KUKLALARIN YENİ İL NAĞILI

Bayramları hər kəs sevir - böyüklər də, uşaqlar da. Xüsusilə Yeni ili. Çünki məhz Yeni il möcüzə vəd edir. Artıq Şaxta babanın gəlməsinə inanmasaq da, Qar qızın yalnız kostyum geyinmiş bir aktrisa olduğunu bilsək də, biz yenə də bu oyunu dəstəkləyirik, uşaqlarımız üçün sirli, sehrli bir ab-hava yaradırıq. Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Muzey Mərkəzinin İncəsənət Qalereyasında bunu yaxşı anlayırlar, buna görə də gürcü rəssamlarının «Mələyin qanadları altında» kukla sərgisini açmaqla çox məmnuniyyətlə Bakı sakinlərinə və şəhərin qonaqlarına bayram əhvali-ruhiyyəsi bəxş edirlər. Sərgi Yeni il bayramı ilə bağlıdır və Gürcüstanla Azərbaycan arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının 25 illiyinə həsr olunub.

Uşaqlar üçün nağıllar

Gürcüstan rəssamları bu tətbiqi sənət növünün müxtəlif texnika və istiqamətlərində hazırlanmış kuklalar gətiriblər. Mütəxəssislər və peşəkarlar üçün bolluqdur: burada həm bədii kuklalar, həm marionetlər, həm kiçik heykəllər, həm hədiyyə kuklaları, həm də etnik kuklalar var. Bir sözlə, təəccübləndirəcək, sevindirəcək və təcrübə qazandıracaq çox şey var. Uşaqlara gerçək nağıl bəxş edilir! Burada şamlarla və naməlum nağılların sehrli personajları ilə bəzədilmiş buxarı, qürurlu şahzadələr, Liliputiya ölkəsinin personajları, milli geyimdə kuklalar var! Yəni sərginin hər bir qonağının özünü sehrli nağıllar aləmində hiss etməsi üçün hər şey var.

Sərgidə bu tətbiqi sənəti mənimsəyən Azərbaycan rəssamları da iştirak edirlər. Onların işləri düşüncə, gerçəkləşdirmə və uzlaşdırma baxımından bu janrda çoxdan işləyən, oturuşmuş gürcü həmkarlarının əsərlərindən heç də geri qalan deyil. Kuklalar bir-birinin ardınca düzülərək sərgi zallarında «yaşayırlar». Onlar çox peşəkar və savadlı yerləşdiriliblər - belə ki, zalların hər biri kiçik bir ölkəni təqdim edir: orada həm incik, həm şən, həm xeyirxah və həm də zalım kuklalar yaşayır. Onların yalnız bir-biri ilə deyil, həm də uşaqlarla, böyüklərlə, şəhərimizin qonaqları ilə "danışmaq" üçün kifayət qədər yeri və vaxtı var. Buna görə də ekspozisiya, gerçəkdən, böyük bir Yeni il nağılı aləmini xatırladır. Bütün personajlarının yalnız özlərinin anladığı qanunlarla yaşadığı elə bir nağıllar aləmini ki, orada heç nə sehrli bayram atmosferini korlamır, əksinə, əlavə bir cazibə yaratmaqla və ziyarətçilərə heyranlıq bəxş etməklə uğurlu şəkildə gücləndirir.

Gürcü rəssamı Yelena TOİTLANADZEnin əsərləri:

"Yay"

Yaşıl yay paltarında olan qız əlində albalı tutub. O, yayın ortasında olduğunu başa düşərək, ona yüngül kədərlə baxır. Tam çiçəklənmə vaxtıdır! Lakin tezliklə bütün bunlar keçmişdə qalacaq, çünki payız gələcək və yay vaxtı sona çatacaq.

"Yelpikli qadın"

Başını geri atıb, kirpiklərini yarıya qədər endirib, donu ikiqat qırçınla birlikdə dalğalanır, onun bədəni ətrafında hərəkət hissi yaradır: yavaş, xumar, cazibədar. Baxışları da: bir az dağınıq, bir az da heyran. Gözləyir. Kimi? Nəyi? Və bundan sonra tamaşaçıların fantaziyası başlayır. Fantaziya fəzası onlara məxsusdur! Hər kəs qısa bir hekayə üçün öz süjetini düşünə bilər.

Azərbaycan rəssamı Olqa ABBASOVAnın əsərləri:

Küçə jonqlyoru

Önümüzdə küçə sənətkarı dayanıb. O, artıq gənc deyil. Amma peşəsi məcbur edir: həmişə işləməlidir. Havanın və ruhun durumuna baxmadan. O, etməlidir, etməlidir, etməlidir… Onun çıxışının harada - sirkdə və ya şəhər meydanında olduğu əhəmiyyətli deyil. Əsas odur ki, tamaşaçılar olsun...

"Falçı"

Yay gecəsi rənglərində don geyinmiş və başına sehrli qalpaq qoymuş sevimli yaşlı qadın əlindəki çubuqla rəngli daşları qarışdırır. Aydındır ki, onlar gələcəyə və ya keçmişə baxmağa kömək edirlər. Amma orada nə çıxmasından asılı olmayaraq, yaşlı xanım çox məmnun və xoşbəxt görünür, özünün vacib olması hissi ilə doludur. İndi o, öz hakimiyyətindən həzz alma anını yaşayır. Kimin və ya nəyin üzərində olmasının əhəmiyyəti yoxdur. Əsas odur ki, indi o, xoşbəxtdir.

Ümumiyyətlə, gürcü rəssamlarının işləri adamı bayrama göndərir ki, bu da bizə Yeni il bayramlarının sehrini hiss etməyə kömək edir. Ustaların kuklalarını saatlarla izləmək mümkündür.  

«Alisa sehrlər ölkəsində»

Alisa Çeşir Pişiyi və Ağ Dovşanla birlikdə şahmat sahəsində yerləşiblər! Onlar üçün bura rahat və etibarlıdır. Onların nağılı hələ qabaqdadır, amma onlar artıq macəra üçün hazırdırlar.

"Meşə pəriləri "

Onlar meşə talasında olduğu kimi göy bir altlıq üzərində yerləşdiriliblər. Onlardan dörd pəridir. Meşə pəriləri. Meşə bacıları. Onlar meşəni və meşədə yaşayan hər kəsi - quşları, heyvanları, cücüləri, ağacları, otlar və çiçəkləri qoruyurlar. Onlar təbiətlə və bir-birləri ilə ahənglə yaşayırlar. Mükəmməl dünyaları var. Sevinc və xoşbəxtlik dünyası.

"Yeni il balına hazırlıq"

Güzgünün önündə üç nazənin var. Bala hazırlaşan üç qız. Onların çox zərif geyimləri var. Onlardan ikisi artıq hazırdır. Onlar da səbirsizlik göstərirlər. Üçüncüsü öz bəzəyini tamamlayır. Güzgüdə üzərini qarlar örtmüş ağac görünür. Pəncərənin o üzündə qışdır. Qarşıda sirli bir axşam var. Onlara nə bəxş edəcək?

"Leyli və Məcnun"

Tərlan Qorçunun hazırda göstərilən "Leyli və Məcnun" tamaşasından marionet kuklalar. Gürcü rəssam Baçana Halvahi və Tarlan Qorçunun birgə işləridir. Bu, xətlərin mükəmməlliyidir, rəng ritmlərini mütləq görmək lazımdır. Bu sənət obyekti ilə yalnız şəxsi təmas iki incəsənətin - Gürcüstan və Azərbaycan incəsənətlərinin çuğlaşmasının verə biləcəyi estetik zövqü bəxş edə bilər.

"Asmat Siqiridzenin etnik kostyumu"

Hər bir kukla da kostyumlar kimi öz unikal xarakterinə malikdir. Svanlar, menqrellər, imeretililər, meshetilər, dağıstanlılar. Bu, Gürcüstanda yaşayan etnik qrupların tam olmayan siyahısıdır.

"Dağıstan tayfası dido"

Dido alanlar ittifaqına daxil olmuş nax tayfalarından biridir. Dido - gürcü sözüdür və nəhəng deməkdir. Bəlkə, qədim zamanlarda, həqiqətən, orada nəhənglər yaşayıb. Ancaq indi bu qəbilənin qadınlarının kuklaları ilə götürsək, onların normal insan boyunda olduğu görünür. Qadın kostyumunun parlaq rəngləri hər şeyi - dağlardakı səma rəngini, kol və ağacların, dağ çiçəklərinin, dağ göllərinin və çaylarının rənglərini özünə hopdurub.

«Kartli qadını»

Kartli Tbilisinin də daxil olduğu bir ərazidir. Bu bölgənin geyimləri bizim qavrayış üçün də çox tanışdır, çünki Gürcüstan filmlərində qadınları həmişə belə geyimlərdə görürük.

Bəziləri deyirlər ki, kukla magiyanın bir elementidir, başqaları deyirlər ki, bu sadəcə insan enerjisi sayəsində dirilən bir xəyaldır. Ancaq bunlar yalnız nağıllara və möcüzələrə özünəməxsus şəkildə inanan böyüklər dünyasının nəzəriyyələridir. Uşaqlar yetkinlərin çoxunun artıq görə bilməyəcəyi bir şeyi - Yeni il bayramlarının əsas dadı olan nağılı görməyi bacarırlar.

Son söz

Bu, Yeni il nağılının ömrü çox uzundur. Hər kim yenidən sirr, möcüzə və sehrdən əsrarlı asılılıq hissi yaşamaq istəyirsə, ona "toxunmağa" macal tapır. Yalnız əlavə etmək qalır ki, bunun qayğısına Azərbaycan «Kukla» Art-Qalereyasının təşkilatçısı Lalə Kazımova, Gürcüstan Beynəlxalq Kukla İncəsənət Mərkəzinin direktoru Nana Okruaşvili, eləcə də layihənin kuratoru Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Muzey Mərkəzinin və «Kukla» Art-Qalereyasının direktoru Liana Vəzirova qalıblar.