QİSMƏTDƏN QAÇMAQ OLMAZ
Hüquqşünas Təyyar Bayramov sevilən xanəndəyə necə çevrildi
Müəllif: Turan ŞAKİR Bakı
Uşaq vaxtı həmişə silahla gəzib... Özünün taxtadan hazırladığı oyuncaq silahla. Ən böyük arzusu qanun keşikçisi olmaq, cinayətkarlıqla mübarizə aparmaq olub və arzusu gerçəkləşib. Təyyar Bayramov hüquq fakültəsini bitirib və bir müddət məhkəmə orqanlarında çalışıb.
Ancaq o, uşaqlıqdan başqa bir istedadı ilə də fərqlənib və bu da təbiidir. "Ağdamda anadan olduğuma və orada böyüyüb boya-başa çatdığıma görə, muğam ifa etmək, gözəl səsi olmaq adi bir hal idi. Orada elə bir mühit var idi ki, bir də görürdün, qonşuda kimsə ifa edir, muğam səsi gəlir", - deyir xanəndə.
Görünür, elə buna görədir ki, xanəndə olmağı düşünməyən Təyyar Bayramov qismətdən yayına bilməyib.
- Sizi Azərbaycanda ilk dəfə keçirilən televiziya muğam müsabiqəsindən tanımışıq. Bildiyimə görə, müsabiqəyə qədər başqa peşə sahibi idiniz. Sizi muğama gətirən səbəb və səbəbkar kim olub?
- Ümumiyyətlə, Qarabağda səsi olmayan adam çox az-az olar. Mən də həmin o uşaqlardan idim ki, səsim var idi və hərdən özüm üçün ifa edirdim. Atamın da muğama, musiqiyə marağı olduğundan, məni tar sinfinə qoydu. Bir müddət keçdikdən sonra fikirləşdim ki, bu alətin ifaçılığına marağım yoxdur. Ona görə də təhsilimi yarımçıq qoydum. Amma indi çox peşmanam ki, o vaxt gərək tarı öyrənəydim. Çünki tarı bilən xanəndə həmişə bir addım öndədir. Əgər tarı öyrənsəydim, indi yeni musiqi yazmaq, yenilərini ifa etmək daha rahat olardı. İfaçılıq haqqında isə onu deyə bilərəm ki, elə ilk dəfə məktəbdəki konsertlərdə, tədbirlərdə ifa edirdim. Müəllimim olmadığı üçün elə öz eşitdiklərimi ifa edirdim. Məktəb müəllimlərim də, musiqidən başı çıxan insanlar da valideynlərimə yaxşı səsim olduğunu deyirdilər.
Bir müddət sonra Bakıya köçdük. Amma Bakıya gələndən sonra da peşəkar şəkildə muğamla məşğul olmaq, xanəndəlik etmək fikrim yox idi. Yalnız dost-tanış məclislərində özümçün ifa edirdim.
Artıq universitetdə oxuyurdum. Hərdən universitet tədbirlərində ifa edirdim. Eynən məktəb müəllimlərim kimi, universitet müəllimlərim də yaxşı səsimin olduğunu və məndən yaxşı xanəndə olacağını deyirdilər. Amma mənə bu, bir az qəribə gəlirdi. Çəkinirdim, düşünürdüm ki, bu mənim xarakterimə yad bir şeydir ki, durum səhnəyə çıxım, mahnı ifa edim. İdmanla məşğul olurdum və bir hədəfim var idi - yaxşı qanun keşikçisi olacağam.
Amma gərək həyatda insana düzgün istiqamət verən olsun. O vaxt mənim istiqamət verənim yox idi. Bir gün anam və dayım Mənsum İbrahimlə görüşüb və mənim səsim olduğu haqqında məlumat veriblər. Sonradan anamın təkidi ilə Mənsum müəllimin yanına gəldim və səsimi dinlədi. Və həqiqətən də yaxşı səsim olduğunu dedi. Bir şeyi də qeyd edim ki, Mənsum müəllimdən öncə tanışlarımdan biri vasitəsilə başqa bir xanəndə ilə tanış olmuşdum. Amma o, bu yolda istiqamət vermək üçün müəyyən məbləğdə pul istədi. Mən də düşündüm ki, atasız oğlanam, elə bu yolda xərcləyəcəyimi ailəmə xərcləsəm, daha təqdirəlayiq olar. Ona görə də o vaxt bu istiqamətdən uzaqlaşdım. Amma Mənsum müəllim elə ab-hava yaratdı ki, bir də onda ayıldım ki, artıq Asəf Zeynallı adına Musiqi Kollecində oxuyuram. Elə o vaxtdan da muğam dəryasına səyahətim başladı.
Kollecdə dərsə sentyabrın 1-dən başlamağıma baxmayaraq, artıq ayın 11-də Mənsum müəllim başqa tələbələri ilə birgə məni də ilk dəfə televiziya verilişlərindən birinə çıxartdı. Bu çıxışdan sonra, Opera və Balet Teatrının rəhbər işçilərinin də olduğu bir tədbirə qatıldım. Orada ifa etdikdən sonra, onlar da məni operaya dəvət etdilər və sınaq müddəti kimi "Leyli və Məcnun" tamaşasında İbni Salam rolunu verdilər. Bundan sonra isə günlərin birində televiziyada muğam müsabiqəsinin keçiriləcəyini eşitdim. Sənədlərimi verdim və qismət belə gətirdi ki, ilk olaraq iyirmiliyə qəbul olundum. Bu yolla artıq bir də gördüm ki, müsabiqənin qalibiyəm.
- 2005-ci ildə müsabiqə qalibi oldunuz. 2006-cı ildə isə artıq "Şah İsmayıl" operasında baş rol ifaçısı idiniz. Bu təklif necə oldu və bu ifanıza qocaman xanəndələrdən nə reaksiya gəldi?
- Təbii ki, birdən-birə baş rolu heç kimə həvalə etməzdilər. İlk olaraq yoxladılar, qeyd etdiyim kimi, sınaq müddəti verdilər. Amma elə ilk dəfədən demişdilər ki, bu ifaçıda yaxşı Şah İsmayıl səsi var. Opera səhnəsində aktyorluq da mühüm rol oynadığına görə, səs hər şeyi həll etmirdi, bütün bu keyfiyyətlər də tələb olunurdu. Bir müddət sonra bu rolu ifa etdim. Bu günə kimi də bu səhnədə bu rolu tək ifa edirəm. Hərçənd, iki dəfə sənət dostum Səbuhi İbayev bu rolu ifa edib.
O ki qaldı qocaman sənətkarlara, mən həmişə müsbət fikirlər eşitmişəm. Bilmirəm, muğamın aliliyindənmi irəli gəlir, ya nədən, bu istiqamətdə həmişə dəstək və ruhlandırıcı sözlər eşitmişəm.
Düşünürəm ki, dövlətimizin ustad sənətkarlara göstərdiyi qayğının nəticəsidir ki, onlar da bizə qayğı ilə yanaşırlar. Onlar bu yola min cür əzabla davam ediblər, çətinliklərdən keçiblər. Amma biz dövlətimizin və şəxsən Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri Mehriban xanım Əliyevanın qayğısı ilə daha rahat yollarla addımlamışıq. Hərçənd, insanın özündən də çox şey asılıdır. Əgər bizə belə şərait yaradılıbsa, gərək sonradan da öz yolumuzdan dönməyək.
- Operdan danışmışkən, "Məcnun" olmaq istəməmisiniz?
- Bilirsiniz, bu axı bu bir plan, öhdəlik deyil ki, mütləq bunu oynamalısan. Özümə gəldikdə isə ilk olaraq mənim fizioloji quruluşum Məcnun olmağa icazə vermir. Məcnun gərək arıq ola. Bir tərəfdən isə səsimin xarakterində də Məcnunluq yoxdur. Mən özümü elə Şah İsmayıl olaraq görürəm. İllər keçər, bəlkə də ola bilər. Amma mənim yaxşı analiz etmək bacarığım var. Hər ifaçı hər ürəyindən keçəni ifa edə bilməz. Gərək o ifa səsə yatsın.
- Bildiyim qədər öz tələbələriniz də televiziya muğam müsabiqəsində iştirak ediblər. Özü bu yolu keçmiş bir müəllim kimi, onlara ilk və sütun məsləhətiniz nə olub?
- Qeyd edim ki, 2005-ci ildən artıq müəllimlik fəaliyyətinə başlamışdım. Və 2006-cı ildə bu müsabiqədə tələbələrim var idi. Onlara ilk məsləhətim, dediyiniz kimi, sütün məsləhətim, əziyyət çəkmələri lazım olduğu olub. Xanəndə gərək əziyyət çəksin, öyrənsin. Bilmədiyi ilə maraqlansın, axtarışda olsun. Elə tələbə var ki, dinlədiklərindən artıq bazası var. Onunla işləmək rahatdır. Eləsi də var, gərək ona hər xırdalığı başa salasan. Bax, bu, bir az çətin olur. Çünki öyrətdiyin hələ onun üçün yaddır. Elə tələbə var ki, yalnız üçüncü kursdan sonra oxumağa başlayır. Mən də onlara deyirəm ki, nə qədər şansınız varsa, onu dəyərləndirin. Çünki özüm də ustadımın mənə öyrətdiklərini öyrədirəm. Elə tələbələrim olur, onlarla psixoloji söhbətlər aparıram ki, öz səsini dəyərləndirə bilməsi üçün daim axtarış aparmasının onun üçün faydalı olacağını bilsin, üzərində işləsin.
- Ümidverici tələbələrim var. Əsası, əzmkar olmaqdır.
- Bir müddət hamının dilində Milli Konservatoriyanın açılışında Xalq Artisti Alim Qasımovun ifanıza olan müdaxiləsi oldu. Özünüz bunu necə qəbul elədiniz?
- Alim Qasımov Azərbaycan muğamını dünyada tanıdan böyük sənətkardır. O sənətkar ruh adamıdır. Mən "Dilkəş" şöbəsini ifa edirdim, "Şahnaz"a keçəndə Alim Qasımovun təbi gəldi və mənə qoşuldu. Bu mənə də xoş gəldi. Sonra özü də dedi ki, ifam zamanı təbi gəlib və ifa edib.
- Heç bu haqda Alim müəllimlə söhbət etmisinizmi?
- Xeyr, bu haqda söhbətimiz olmayıb. Heç söhbətə əsas olan məqam da yoxdur. Mən ifa etdim, sənətkarımız da öz ürək sözlərini muğamla çatdırdı. Hələ sonunda da zarafatyana dedi: "Keç təsnifə, ay bala". Təbii ki, bəzi adamlar bu məsələdə də öz xislətlərini ortaya qoydular. Biri dedi, Təyyar Bayramov xaric oxudu; biri dedi, səsi çatmadı və nə bilim, daha nələr söylədilər. Amma muğam ifaçıları, muğamı bilənlər dinləyəndə gördülər ki, orada xaric oxumaqdan, səs çatmamaqdan söhbət belə getmirdi. Sadəcə, orada uzunçuluğa yol vermək olmazdı, ona görə də sənətkarımız vaxtında işə qarışdı. Belə məsləhət bildi və belə də etdi.
- Yenə də istəyirəm, yaradıcılıqla bağlı söhbətimizə qayıdaq. Əvvəllər xalq mahnıları üslubunda mahnılar çox yazılardı. Həm də elə muğam ifaçıları tərəfindən. Bu aralar, demək olar ki, belə mahnılar azdır. Sizin necə, belə mahnılar yazmaq fikriniz varmı?
- Tamamilə düz buyurdunuz. Etiraf edək ki, bu gün belə mahnılar, demək olar ki, yoxdur. Özümün bir-iki cızma-qaram var. Bərabər işlədiyim sənət dostlarım Təbriz Usubov və Rəşad İbrahimovla birgə düzəldib təqdim etməyi düşünürük. Elə xalq mahnıları var ki, onlara yeni üslub gətirmişik, ifa etmişəm. Dinləyicilərdən aldığım fikirlərə görə heç də pis alınmayıb. Bayaq dediyim fikrə qayıdıram ki, əgər atam o vaxt məni tara qoyanda tarı öyrənsəydim, bu gün təsniflər yazardım. Məsələn, sənətkarımız Əlibaba Məmmədov, Qulu Əsgərov, Bəhram Nəsirov tarı bildiklərinə görə, gözəl musiqilər yazıblar. Bizim elə bəstəkarlarımız da olub ki, heç bir alətdə ifa edə bilməyiblər.
- Tərəzinin gözünə qoymalı olsaydınız, sizin üçün hansı daha ağır gələrd: hüquqşünaslıq, yoxsa xanəndəlik?
- Bilirsiniz, hüquqşünasın bir səhvi bir nəfərin və onun yaxınlarının həyatını korlayar. Müğənni isə bir səhv etsə, bir neçə min və ya milyon insanın zövqünü korlayar. Ona görə də mənim üçün ikisi də eyni ağırlığa malikdir. Amma hüquqşünaslıq - bu mənim uşaqlıq arzum, can atdığım, olmaq istədiyim bir peşədir.
- Azərbaycanda konsert vermək fikriniz varmı?
- Düzünü deyim, konsert vermək haqqında heç düşünmürəm. Ona görə yox ki, nəsə çətinliyim var, oxuya bilmərəm. Üçsaatlıq "Şah İsmayıl" tamaşası elə üç konsertə bərabərdir. Sadəcə, konsertin təşkilinə ayrılacaq vaxtım yoxdur. Azərbaycanda konsert verənləri də görürəm. Bir salon götürürlər, sonra başlayırlar bilet paylamağa. Mən o salona sərf elədiyim məbləği iki-üç dəsgah yazdıraram, qalar ömürlük.
Amma yay aylarında Ağdamda tamamilə kənarda olan bir hərbi hissədə əsgərlərimiz qarşısında konsert vermək planım var. Ola bilər ki, oraya özümlə bir neçə nəfər tələbəmi də aparım. Ümumiyyətlə, fikrimcə, konsertə xərcləyəcəyim pulu diskə, yeni ifalara vermək daha məntiqlidir. Çünki bizim o qədər qazancımız yoxdur ki, nəyinsə üstündən keçək ki, ad olsun konsert verdik. Bu mənim fikrimdir. Mən belə qəbul edirəm, başqalarını deyə bilmərəm.
MƏSLƏHƏT GÖR:
761
