AZƏRBAYCANIN ETİBARLI İMİCİ

Bu gün Azərbayjanın neft-qaz sənayesində aparıjı investorların mövjudluğu heç kəsi təəjjübləndirmir. Ölkəmizdə qabaqjıl neft-qaz hasilatı və tikinti korporasiyaları işləyir. Bakı-Tbilisi-Jeyhan neft kəmərinin tikintisinin başlandığı vaxt isə aydın oldu ki, Azərbayjan önjül maliyyə institutlarının diqqətindən də kənarda qalmayıb - onların sayı fasiləsiz olaraq artmaqdadır. 

Dünya təjrübəsi göstərir ki, sərma-yəçilərin ölkəmizdə olması onların Azərbayjanın siyasi və iqtisadi sabitli-yinə əminliklərini göstərir. Azərbayjan neft və qeyri-neft sektorunda irimiqyaslı layihələrin gerçəkləşdirilməsində, eləjə də iri tranzit proyektlərdə iştirakı ilə Jənubi Qafqazın lider ölkəsi statusunu təsdiq edib. Ölkəmiz hazırda mühüm regional proseslərin təşəbbüskarıdır və Bakının iştirakı olmadan regionda heç bir siyasi, iqtisadi və ya tranzit layihəsi həyata keçirilə bilməz. Heç kəsdə şübhə yoxdur ki, vaxt keçdikjə Azərbayjanın bu rolu daha da artajaq. 

Bu uğurun arxasında, əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş neft strategiyası durur. Xariji neft şirkətləri ilə birgə yataqların işlənməsinə başlandıqdan sonra bu sektora 15 milyard dollardan artıq həjmdə investisiya qoyuldu; Xəzərin Azərbayjan sektorunda müasir avadanlıqlar işə salındı, ixraj kəmərlərinin tikintisi başlandı və neft layihələrindən daxil olan vəsaitlərin toplandığı Dövlət Neft Fondu yaradıldı.

Başlanğıj mərhələdə Azərbayjan lazımi qədər vəsaitə malik olmadığına və azad şəkildə sərmayə yatıra bilmədiyinə görə xariji şirkətlərin vəsaitindən istifadə edirdi. Son hadisə göstərdi ki, situasiya dəyişməyə başlayıb.

Birləşdirilmiş kredit

Martın 24-də Bakıda Azərbayjan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinə (ARDNŞ) “Azəri-Çıraq-Günəşli” layihəsi çərçivəsində dünyanın 14 bankının ümumi məbləği 750 milyon dollar olan birləşdirilmiş (sindikatlaşdırılmış) kreditinin verilməsi barədə saziş imzalandı. Sazişin imzalanması mərasimində ARDNŞ prezidenti Rövnəq Abdulla-yevin dediyinə görə, kreditin alınması “Azəri-Çıraq-Günəşli” yatağında mənfəət nefti üzrə dövlət şirkətinin mülkiyyət hüququnu bərpa etməyə imkan verəjək. 

Əvvəllər “Azəri-Çıraq-Günəşli”nin iki xariji səhmdarı - «Exxon Azerbaican Limited» və «Turkiye Petrolleri» SJ ARDNŞ-in bu yataq üzrə investisiyalaşdırma payını 10 faizlik bərabər hissələrə bölmüş və Dövlət Şirkətinin əvəzindən layihəyə sərmayə qoymuşdular. Onlar buna görə müvafiq həjmdə neft alırdılar (eləjə də müəyyən güzəşt). ARDNŞ-in aldığı kreditin bir hissəsi artıq həmin hüququn geri alınmasına yönəldilib, digər hissəsi isə bilavasitə “Azəri-Çıraq-Günəşli”  (AÇQ) yatağının investisiyalaşdırılması layihəsində istifadə olunajaq. 

Bundan sonra Azerbaican (AJG) Limited (AzAJG) tərəfindən ixraj edilən neft «Glenjore» və «Selejt Energy Trading» (SET) şirkətlərinə satılajaq. “Jost oil” adlanan bu neftin satışından əldə olunan vəsait isə «BNP Paribas» bankının (bu bank AzAJG üçün təşkilatçı və kredit təminatçısı kimi çıxış edir) xüsusi hesablarında yerləşdiriləjək və AÇQ layihəsinə buradan (“jash jall” üçün) sərmayə yatırılajaq.   

ARDNŞ neftin ixrajı üçün prioritet marşrutlar kimi önjə Gürjüstanın Supsa, sonra isə Batumi və Novorossiysk limanlarının adını çəkir.  

Dövlət Neft Fondunun rəhbəri Samir Şərifovun sözlərinə görə, bu kredit (LIBOR 1,7%) neftin dünya bazarındakı qiymətindən asılı olaraq 3-5 il müddətində qaytarılajaq.

ARDNŞ prezidenti Rövnəq Abdullayev isə qeyd edir ki, kredit sazişinin imzalanması ilə Azərbayjan beynəlxalq maliyyə bazarında kredit əməliyyatları üzrə etibarlı imij qazanıb və dövlət zəmanəti olmadan böyük məbləğdə kredit almaq təjrübəsi əldə edib.

Kredit alınması üçün AzAJG-ın maraqlarını, baş ofisi Nyu-Yorkda yerləşən «Jhadbourne & Parke»  hüquq şirkəti təmsil edib. 

İnkişaf proqramı

Bu gün Azərbayjan artıq neft sahəsinin yaxşılaşdırılması və bir sıra pers-pektivli yataqların işlənməsi üzrə öz proqramlarının həyata keçirilməsinə başlaya bilər. Buna ötən ilin fevralında prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış “2005-2015-ji illərdə yanajaq-energetika kompleksinin (YEK) inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” qanunveriji baza rolunu oynayır.  Bu sənədə görə, həmin müddət ərzində qaz hasilatı ildə 20 milyard kubmetrə, neft hasilatı isə ildə 50 milyon tona çatdırılmalıdır. 

YEK-in inkişafı üzrə Dövlət Proqramı həmçinin 2005-2015-ji illərdə yeni neft yataqlarının  işlənməsini, köhnələrin bərpasını, infrastrukturun yaxşılaşdırılması və yeni texnologiyaların istifadəsini nəzərdə tutur. ARDNŞ-in qənaətinə görə, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə köhnə yataqlardan ildə 8,75 milyon ton neft hasil ediləjək. İrimiqyaslı işlər sırasında “Əşrəfi” və “Qarabağ” yataqlarının kəşfiyyatının başa çatdırılması və onların sənaye işlənməsinə başlanması, “Ümid” və “Babək” perspektiv strukturlarında isə axtarış-kəşfiyyat işlərinin bərpası öndə durur. 

ARDNŞ-in məlumatına görə, şirkətin yaxın planlarına “Babək” strukturunda kəşfiyyat quyularının qazılması da daxildir. Quyunun layihə dərinliyi 6000-6200 metrə çata bilər. Sahədə dənizin dibi artıq kifayət qədər öyrənilib və qazılma nöqtəsi müəyyən edilib. 

YEK-in inkişaf proqramının mühüm tərkib hissələrindən biri ARDNŞ-in ən məhsuldar yataqlarından olan dayazsulu “Günəşli” yatağında təmir işlərinin aparılması, hidrotexniki qurğuların bərpası və tikintisidir. Bundan başqa, ARDNŞ-də köhnə “Bibiheybət” quru yatağının bərpası və daha effektiv işlənməsi haqqında qərar qəbul olunub. Əvvəllər bu barədə danışıqlar  «Honkonq Oil & Gas LTD» şirkəti ilə aparılıb.