HÜCUMUN MEMARI

Azər­baycan fut­bo­lun­da iz qoy­an, böyük azar­keş kütlə­si­nin rəğbə­ti­ni qa­za­nan Na­zim Sü­ley­­ma­no­vun 50 ya­şı ta­mam olub.

Na­zim Süley­ma­nov 1965-ci il fe­v­­ra­lın 17-də Sum­qayıt şə­hə­rin­də ana­dan olub. 8-9 yaş­la­rın­dan fut­bo­la baş­lay­an Na­zim 17 ya­şın­da Sin­te­tik Ka­u­çuk Za­vo­du­nun ko­man­da­sın­da debüt edib. İs­te­dad­lı fut­bol­çu mütə­xəs­sis­lə­rin diq­qə­ti­ni cəlb edir və SSRİ çem­pi­o­na­tı­nın ikinci li­qa­sı­nın 9-cu zo­na­sın­da ya­rı­şan "Av­to­mo­bil­çi" (Mi­ng­ə­çe­vir) klu­bu­nun hey­ə­ti­nə cəlb olu­nur. İnam­lı oy­u­nu ilə se­çi­lən Na­zim Azər­bayca­nın bi­rinci ko­man­da­sı "Neftçi" klu­bu­na də­vət alır. Ba­kı təm­sil­çi­si­nin hey­ə­tin­də min­lər­lə fut­bol­se­və­rin rəğbə­ti­ni qa­za­nan Na­zim Süley­ma­no­vun adı in­di də se­vi­lə­rək səs­lə­nir.

Na­zim Süley­ma­no­vun karye­ra­sı­nın ən uğur­lu il­lə­ri Ru­siya çem­pi­o­na­tın­da çı­xı­şı ilə bağlı­dır. 1995-ci il­də Vla­di­qaf­qaz "Ala­niya"sı ilə Ru­siya çem­pi­o­nu ti­tu­lu­nu qa­za­nan Na­zim Süley­ma­nov ey­ni za­man­da Ru­siya çem­pi­o­na­tı­nın ən sər­rast fut­bol­çu­su ki­mi ta­ri­xə düşür. Bu unu­dul­maz fut­bol­çu­nun karye­ra­sın­da Mos­k­va "Spar­tak"ı, So­çi "Je­m­çu­ji­na"sı ki­mi klub­la­rın adı var. Karye­ra­sı­nın ən yax­şı vax­tla­rın­da Ru­siya mil­li­sin­dən də­və­ti qə­bul et­məy­ən Süley­ma­nov uzun müddət Azər­baycan yığma­sı­nın əsas oy­un­çu­la­rın­dan bi­ri­nə çe­v­ri­lir. Ru­siya çem­pi­o­nu, Ru­siya çem­pi­o­na­tı­nın gümüş müka­fat­çı­sı­dır, iki də­fə SSRİ-nin 33 ən yax­şı fut­bol­çu siy­a­hı­sı­na da­xil olub. Şi­ma­li Ose­tiy­a­nın fə­x­ri və­tən­da­şı olan Süley­ma­nov "Ala­niya"nın ta­ri­xin­də ən çox qol vu­ran le­g­i­o­ner fut­bol­çu­dur.

"So­vet id­ma­nı" N.Süley­ma­nov haq­qın­da mə­qa­lə­də ya­zır­dı: "Onun Vla­di­qaf­qaz­da al­tı mövsümdə gö­s­tər­diyi oy­un xüsu­si mə­ha­rət ki­mi görünürdü: həm rə­ng­a­rə­ng, həm də hən­də­si fi­qur­lar ki­mi də­qiq, san­ki Na­zi­min doğma Azər­bayca­nın­dan şə­bə­kə ki­mi. Və "Ala­niy­a­nın" 40-min­lik sta­di­o­nu "Sulya! Sulya!" sə­da­la­rı ilə onun se­vinci­nə qo­şu­lur­du".

2002-ci il­də fut­bol­çu karye­ra­sı­nı bi­ti­rən Na­zim Süley­ma­nov məşqçi­lik fə­a­liyyə­ti­nə baş­layır. Ru­siya çem­pi­o­na­tın­da ya­rı­şan So­çi "Je­m­çu­ji­na"sı klu­bu­nun əvə­ze­dici hey­ə­ti­nin məşqçi­si təy­in olu­nan Na­zim Süley­ma­no­vun ko­man­da­sı "Cə­nub" çem­pi­o­na­tın­da 9-cu yer­də qə­rar­la­şır. Növ­bə­ti il Və­tə­nə dö­nən Süley­ma­nov ye­ni ya­ra­nan "Xə­zər-Lən­kə­ran" klu­bu­na baş məşqçi təy­in olu­nur. Bir mövsüm bu ko­man­da­nı ça­lış­dı­ran mütə­xəs­sis müvəq­qə­ti ola­raq Azər­baycan mil­li ko­man­da­sı­na baş məşqçi təy­in olu­nur. Na­zim Süley­ma­no­vun da­ha so­nra ça­lış­dığı mə­kan "Ba­kı" fut­bol klu­bu­dur. O, hə­min klu­bun gənclər ko­man­da­sı­nı ça­lış­dı­rıb. "AzAL" klu­buy­la Av­ro­pa Li­qa­sı­na və­si­qə qa­za­nan Süley­ma­nov qı­sa za­man "Neftçi"nin süka­nı ar­xa­sın­da olub.

"R+" yu­bilyar­la ötən il­lə­ri ya­da sa­la­raq ke­ç­miş xa­ti­rə­lər­dən da­nış­dı.

- İlk ola­raq, "R+" adın­dan si­zi tə­b­rik edi­rik. Na­zim Süley­ma­nov 50 ya­şın­da özünə nə ar­zu edir?

- Özümə, ya­xın­la­rı­ma ha­mıya can­sağlığı. Əg­ər ca­nı­mız sağlam olar­sa, işi­miz­də uğur qa­za­na­rıq. Həy­at­da hər bir şeyi əl­də et­mək olar, tə­ki ca­nı­mız sağlam ol­sun.

- Si­zin han­sı ar­zu­nuz həy­a­ta ke­ç­məy­ib?

- Bi­lir­si­niz ar­zu­lar çox­dur. Hər han­sı bir ar­zun re­al­la­şır­sa so­nra ye­ni­si ya­ra­nır. Am­ma bu­nun­la be­lə məşqçi ki­mi sözümü de­mə­diy­i­mi düşünürəm. İm­kan ol­ma­dı, müəyyən prob­lem­lə­rə gö­rə özümü gö­s­tər­mə­mi­şəm. Məşqçi­liyə Ru­siy­a­da baş­la­dım, ar­dınca Azər­bayca­na gəl­dim. 2004-cü il­də Və­tə­nə qayı­dan­da məq­sə­dim var idi - özümü doğrul­dub əcnə­bi öl­kə­də ça­lış­maq. Bu mə­nim ar­zum ola­raq qa­lır. Sa­dəcə, alın­ma­dı və mən hə­lə də bu ba­rə­də düşünürəm. Nə ya­şı­mız var ki? 11 il ke­çib, am­ma hə­min məq­sə­di­mi­zin re­al­laş­ma­sı­na ça­lış­ma­lıy­am.

- O vaxt si­zi həm də Ru­siya yığma­sın­da oy­na­mağa də­vət edir­di­lər. Siz isə Azər­baycan mil­li­si­ni seç­di­niz. Bəl­kə, Na­zim Süley­ma­nov Ru­siya yığma­sın­da oy­na­say­dı, karye­ra­sı da­ha uğur­lu olar­dı?

- On­da mən Na­zim Süley­ma­nov ol­maz­dım. Söh­bət nəy­ə­sə gö­rə mil­li­də oy­na­ma­q­dan get­mir. O vaxt fut­bo­la in­di­ki qə­dər diq­qət yox idi. La­kin mil­li­də oy­na­maq hər bir fut­bol­çuya şə­rəf olur­du. Mən hər za­man yal­nız Azər­baycan mil­li­si ba­rə­də dü­şün­müşəm.

- Ru­siya yığma­sı tək­lif edi­lən­də, yə­qin, müəyyən müka­fat­lar da olub...

- İn­di o ba­rə­də da­nış­maq düzgün ol­maz. Sözsüz, fut­bol­çuya hər cür şə­ra­it ya­ra­dı­laca­q­dı. Mən­zil mə­sə­lə­si həll olu­nur­du. Müəyyən məb­ləğdən söh­bət ge­dir­di. Ən əsa­sı mən ar­tıq Ru­siy­a­da le­g­i­o­ner sayıl­may­aca­q­­dım. Bu isə mə­nə ko­man­dam­da da­ha tez-tez oy­na­mağa im­kan ve­rir. Bə­­zən li­mi­tə gö­rə eh­tiy­at­da qa­lır­dım.

- 1996-cı il. Ru­siya Çem­pi­o­na­tın­da qı­zıl oy­un - "Spar­tak" - "Ala­niya" görüşü. Hə­min qı­zıl oy­un­­da vacib zər­bə­ni vur­say­dı­nız hər şey tam baş­qa ola bi­lər­di (N.Süley­ma­nov hə­min oy­un­da vacib qol vu­ra bil­mə­di və Va­le­ri Qaz­zay­ev on­dan im­ti­na et­di)...

- 1995-ci il­də "Ala­niya"nın hey­ə­­­tin­də Ru­siya çem­pi­o­nu ol­duq. On­dan əv­vəl 1992-ci il­də Ru­siya ikinci­si olub, UEFA ku­bo­ku­na və­si­qə qa­zan­dıq. "Bo­rus­siya"yla (Dor­t­mund) oy­na­dıq. Hə­min döv­rdə "Bo­rus­siya" fi­nal oy­na­dı.

 1996-cı il­də ikinci də­fə Ru­siy­a­da çem­pi­on ol­ma­lıy­dıq. On­da da de­di­lər ki, Na­zim Süley­ma­nov axı­rıncı də­qi­qə­lər­də qol vu­ra bil­mə­di. Bə­li, be­lə bir epi­zod ol­du. Am­ma hə­min epi­zo­da qə­dər, hət­ta hə­min oy­u­na qə­dər çox say­da səh­vlər ol­du.

Hət­ta dünya ul­duz­la­rı be­lə, əsas mə­qam­lar­da qey­ri-də­qiq olur­lar. Dünya Çem­pi­o­na­tı­nın fi­na­lın­da be­lə, bu cür hal­lar olur. Ro­ber­to Bacco ki­mi ul­duz mun­di­a­lın fi­na­lın­da pe­nal­ti­ni vu­ra bil­mə­di. Mi­şel Pla­ti­ni­nin oy­u­nun alın­ma­dığı mə­qam­lar olub. Mən də is­təy­ir­dim qol ol­sun. Sa­dəcə, alın­ma­dı. Hə­min mövsüm biz çox­lu səh­və yol ver­dik. "Qı­zıl oy­un" ol­maya bi­lər­di, əv­vəl­dən hər şeyi həll et­mək olar­dı. Qaz­zay­ev­lə müna­si­bə­tim nor­mal­dır. Ya­xın­lar­da ye­nə görüşdük, söh­bət­ləş­dik.

- SSRİ dövründə azər­baycan­lı fut­bol­çu üçün Ru­siy­a­da fut­bol oy­na­maq çə­tin dey­il­di?

- Mən so­vet dövründə Ru­siy­aya yol­lan­dım. Müəyyən mə­na­da çə­tin idi. İn­di­ki ki­mi hər xa­rici fut­bol­çuya şans ve­ril­mir­di. Gə­rək gə­lən fut­bol­çu yer­li­dən 2-3 də­fə güclü olay­dı. Yox­sa heç onu hey­ə­tə götürmürdülər. 1991-ci il­də ilk oy­u­nu xa­tır­layı­ram. Qaz­zay­ev mə­ni Mos­k­va "Spar­tak"ına götürüb. İlk oy­un­da "Lo­ko­mo­tiv"lə oy­nayır­dıq. Görüş 2-2 he­sa­bıy­la ba­şa çat­dı. Mən ilk 18-də ol­sam be­lə, mey­da­na bu­rax­ma­dı­lar. Matçdan so­nra ya­xın­laş­dım Qaz­zay­e­və ki, niyə be­lə ol­du. De­di ilk oy­un­da yer­li fut­bol­çu­la­ra şans ver­mək is­təy­ir. Ona eti­raz et­miş­dim.

Ru­siy­a­da oy­nay­an­da be­lə Azər­bayca­nı düşünmüşəm. Hər hə­rə­kə­ti­mə fi­kir ver­mi­şəm. Ça­lış­mı­şam ki, ət­raf­da­kı­lar­da azər­baycan­lı­lar ha­q­da yax­şı fi­kir for­ma­laş­sın. Çünki biz fut­bol­la öl­kə­mi­zi təm­sil edir­dik.

- Azər­baycan mil­li­sin­də si­zin­lə bi­rgə Şa­hin Di­niy­ev, Yu­nis Hüsey­nov, Və­li Qa­sı­mov, Arif Əsə­dov və di­g­ər dövrün ta­nın­mış fut­bol­çu­la­rı oy­nayıb. Am­ma hə­min yığma uğur qa­zan­mayıb. Sə­bəb nə idi?

- Prob­lem­lər çox idi. Ən böyük prob­lem hə­min vaxt Azər­baycan­da oy­na­ma­mağı­mız idi. Müha­ri­bə şə­ra­i­­ti idi. Doğma azar­keş­lə­ri­miz önün­də oy­na­mır­dıq. Bax­may­a­raq ki, qar­daş öl­kə­də - Türkiy­ə­də çı­xış edir­dik. Azar­keş də­s­təyi az idi. Ye­nicə müs­tə­qil ol­muş­duq. Doğma azar­keş­lər qar­şı­sın­da tam fər­q­li oy­un olur. Müəyyən mə­na­da bəx­ti­miz­də gə­tir­məy­ib.

- Fran­saya 0:10 he­sa­bıy­la məğ­lub ol­duğu­muz oy­un­da iş­ti­rak et­mə­miş­diz... Niyə?

- Biz hə­min vaxt "Li­ver­pul"la oy­u­na ha­zır­la­şır­dıq. Mə­su­liyyət­li oy­nu­muz var idi. Mən hə­min vaxt Qaz­zay­ev­lə da­nış­mış­dım ki, mil­li­nin ka­pi­ta­nıy­am, çağı­rıb­lar, get­mə­liy­əm. Bu­rax­ma­dı, de­di ki, bi­zim də oy­nu­muz var, bi­zə la­zım­san. Hə­min oy­un­dan so­nra AFFA mən­dən UEFA-ya şi­kay­ət et­miş­di. UEFA isə iki oy­un­da Ru­siya Çem­pi­o­na­tın­da mey­da­na çıx­mağı­ma ica­zə ver­mə­di.

- Mil­li­nin məğlu­biyyə­ti­ni eşi­dən­də necə ol­duz?

- Mən oy­u­na tam bax­mı­şam. Mat­çın əv­və­lin­də ko­man­da­mız yax­şı tə­sir bağış­layır­dı. Ənə­nə­vi künc zər­bə­miz­dən so­nra top di­rəyə dəy­di. So­nra da im­kan­la­rı­mız ol­du. Sa­dəcə, so­nra, elə bil, ko­man­da için­də nə­sə baş ver­di. Mən si­zə əv­vəl də de­dim axı, fər­di növ ay­rı­dı, kol­lek­tiv növ ay­rı. Kol­lek­tiv baş­qa bir şey­di. Or­da bi­ri­nin və­ziyyə­ti ha­mıya tə­sir edir. Hə­min oy­un 0:10-luq oy­un dey­il­di.

- Niyə in­di sə­viyyə­li fut­bol­çu­la­rı­mız az­dır. San­ki ha­mı yal­nız Azər­baycan fut­bo­lun­da yax­şı ol­maq is­təy­ir...

- Müa­sir döv­rdə is­tə­ni­lən le­g­i­o­ner ra­hat gə­lib Azər­baycan­da oy­naya bi­lər. Hal­bu­ki on­lar bi­zim fut­bol­çu­lar­dan o qə­dər də güclü dey­il­lər. O vaxt le­g­i­o­ne­rə ra­hat oy­na­ma­ğa im­kan ve­­ril­mir­di. Gə­rək yer­li­dən çox fər­q­lə­nər­din. Bi­zim fut­bol­çu­la­ra gəl­dik­də on­lar mey­­dan­da bü­tün po­ten­si­a­lı­nı gö­s­tər­mi­lər. Bəl­kə, kim­sə inciy­ə­cək, am­ma mey­dan­da yo­rul­maq la­zım­dır. 90 də­qi­qə gə­rək mak­­si­mum gücünü qoy­a­san. La­kin bi­zim­ki­lər bu­nu et­mir­lər. Bə­zən jur­na­list­lər qol vu­ran fut­bol­çu­nu çox tə­ri­f­ləy­ir­lər, hal­bu­ki bu, onun işi­dir. Ya­zı­lan tə­ri­f­lər isə ar­xayın­çı­lıq ya­ra­dır. Sə­bəb­lər çox­dur.

- Ru­siy­a­da­kı uğur­lu oy­nu­nu­za gö­rə azar­keş­lər si­zə qı­sa ola­raq "Sulya" dey­ə­rək müraci­ət edir­di. Bu­nun ta­rix­çə­si necə­dir?

- Soy­a­dım Süley­ma­nov­dur. Bir qə­dər uzun səs­lə­nir. Hər də­fə azar­keş­lə­rin onu tə­k­rar­la­ma­sı çə­tin olur­du. Ona gö­rə "Sulya" dey­ir­di­lər, əv­vəl qə­ri­bə səs­lə­nir­di. So­nra­dan öy­rəş­dim. "Ala­niya" azar­keş­lə­ri hər za­man ko­man­da­nın ya­nın­da olub. Hər bir uğu­ru­muz­da on­la­rın da əməyi var.

- Na­zim Süley­ma­nov gə­ləcək­də Azər­baycan mil­li­si­nin baş məşqçi­si ol­maq is­tər­di­mi?

- Ge­ne­ral ol­maq is­tə­məy­ən əsg­ər, de­mə­li, in­ki­şaf et­mək is­tə­mir. Dü­zü­nü dey­im ki, is­təy­i­rəm. Am­ma bu­­nun üçün müəyyən yol ke­ç­mək yax­şı olar­dı. Təcrübə­mi ar­tı­rım, nə­ticə qa­za­nım. Məşqçi üçün Azər­baycan mil­li­si karye­ra­sı­nın zir­və nöq­­tə­si­dir. Ona gö­rə vax­ti­lə fut­bol­çu­su ol­duğum mil­li­də baş məşqçi ol­maq mə­nim üçün şə­rəf­dir.