LEQAL MƏHSUL?

Gürcüstan par­la­men­ti ma­ri­xu­a­naya gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi­ni nə­zər­də tu­tan qa­nun lay­i­hə­si­ni müza­ki­rəyə  qə­bul edib.  Ek­s­per­t­lə­rin fi­k­rincə, Gürcüstan par­la­men­ti qa­nu­nu böyük eh­ti­mal­la ra­ti­fi­ka­siya  edəcək. Bu hal­da Azər­baycan­la qon­şu olan Gürcüstan post­so­vet mə­ka­nın­da ma­ri­xu­a­na­nın sax­la­nıl­ma­sı və qə­bu­lu­na gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­ni sa­də­ləş­di­rən ilk döv­lət olacaq. İy­u­nun 2-də ye­ni qa­nun lay­i­hə­si­nə də­s­tək ola­raq, Ti­f­lis, Ku­ta­i­si, Ba­tu­mi, Zu­q­di­di və Bol­ni­si­də mi­tin­q­lər ke­çi­ri­lib.  Ak­siya iş­ti­rak­çı­la­rı ma­ri­xu­a­na­nın qə­bu­lu­na gö­rə həbs cə­za­sı­nın sa­də­ləş­di­ril­mə­si­ni, nar­ko­tik  mad­də­lə­rin qə­bu­lu ilə bağlı məcbu­ri yox­la­ma­la­rın qa­dağan olun­ma­sı­nı tə­ləb  edib­lər.

Ye­ni qa­nu­nun qə­bu­lun­dan han­sı nə­ticə­lə­rin göz­lə­nil­diy­i­ni "R+"a qa­nun lay­i­hə­si­nin müəl­li­fi, Gürcüstan par­la­men­ti­nin de­pu­ta­tı, Samtsxe-Ca­va­xe­tiya re­g­i­o­nu­nun sa­biq qu­ber­na­to­ru, Gür­cüsta­nın ke­ç­miş ət­raf mühi­tin müha­fi­zə­si na­zi­ri Ge­o­rgi XAÇİDZE açıq­layıb.

- Bu qa­nun lay­i­hə­si­nin ma­hiyyə­ti nə­dən iba­rət­dir və o, ra­ti­fi­ka­siya olu­nacağı tə­q­dir­də, han­sı müsbət nə­ticə­lə­ri göz­ləy­ir­si­niz?

- Bu qa­nun lay­i­hə­si Gürcüstan­da ma­ri­xu­a­naya gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi­ni və onun qə­bu­lu­na gö­rə cə­ri­mə­nin məb­ləği­nin azal­dıl­ma­sı­nı nə­zər­də tu­tur. Bu, be­lə de­mək olar­sa, ma­ri­xu­a­na və hə­şi­şə gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi­ni nə­zər­də tu­tan ümum­dünya bren­di­nə doğlu atı­lan yum­şaq ad­dım­dır. Sə­nəd­də ma­ri­xu­a­na­nın və çə­tə­nə­nin sax­la­nıl­ma­sı­na və qə­bu­lu­na gö­rə mə­su­liyyə­tin ləğvi nə­zər­də  tu­tu­lur. Bur­na­da bu nar­ko­tik mad­də­lə­rin is­teh­sa­lı­na gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvin­dən söh­bət get­mir. Müva­fiq dəy­i­şik­lik Gürcüstan  Ci­­nay­ət Məcəl­lə­si­nin 273-cü mad­də­si­nə edil­mə­li­dir.

Qa­nun  lay­i­hə­sin­də ən vacib mə­qam: 5 qra­ma­dək ma­ri­xu­a­na­nın tə­k­rar sax­la­nıl­ma­sı və ya qə­bu­lu ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti üçün sə­bəb ol­ma­ma­lı­dır. Bu, in­zi­ba­ti qa­nun po­zun­tu­su sayıl­ma­lı və po­zun­tuya gö­rə cə­ri­mə 218 dol­lar­dan 50 dol­la­ra en­di­ril­mə­li­dir. Bu yer­də bir mə­qa­mı qeyd et­mək la­zım­dır ki, ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi ilə le­qal­laş­dır­ma ta­ma­mi­lə fər­q­li mə­sə­lə­lər­dir. Le­qal­laş­dır­ma za­ma­nı nar­ko­tik mad­də­lə­rin is­teh­sa­lı mümün sayı­lır, on­la­rın sa­tış nöq­tə­lə­ri müəyyən­ləş­di­ri­lir və sa­ir.

XXI əs­rdə in­san­la­rın ma­ri­xu­a­na və ya çə­tə­nə qə­bu­lu­na gö­rə həb­sxa­naya sa­lın­ma­sı sə­feh­lik­dir. Hə­lə 1990-cı il­lər­də alim­lə­rin cid­di araş­dır­ma­la­rın­dan so­nra bir­mə­na­lı qə­na­ə­tə gə­li­nib: ma­ri­xu­a­na qə­bu­lu he­ro­in, ko­ka­in və sa­ir ki­mi da­ha güclü nar­ko­tik mad­də­lə­rin qə­bu­lu­na  apar­mır. On­la­rın ara­sın­da heç bir əla­qə yox­dur. Hər han­sı psi­xo­t­rop mad­də­lə­rin qə­bu­lu in­sa­na xas hal­dır. Ma­ri­xu­a­na­nın əl­də edil­mə­si da­ha asan ol­duğun­dan be­lə fi­kir ya­ra­nıb ki, o, da­ha ağır nar­ko­tik­lə­rin qə­bu­lu­na apa­ran tram­plin­dir. Heç kəs ni­ko­ti­nin və al­ko­qo­lun ma­ri­xu­a­na­dan da­ha zə­rər­li ol­duğun­dan da­nış­may­acaq Bu mə­sə­lə­də döv­lə­tin re­p­res­siv ad­dım­la­rı əsas­sız­dır və heç bir müsbət nə­ticə ve­rə bil­məz. Spir­t­li iç­ki­dən sər­xoş ol­muş in­san küçə­də sər­bəst hə­rə­kət edə, ka­feyə gi­rə bi­lər və bu­na gö­rə o, heç bir prob­lem ya­şa­may­acaq. Da­ha zə­if və qı­samüddət­li tə­sir gö­s­tə­rən ma­ri­xu­a­na­nın qə­bu­lu­na gö­rə isə in­sa­nı həbs göz­ləy­ir.

- Hə­qi­qə­tən də, dünya sta­ti­s­ti­ka­sı­na gö­rə ma­ri­xu­a­naya gö­rə həb­sə düşmüş şəx­slə­rin ək­sə­riyyə­ti son­da da­ha təhlükə­li inyek­siya nar­ko­ti­klə­ri­nin qə­bu­le­dici­si­nə çe­v­ri­lir­lər. Gürcüstan­da ma­ri­xu­a­na və çə­tə­nə qə­bu­lu­na gö­rə mə­su­liyyə­tə cəlb edil­miş şəx­slə­rin sayı­na deyə  bi­lər­si­niz­mi?

- Sta­ti­s­ti­kaya gö­rə Gürcüstan­da il­də ma­ri­xu­a­na, hə­şiş, çə­tə­nə qə­bul edən təx­mi­nən 27 min şəxs aş­kar olu­nur. Bu gö­s­tə­rici il­dən-ilə ar­tır. La­kin, bu, on­la­rın ha­mı­sı­nın həb­sxa­naya sa­lın­dığı an­la­mı­na gəl­mir. Bi­rinci be­lə hal­da on­la­rı 500 la­ri məb­ləğin­də cə­ri­mə göz­ləy­ir. Bu, təx­mi­nən 218 dol­lar de­mək­dir. İkinci də­fə bu mad­də­lə­rin is­teh­lak­çı­sı­nı ci­nay­ət  mə­su­liyyə­ti göz­ləy­ir. Par­la­men­tə tə­q­dim olun­muş qa­nun lay­i­hə­si qüvvəyə mi­nər­sə, be­lə in­san­lar həb­sxa­na­la­ra atıl­may­acaq­lar. On­lar sa­dəcə in­zi­ba­ti mə­su­liyyə­tə cəlb olu­nacaq­lar.

- BMT və di­g­ər bey­nəl­xalq təş­ki­lat­la­rın bə­zi bəy­a­nat­la­rı­na gö­rə, ya­xın 1-2 il­də Av­ro­pa­nın və Şi­ma­li Af­ri­ka­nın ək­sər öl­kə­sin­də ma­ri­xu­a­naya gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti ləğv edi­ləcək və ya o, le­qal­laş­dı­rı­lacaq...

- Prak­ti­ki ola­raq, Av­ro­pa­nın heç bir öl­kə­sin­də narko­tik mad­də­nin qə­bu­lu­na gö­rə in­sa­nı həb­sə at­mır­lar. Ora­da bu əmə­lə gö­rə müxtə­lif cə­ri­mə­lər nə­zər­də tu­tu­lur. Nar­ko­ti­kə gö­rə həb­sə at­ma heç bir müsbət ef­fekt ver­mə­yə­cək. Sərt re­p­res­siv təd­bir­lə­rin müs­bət nə­ticə ver­diy­i­ni gö­s­tə­rən sta­ti­s­ti­ka yox­dur. Dey­ək ki, in­sa­nı nar­ko­tik qə­bu­lu­na gö­rə həb­sə at­dı­lar. O, azad­lığa çıx­dı­q­dan so­nra bu vər­di­şi­ni tə­rg­i­dəcək? Be­lə şey ol­mur. Odur ki, baş­qa me­xa­nizmlər­dən is­ti­fa­də et­mək la­zım­dır. Gürcüstan hər il ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nə cəlb olun­muş in­san­la­rın həb­s­xa­na­da sax­la­nıl­ma­sı­na 18 milyon la­ri (təx­mi­nən, 8 milyon dol­lar) xərcləy­ir. Bu və­sa­i­ti da­ha ef­fek­tiv is­ti­fa­də et­mək olar.

- Bəs siz Gürcüstan­da ma­ri­xu­a­na­nın le­qal­laş­dı­rıl­ma­sı­na necə ya­na­şır­sız?

- Le­qal­laş­dır­ma nar­ko­tik­lə­rin qə­bu­lu­nun pro­fi­lak­ti­ka üsul­la­rın­dan bi­ri­dir. La­kin, ha­zır­da Gürcüstan üçün bu­na gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi da­ha vaci­b­dir. Yə­ni, ma­ri­xu­a­naya gö­rə in­san­lar həb­sə atıl­ma­ma­lı­dır­lar. Gürcüsta­nın "Ru­s­ta­vi-2" te­le­ka­na­lı bu ya­xın­lar­da mə­nim tək­lif et­diy­im qa­nun lay­i­hə­si­lə bağlı so­rğu ke­çi­rib. Rəyi so­ru­şu­lan­la­rın 30%-i ma­ri­xu­a­naya gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi­nin əley­hi­nə çı­xıb­lar. So­rğuya qa­tıl­mış in­san­la­rın 70%-i isə tə­şəbbüsümə də­s­tək ve­rib­lər. "Ma­ri­xu­a­naya gö­rə həb­slə­rə son qoy­ul­ma­sı" tək­li­fin­də icti­mai təş­ki­lat­lar, nar­ko­loq­lar və sa­ir ara­sın­da kon­sen­sus var. De­pu­tat­la­rın mə­sə­ləyə müna­si­bə­ti­ni tez­lik­lə bi­ləcəy­ik. Müa­sir dünya­da in­sa­nın ma­ri­xu­a­naya gö­rə həb­sə atıl­ma­sı vəh­şi­lik­dir.

- Dey­i­lə­nə gö­rə, dünya­da ma­ri­xu­a­na­nın qa­nun­dankə­nar ol­ma­sı uğrun­da müba­ri­zə apa­ran lob­bi var. Bu hal­da kri­mi­nal məh­su­lun qiy­mə­ti da­ha yüksək olur...

- Bə­li. Hər şey 1920-ci il­lə­rin əv­vəl­lə­rin­də ABŞ-da baş­layıb. Ame­ri­ka hö­ku­mə­ti al­ko­qo­la, ey­ni za­man­da hə­şiş və ma­ri­xu­a­naya qa­dağa qoy­du. On­lar al­ko­qo­lu ma­ri­xu­a­na ilə müqay­i­sə­də da­ha kri­mi­nal məh­sul sayır­dı­lar. Da­ha so­nra on­lar ma­ri­xu­a­na ilə müba­ri­zə­ni Av­ro­pa­da da­vam et­dir­mək qə­ra­rı­na gəl­di­lər. Hal­bu­ki, Av­ro­pa­da bu məh­su­la müna­si­bət son də­rəcə li­be­ral idi. 30-cu il­lər­də ABŞ "qu­ru qa­nun"u ləğv et­di, ma­ri­xu­a­naya gö­rə ci­nay­ət mə­su­liyyə­ti­nin ləğvi mə­sə­lə­si isə unu­dul­du. İn­di bütün dünya­da əks pro­ses  ge­dir.