­sə­si­dir. Yer­li brend ya­rat­maq idey­a­sı 55-ci Ve­ne­siya Bi­en­na­li­sin­də iş­ti­ra­kım­dan so­nra ya­ran­dı. Ora­da "Or­na­men­ta­ti­on" pa­vilyo­nun­da xal­ça­dan qey­ri-adi ot­aq ha­zır­la­mış­dım. İn­terye­rin bütün ele­men­t­lə­ri - dö­şə­mə, di­var­lar, ta­van və hət­ta ki­çik de­ko­ra­tiv de­tal­lar da Qa­ra­bağ xal­ça­sı­nın or­na­met­lə­ri olan par­ça ilə dö­şən­miş­di. İdey­a­nı ha­mı bəy­ən­di və biz "YARAT" Müa­sir İncə­sənt Təş­­ki­la­tı­nın tə­si­s­çi­si Ai­da Mah­mu­do­va ilə mil­li "Che­le­bi" bren­di­ni ya­rat­maq qə­ra­rı­na gəl­dik. De­kab­r­da bi­zim ye­ni məh­su­lu­mu­zun tə­q­di­ma­tı plan­laş­dı­rı­lıb. Biz Azər­baycan mo­tiv­lə­ri is­ti­fa­də olun­muş eksklüziv key­fiyyət­li me­bel və di­zayn əşya­la­rı ya­ra­dacağıq. Mi­sal üçün bu­ta, nar, əncir, xal­ça or­na­met­lə­rin­dən bəh­rə­lə­nəcəy­ik. Me­bel üçün üzlük xa­ricdə is­teh­sal olu­nacaq. "YARAT" gənc rəs­sam­la­rı çox yax­şı də­s­tək­ləy­ir. Biz­də ya­rat­maq, öy­rən­mək və iş­lə­ri­ni dünyaya gö­s­tər­mək is­təy­ən xey­li say­da is­te­dad­lı gənclər var.

- Han­sı rəs­sam si­zin ya­ra­dıcı­lığı­nı­za tə­sir edib? 

- Ən se­vim­li rəs­sa­mım - Əş­rəf Mu­­­rad­dır. Onun ol­duqca qey­ri-adi və mən dey­ər­dim, qə­ri­bə iş­lə­ri var. Dü­şü­nürəm, da­hi­liyi də bu qə­ri­bə­lik­də­dir. Ru­hu­ma ya­xın olan Ta­hir Sa­la­ho­vu çox se­vi­rəm. Bi­lir­si­niz, ke­ç­miş "tibb" həy­a­tım­da rəs­sam­lığı ba­şa düş­mür­düm və incə­sə­nət ha­q­da az an­layı­şım var­dı. Mə­nim üçün bütün rəs­sam­lar tu­haf idi­lər, san­ki bu dünya­dan dey­il­di­lər. Am­ma za­man­la bu dün­ya­ya da­ha da də­ri­nə get­dikcə, onu öy­rə­nə­rək və təcrübə top­lay­a­raq, an­la­dım ki, incə­sə­nət, əs­lin­də, uni­kal­dır. O, in­san­la­ra özünüi­fa­də azad­lığı ve­rir və on­la­rı da­ha yax­şı edir.