MÜTLƏQ ÇEMPİON

2006-jı il iyulun 7-dən 9-dək Gürjüstanda Jənubi Qafqaz ölkələri arasında keçirilən intellektual oyunlar üzrə VIII çempionatda Azərbayjan komandaları «Nə? Harada? Nə vaxt?», «Breyn-rinq», «Öz oyunum» və «Erudit-sekset» oyunlarının hər birində qələbə qazanıblar. Çempionatda Azərbayjan, Gürjüstan və Ermənistandan olan, həmçinin, Sxinvali və Suxumini təmsil edən 30-dan artıq komanda iştirak edib. 

Erməni komandalarının rəftarı onların qələbəyə kökləndiklərini göstərsə də, qonşularımız nəzərəçarpajaq əsəb gərginliyi keçirirdilər. Bunu ermənilərin startdaja ortaya atdıqları özündənrazı replikaları da göstərirdi. Ermənistanın «Nə? Harada? Nə vaxt?» assosiasiyasının rəhbəri Karen Köçəryan bəyan etmişdi ki, onların komandaları kuboku heç kimə vermək fikrində deyillər və çempion titulunu özlərində saxlayajaqlar. Bundan başqa, K.Köçəryan bildirmişdi ki, erməni komandalar çempionatda, əsasən, bir-birilə rəqabət aparajaqlar (!). 

Lakin nejə deyərlər, sən saydığını say...

Bizimkilərin turnirdəki uğurlu çıxışları haqda «R+»a çempionlar - «Nə? Harada? Nə vaxt?»  üzrə Azərbayjan komandasının kapitanı Balaş Qasımov, daha bir Azərbayjan komandasının kapitanı Anar Nəjəfli və 2001-ji ildə «Büllur bayquş» mükafatına sahib çıxmış Rövşən Əsgərov danışıblar.

«İntellektual oyunlar tarixində bu ili Azərbayjan üçün ən uğurlu il saymaq olar. Biz turnirin  bütün mükafatlarını qazandıq», - deyən B.Qasımovun sözlərinə görə, çempionatda Azərbayjandan onun, İlkin Yetirmişlinin, Faiq Hüseynovun, İlham Hümbətovun və Anar Nəjəflinin rəhbərlik etdiyi beş komanda iştirak edib: «Səfərönjəsi əsas ümidlər, əlbəttə ki, bizim komandamıza idi. Biz uzun müddət liderlik edirdik, lakin hansısa mərhələdə ermənilər bizi ötdü. Xoşbəxtlikdən, son turda yenidən onları qabaqladıq. Bizim ermənilərlə «kəllələşdiyimiz» müddətdə isə Anar Nəjəflinin komandası həm bizi, həm də rəqiblərimizi arxada qoydu. Nətijədə, «Nə? Harada? Nə vaxt?» oyununda «anarçılar» birinji, bizsə ikinji olduq».

Hətta üç komanda...

İndi Balaş Qasımov əmindir ki, Azərbayjanın üç rəqabətədavamlı komandası var: «Əvvəllər mən iki komandanın olduğuna əmin idim. Çempionatdan sonra isə yanıldığımı anladım. Sevindiriji haldır ki, artıq bu komandaların sayı «anarçılarla» birlikdə üçdür». 

Qeyd edək ki, «Breyn-rinq» üzrə yarışda B.Qasımovun komandası Anar Nəjəflinin rəhbərlik etdiyi qrupdan revanş ala bilib: «Bu oyunun finalında biz yenidən Anar Nəjəflinin komandası ilə qarşılaşdıq və bu dəfə birinji yeri tutduq. Digər yerlər də azərbayjanlılara qismət oldu - ikinjiliyi Anar Nəjəflinin, üçünjülüyü isə Faiq Hüseynovun komandası əldə etdi». 

«Erudit-sekset» oyununda isə Azərbayjan komandasında Rövşən Əsgərov, Anar Əzimov, Roman Orkadaşvili, Rauf Nəjəfli, Əziz Mürşüdlü və Emin Mədətov kimi məşhur oyunçular oynayırdı: «Bizim bu il əldə etdiklərimiz əsl rekorddur və kimsə, bunu çətin ki, təkrarlasın. Düzdür, biz əvvəllər də «Nə? Harada? Nə vaxt?», «Breyn-rinq» oyunlarında qələbə qazanmışıq. Lakin eyni vaxtda bütün nominasiyalar üzrə qalib adını qazanmaq heç vaxt qismət olmamışdı. Jənubi Qafqaz ölkələrinin heç birində bunu etmək güjündə olan komandalar yoxdur, bizsə belə bir rekorda imza atmağı bajardıq».

Öz növbəsində, Anar Nəjəfli «Nə? Harada? Nə vaxt?» oyununun finalında, B.Qasımovun komandasının qalib gələjəyini düşünürmüş. Özü də bundan qətiyyən narahat deyilmiş: «Biz oyunumuzu digər ölkələrdən, xüsusilə də Ermənistandan olan rəqiblərin imkanlarını məhdudlaşdırmaq istiqamətində qurmuşduq. Əsasən, özümüzünkülərin yolunu açmağa səy göstərirdik və bir anın içində bizi qalib elan etmələri əsl sürpriz oldu. Ən fajiəvi an bizim ermənilərdən geri düşdüyümüz vaxt yaşandı, lakin xoşbəxtlikdən, bir qədər sonra onları arxada qoya bildik. Nətijədə, ermənilərin ən yaxşı nətijə göstərən komandası «Nə? Harada? Nə vaxt?» oyunu üzrə ikinji yeri tutdu: qonşularımız aza qane olmaq məjburiyyətində qaldılar».

Kimin kim olduğu aydınlaşdı…

2001-ji ildə «Büllur bayquş» mükafatını qazanmış Rövşən Əsgərov da bildirir ki, bu turnirdə azərbayjanlı bilijilər Ermənistan komandalarını məğlub etməyin nə dərəjədə vajib olduğunu yaxşı başa düşürdülər. Onun sözlərinə görə, bu faktor Azərbayjan komandalarına, bir növ, psixoloci təzyiq göstərirdi: «Faktik olaraq, çempionatın lap əvvəlində hamı başa düşdü ki, əsas rəqabət Azərbayjan və Ermənistan komandaları arasında gedəjək». Rövşən Əsgərov Anar Nəjəflinin komandasının parlaq oyununu xüsusi qeyd edib: «Belə gənj bir komandada uğur qazanmaq üçün bu güj və iradənin olması təəjjüblüdür. Onlar belə gərgin mübarizədən qalib çıxa bildilər. Oyundan sonra məşhur biliji Boris Burda mənə yaxınlaşaraq, soruşdu ki, «Heç kimin tanımadığı bu gənj komanda nə komandadır belə?!». Həqiqətən də, əvvəljə çoxları düşünürdü ki, bu gənj komandanın çempionatda sonadək getməyə güjü çatmayajaq və onlar yarıyolda dayanajaqlar. Hamını təəjjübləndirən gənjlər nəinki distansiyanı saxladılar, hətta çempion oldular. Beləliklə,  hamıya kimin kim olduğunu nümayiş etdirdik. Biz çempionatın fovariti idik və sübut etdik ki, Azərbayjan bütün parametrlər üzrə intellektual oyunlarda liderdir. Əvvəljə bizim bir komandamız var idi. Sonra iki, daha sonra isə üç oldu. Bu, potensialdan və böyük perspektivlərdən xəbər verir».

R.Əsgərov xatırladıb ki, Azərbayjan komandaları «Nə? Harda? Nə vaxt?» oyununda ilk qələbələrini 1998-ji ildə qazanıblar. Həmin vaxt qalib adı Balaş Qasımovun komandasına qismət olub. Azərbayjanlılar «Breyn-rinq» üzrə də çempionatın qalibi olublar. Azərbayjan komandalarının indiyədək qalib gələ bilmədikləri yeganə turnir «Öz oyunum» idi və nəhayət, bu mükafat da Bakıya gətirildi.

Rövşən fəxrlə qeyd edir ki, «Nə? Harda? Nə vaxt?» oyunu üzrə yeganə mütləq çempion Balaş Qasımovun komandasıdır: «Bu günə «Nə? Harda? Nə vaxt?» oyunu üzrə dörd Dünya çempionu var və onlardan yalnız Balaş Qasımovun komandası 2004-jü ildə mütləq çempion adını qazana bilib. «Nə? Harada? Nə vaxt?»ın ən yaxşı oyunçaları etiraf edirlər ki, Bakı komandasının oyunu intellektual qarşılaşmalar tarixində ən parlaq oyun idi. Qələbədən sonra zaldakı oyunçular «Bakı! Bakı! Bakı!» şüarını qışqırırdılar».

Məşhur azərbayjanlı oyunçu əmindir ki, Azərbayjan komandasının uğurlarında ölkə prezidenti İlham Əliyevin xidmətləri böyükdür: «Qələbəmizdən sonra dövlət başçısı İlham Əliyev bizi qəbul etdi və bu, unudulmaz görüş idi. Ümumiyyətlə, Azərbayjan prezidenti bizdə intellektual hərəkata böyük dəstək verir. Bizdən başqa, heç bir ölkənin komandası, prezidentlərinin bu jür dəstəyi ilə öyünə bilməz».

R.Əsgərovun sözlərinə görə, hazırda «Nə? Harada? Nə vaxt?» oyunu üzrə bu il sentyabrın 1-dən 3-dək Bakıda keçiriləjək Dünya çempionatına hazırlıq gedir. Bu tədbir də birbaşa prezident İlham Əliyevin dəstəyi ilə təşkil olunur. Dövlət başçısı özü şəxsən «Nə? Harada? Nə vaxt?» beynəlxalq klublar assosiasiyasını Bakıya dəvət edib. Bundan başqa, «Nə? Harada? Nə vaxt?» hərəkatının inkişafına göstərdiyi dəstəyə görə, İ.Əliyev «Büllur bayquş» mükafatına layiq görülüb: «Hər il Bakıda bu turnir keçirilir və təşkilatçılığın səviyyəsi ilbəil artır. Bu günlərdə oyunun aparıjısı Andrey Kozlov Gənjlər və İdman Nazirliyi ilə danışıqlar aparmaq üçün Bakıya gəlib. O, Bakıda çempionatın keçirilməsi üçün şərtləri bildikdə qeyd etdi ki, artıq çempionatın harada və nə vaxt keçirilməsi məsələsi birdəfəlik qapandı. Beləliklə, ardıjıl olaraq beşinji ildir, bu turniri Bakı qəbul edəjək».

Gənjlər arasında keçirilən turnirə gəlinjə, R.Əsgərov bildirib ki, Bakıda gənjlərin üz tutduqları intellektual klublar var və onlar arasında liderlik «Atəşgah»a məxsusdur. «Bu, yüksək liqadır və bütün arzulayanlar oraya üz tuta bilərlər», - deyən R.Əsgərovun sözlərinə görə, «Atəş-gah» Beynəlxalq Klublar Assosiasiyasının təsisçilərindən biri olub. Lakin maliyyə çətinlikləri üzündən Azərbayjan komandaları bir sıra tədbirləri buraxmaq məjburiyyətində qalıb. Hətta Anar Nəjəflinin komandasının VII çempionata gedib-getməyəjəyi də sual altında idi: «Son anda Beynəlxalq Bank ona maddi dəstək verdi və biz buna görə həmin quruma minnətdarıq. Allaha şükürlər olsun ki, artıq Beynəlxalq Bank həm bizim, həm də Anar Nəjəflinin komandasına sponsorluq edir. Əlbəttə, istərdik ki, yalnız iki yox, daha çox komandalara sponsorluq olunsun və bununla da beynəlxalq turnirlərdə iki deyil, çox sayda komandalarımız yarışa bilər. Bundan başqa, maddi dəstəyin göstərilməsinin yalnız bir turnirdə yox, daimi olması, intellektual hərəkatın dəstəklənməsi məqsədilə xüsusi proqram hazırlanması da yaxşı olardı. Qonşu ölkələrdə bu hərəkat dövlət səviyyəsində dəstəklənir. Biz başa düşürük ki, Gənjlər və İdman Nazirliyi eyni komandaya daim maddi dəstək ola bilməz. Lakin biz də daim təmənnaçı rolunda qalmaq istəməzdik. Belə çıxır ki, biz dəstəyi özümüzçün istəyirik, qələbə qazandıqda isə Azərbayjan qalib gəlir».

Sonda R.Əsgərov Rusiyada yaşayan azərbayjanlıların ruslar tərəfindən, demək olar, hər gün üzləşdikləri qərəzli münasibətə də toxunmaya bilməyib. Onun sözlərinə görə, ruslar belə düşünür ki, guya «azərbayjanlılar yalnız bazarda işləməyi bajarırlar». - «Bu tezislə bağlı demək istərdim ki, bazarda da işləməyi bajarmaq lazımdır. Bu, son dərəjə çətin və zəhmətli işdir. Əgər azərbayjanlılar bunu etməsəydilər,  tam məsuliyyətimlə deyə bilərəm ki, moskvalılar ajından ölərdilər. Bu sözlərimin arxasında dayanmağa hazıram. Bu gün biz sübut edirik ki, rusların özlərininki saydıqları oyunda azərbayjanlılar aparıjı yerləri tuta bilirlər. Şən və Hazırjavablar Klubu (KVN) də Sovet Rusiyası tərəfindən yaradılıb. Lakin burada da bizim XX əsrin çempionu olan komandamız var. Bu o deməkdir ki, azərbayjanlılar, əsasında başqa ölkənin mədəniyyətinin dayandığı oyunlarda da hamıdan üstün olmağı bajarırlar. İndiyədək heç bir ölkədə ardıjıl olaraq, beş il «Nə? Harada? Nə vaxt?» oyunu üzrə çempionat keçirilməyib».

Bizə isə yalnız Azərbayjan komandalarına intellektual oyunlarda növbəti qələbələri gözləmək qalır. 

Təbrik edirik, uşaqlar! 

Sükanı belə saxlayın!