"BİZ UZUN YOLUN BAŞLANĞICINDAYIQ"

Növ­bə­ti "Şərq tə­rəf­daş­lığı" (ŞT) sam­mi­ti bu il mayın 21-22-də Ri­qa­da ke­çi­ri­ləcək. Top­lan­tı Lat­­­­viy­a­nın Av­ro­pa İt­ti­fa­qı Şu­ra­sı­na sədrliyi çər­çi­və­sin­də baş tu­tacaq. AzərTAc xə­bər ve­rir ki, sam­mit­də Aİ-nin 28 öl­kə­si­nin yüksə­k­­və­zi­fə­li nümay­ən­də­lə­ri, hə­m­çi­nin qu­ru­mun ŞT üzrə 6 tə­rəf­daş öl­kə­si­nin təm­sil­çi­lə­ri, Aİ-nin siy­a­si rəh­bər­liyi, o cümlə­dən Av­ro­pa Par­la­men­­ti­nin sə­d­ri Do­nald Tusk və Av­ro­pa Ko­mis­siy­a­sı­nın rəh­bə­ri Jan Klod Yun­ker də iş­ti­rak edəcək­lər. Ri­qa sam­mi­tin­də ŞT-nin Aİ-nin xa­rici siy­a­sə­tin­də Av­ro­pa qon­şu­luq siy­a­­sə­ti­nin bir his­sə­si ki­mi, stra­te­ji əhə­miyyə­ti­nin tə­s­diq­ləy­əcəyi göz­lə­ni­lir. Sam­mit­də ŞT siy­a­sə­ti­nin re­al­laş­dı­rıl­ma­sı ilə bağlı ak­tu­al mə­sə­lə­lər, çağı­rış­lar müza­ki­rə olu­nacaq, ya­xın il­lər üçün Aİ-nin tə­rəf­daş döv­lət­lər­lə əmək­daş­lığı­nın əsas in­ki­şaf is­ti­qa­mət­lə­ri ət­ra­fın­da  di­s­kus­siy­a­lar apa­rı­lacaq.

Top­lan­tı­da Aİ siy­a­sə­ti­nin for­ma­laş­dı­rıl­ma­sı prin­sip­lə­ri müəyyən­ləş­di­ri­ləcək - aş­kar­lığa əsas­la­nan tə­rəf­daş­lıq, şəf­fa­f­lıq, qar­şı­dur­ma xa­rak­te­ri da­şı­may­an ümu­mi hə­də­f­lə­rin mü­əy­yən­ləş­di­ril­mə­si və s. Bun­dan baş­qa, icla­s­da ŞT-nin hər han­sı üçüncü öl­kə­lə­rə qar­şı yö­nəl­mə­diyi də vu­rğ­u­­la­nacaq.

Ri­qa sam­mi­ti Aİ ilə 3 tə­rəf­daş öl­kə - Gürcüstan, Mol­do­va və Uk­ray­na ara­sın­da as­so­si­a­tiv sa­zi­şin im­za­lan­ma­sın­dan so­nra ke­çi­ri­ləcək ilk be­lə top­lan­tı olacaq. Ora­da as­so­si­a­tiv ra­zı­laş­ma­nın gə­tir­diyi il­kin nə­ticə­lər qiy­mət­lən­di­ri­ləcək.

Bun­dan baş­qa, ŞT siy­a­sə­ti­nin di­g­ər üç tə­rəf­daş - Azər­baycan, Be­la­rus və Er­mə­ni­s­tan­la əmək­daş­lıq im­kan­la­rı­na da qiy­mət ve­ri­ləcək. Aİ bu öl­kə­lə­rin hər bi­ri­lə di­a­loq­la fər­di ya­naş­ma­nın vacib­liy­i­ni da­ha çox nə­zə­rə alacağı­nı tə­s­diq­ləy­əcək, on­la­rın hər bi­ri­lə müxtə­lif sa­hə­lər­də iki­tə­rə­f­­li qar­şı­lıq­lı sə­mə­rə­li əmək­daş­lığı də­rin­ləş­dir­məyə ha­zır ol­duğu­nu nə­zə­rə çat­dı­racaq.

Ri­qa sam­mi­tin­dən da­ha nə­lə­rin göz­lə­nil­diy­i­ni Lat­viy­a­nın bu pro­qram üzrə sə­fi­ri Yu­ris Poy­kans "R+"a mü­sa­hi­bə­sin­də da­nı­şıb.

- Lat­viy­a­nın Av­ro­pa İt­ti­fa­qı Şu­ra­sı­na sədrliyi han­sı per­spek­tiv­lə­ri vəd edir?

 - Av­ro­pa İt­ti­fa­qı Şu­ra­sı­na 6 ay­lıq sədrlik böyük şə­rəf və mə­su­liyyət­dir. 25 il­dir to­ta­li­ta­rizmdən de­mo­kra­tik döv­lət­lə­rin it­ti­fa­qı­na sədrliy­ə­dək gə­lib çı­xa bil­miş ki­çik döv­lət - Lat­viya üçün bu, böyük na­iliyyət, cid­di uğur­dur. Bu sədrlik öl­kəyə, onun hö­ku­mə­ti­nə və xal­qı­na böyük təcrübə qa­zan­dı­racaq. O, bi­zi Aİ çər­çi­və­sin­də cə­rəy­an edən pro­ses­lə­rə ya­xın­laş­dı­racaq, Av­ro­pa­da ha­ki­miyyət in­sti­tut­la­rı­nın necə iş­lə­diy­i­ni, möh­kəm­lən­diy­i­ni an­la­ma­mı­za kö­mək edəcək. Bu hər kə­sə bi­zim necə çe­vik ol­ma­lı, üzə­ri­mi­zə böyük mə­su­liyyət götür­mə­li ol­duğu­mu­zu gö­s­tə­rəcək. Lat­viya "Şərq tə­rəf­daş­lığı" öl­kə­lə­ri­nə ya­xın döv­lət ki­mi, xey­li üstünlüklə­rə ma­lik­dir. Çünki o, si­zi da­ha yax­şı ta­nıyır və da­ha yax­şı an­layır. Biz "Şərq tə­rəf­daş­lığı" mə­sə­lə­si­nin, onun üzvü olan ay­rı-ay­rı döv­lət­lər­lə əmək­daş­lıq prob­lem­lə­ri­nin qal­dı­rı­lacağı­na, bun­dan so­nra­kı uzun il­lər üçün doğru siy­a­sə­tin əsas prin­sip­lə­ri­nin müəyyən­ləş­di­ri­ləcəy­i­nə ümid edi­rik.

- Aİ-də bu və­zi­fə­ni tut­maz­dan əv­vəl Siz Azər­bayca­na 3 də­fə sə­fər et­mi­si­niz. Gü­man ki, bu­ra­da "Şərq tə­rəf­daş­lığı" pro­qra­mı­na da­ir müza­ki­rə­lər apar­mı­sı­nız. Bu müza­ki­rə­lə­rin nə­ticə­lə­ri ha­q­da nə da­nı­şa bi­lər­si­niz?

- "Şərq tə­rəf­daş­lığı" Aİ ilə si­zin döv­lə­ti­niz ara­sın­da da­ha sıx əla­qə­lə­rin qu­rul­ma­sı­na im­kan ve­rir. Lat­viya Azər­bayca­nın bu pro­qram­da iş­ti­ra­kı­nı yüksək qiy­mət­lən­di­rir. Biz ener­ji sa­hə­sin­də uzunmüddət­li tə­rəf­daş­lıq qur­mu­şuq, vi­za re­ji­mi­nin sa­də­ləş­di­ril­mə­si yo­lu ilə Azər­baycan və­tən­daş­la­rı üçün Şe­ng­en zo­na­sı­na səy­a­hə­tin şər­t­lə­ri­ni yüngülləş­dir­mi­şik. Tə­rə­f­lər ara­sın­da yax­şı siy­a­si di­a­loq da mö­vcud­dur. Lat­viya Azər­bayca­nın do­stu ola­raq, Aİ ilə Ba­kı ara­sın­da əla­qə­lə­rin də­rin­ləş­di­ril­mə­si üçün əlin­dən gə­lə­ni edir.

- Ba­kıya son sə­fə­ri­niz za­ma­nı Ru­siy­a­nın Uk­ray­na­nın bir his­sə­si­ni, kon­kret de­sək, Krı­mı işğ­al et­diy­i­ni di­lə gə­tir­miş­di­niz. Bəs, Aİ nə­dən Uk­ray­naya kö­mək edə bil­mir? Bə­zi siy­a­sət­çi­lər dey­ir­lər ki, Aİ-nin ha­zır­kı xa­rici siy­a­sə­ti ef­fek­tiv dey­il. Əks tə­q­dir­də, Uk­ray­na bu cür prob­lem­lər­lə qar­şı­laş­maz­dı.

- Av­ro­pa İt­ti­fa­qı Krı­mın qa­nun­suz işğ­a­lı­nı qə­ti şə­kil­də pis­ləy­ib və bu siy­a­sət dəy­iş­məz­dir. Aİ Uk­ray­na ilə ge­niş əha­tə­li di­a­loq qu­rub. Biz ona mad­di, tex­ni­ki, kon­sul­ta­tiv yar­dım­lar gö­s­tə­rəcək, öl­kə­də is­la­hat­la­rın həy­a­ta ke­çi­ril­mə­si­nə də­s­tək ve­rəcəy­ik. Qar­şı­dan gə­lən Uk­ray­na-Aİ sam­mi­ti bu siy­a­sə­tin par­laq nümu­nə­si olacaq.

Bütün bun­lar­la ya­na­şı, re­a­list ol­maq la­zım­dır. Aİ ha­zır­da Krım prob­le­mi­ni çöz­mək iq­ti­da­rın­da dey­il. Biz "Şərq tə­rəf­daş­lığı" pro­qra­mı va­si­tə­si­lə öl­kə­lə­rə ən yüksək stan­dar­t­la­ra uyğun is­la­hat­lar apar­maq im­ka­nı ve­ri­rik. Bu, uzaq per­spek­tiv­də cid­di nə­ticə­lə­rə gə­ti­rib çı­xar­ma­lı­dır. Şər­qi Av­ro­pa öl­kə­lə­ri Aİ üçün böyük əhə­miyyət kəsb edir və hər za­man da kəsb edəcək. Çünki on­lar bi­zim ya­xın qon­şu­la­rı­mız­dır.

- Ri­qa­da "Şərq tə­rəf­daş­lığı" sam­mi­ti ke­çi­ri­ləcək. Ora­da Azər­baycan Dağlıq Qa­ra­bağ prob­le­mi­ni bir da­ha qal­dı­racaq. Bu sam­mit­dən Azər­baycan han­sı ye­ni­lik­lə­ri və də­s­­təyi göz­ləyə bi­lər?

- Lat­viya Dağlıq Qa­ra­bağ müna­qi­şə­si­nin həl­lin­də irə­li­ləy­i­şin ol­ma­ma­sı ilə əla­qə­dar ya­şa­nan məy­us­luğu an­layır. Bey­nəl­xalq bir­lik, o cümlə­dən Av­ro­pa İt­ti­fa­qı prob­le­min tə­rə­f­lə­rin qə­bul edəcək­lə­ri for­mat əsa­sın­da həl­li­nin ta­pıl­ma­sı­na ça­lı­şır. Biz ba­şa düşürük ki, bu, çox vaxt apa­rır. Am­ma sülh yo­lu ilə həll va­ri­an­tı­nı ax­tar­ma­q­dan baş­qa yol yox­dur. Am­ma bu­na da za­man tə­ləb olu­nur. Ri­qa sam­mi­ti Aİ-nin Azər­baycan döv­lə­ti­lə əmək­daş­lığı da­vam et­dir­məyə ha­zır ol­duğu­nu, Azər­bayca­nın Cə­nu­bi Qaf­qaz re­g­i­o­nu­nun in­ki­şa­fın­da­kı kon­struk­tiv ro­lu­nu qə­bul et­diy­i­ni gö­s­­tə­rəcək. Aİ Azər­bayca­nın stra­te­ji tə­rəf­daş­lığa da­ir mümkün ra­zı­laş­ma ha­q­da möv­qey­i­ni öy­rən­məyə ça­lı­şır. Biz onun üzə­rin­də bun­dan so­nra da iş­ləyə bil­mə­liy­ik. Lat­viya üçün Pre­zi­dent İl­ham Əliy­e­vi sam­mit­də qar­şı­la­maq böyük şə­rəf olacaq.

- Azər­baycan­la Aİ-nin ümu­mi ma­raq­la­rı nə­dən iba­rət­dir?

- Bi­zim ma­rağı­mız sıx tə­rəf­daş­lıq, bi­rgə ma­raq­lar və "va­hid, azad" Av­ro­pa­dır. Biz ey­ni mə­də­ni ir­si və ta­ri­xi bölüşürük. İca­zə ve­rin im­kan­dan is­ti­fa­də edə­rək Azər­bayca­nın yüksək qo­naq­pər­vər­liy­i­nə, bi­rinci Av­ro­pa Oy­un­la­rı­na ha­zır­lığın sə­viyyə­si­nə gö­rə də min­nət­dar­lığı­mı bil­di­rim.

- Bil­dir­di­niz ki, Ri­qa sam­mi­tin­də Av­ro­pa­nın qon­şu­luq siy­a­sə­ti­nin ge­niş­lən­di­ril­mə­si mə­sə­lə­si müza­ki­rə olun­may­acaq. Mə­g­ər, bu siy­a­sət ki­fay­ət qə­dər ef­fek­tiv dey­il?

- Biz Av­ro­pa­nın qon­şu­la­rı­nı çi­çək­lə­nən, sa­bit və təhlükə­siz öl­kə­lər ki­mi gör­mək is­təy­i­rik. Bu, "Şərq tə­rəf­daş­lığı" pro­qra­mı­nın əsas məq­sə­di­dir. Pra­qa­da ke­çi­ril­miş ilk sam­mit­dən so­nra uzun yol qət et­mi­şik. Gürcüstan­la, Mol­do­va ilə, Uk­ray­na ilə as­so­si­a­siya haq­qın­da 3 sa­ziş im­za­la­nıb. On­lar vacib siy­a­si sə­nəd­lər­dir. İn­di biz Azər­baycan da da­xil ol­maq­la, di­g­ər 3 öl­kəyə fər­di ya­naş­ma yol­la­rı­nı ax­ta­rı­rıq. Biz çox uzun bir yo­lun baş­la­nğıcın­dayıq və gə­ləcək­də heç nə is­tis­na dey­il.