DOSTLUĞA MƏHKUMLAR

Azərbaycanda vergi islahatlarının keyfiyyətcə yeni mərhələsi başlayır və bunun əsas komponentləri sırasına sahibkarlarla sıx əməkdaşlıq, sabit qanunvericilik, səmərəli yoxlamalar və bütün vergi ödəyicilərinə bərabər münasibət göstərilməsi daxil olacaq.

Ədalət naminə qeyd etmək lazımdır ki, vergi sahəsi həmişə ən fəal islahat sahələrindən biri olub. Lakin buna baxmayaraq, vergilər ən problemli sahələrdən biri olaraq qalırdı və görünür, Vergilər Nazirliyində rəhbərliyin dəyişdirilməsi zərurəti bununla bağlı yaranıb. Mikayıl Cabbarov bu yaxınlarda yeni nazir təyin edildi. Buna görə, bütün vergi ödəyiciləri sürətli dəyişikliklər gözləyirlər, bu dəyişikliklərin nə qədər təsirli olacağını təxmin etməyə çalışırlar.

Yeni maliyyə planlarının elan edilməsi özünü çox gözlətmədi - qurumun yeni rəhbəri fevral ayında ənənəvi olaraq təşkil edilən "Vergilər, şəffaflıq, inkişaf" konfransında onlar barədə özü danışdı.

Vergi ödəyiciləri bazasının genişləndirilməsi

Konfransda iş adamlarının aldıqları əsas müjdə vergi yükünün artırılmayacağı ilə bağlı xəbər oldu. Vergi orqanının yaxın dövr üçün əsas vəzifələrindən biri tariflərin artırılması hesabına deyil, vergi bazasının genişləndirilməsi, sadə dillə deyilsə, vergi ödəyicilərinin sayının artırılması hesabına yığımları artırmaqdır. Bunun üçün müxtəlif sektorlarda istifadə olunmamış resurslar var.

İqtisadçılar, milli iqtisadiyyatın əhəmiyyətli sektorlarında, xüsusilə də tikinti sektorunda vergi uçotunun gücləndirilməsinin lazım olduğunu düşünürlər. "Azərbaycanda hər il iqtisadi fəal əhalinin sayı artır, yeni iş yerləri açılır, amma vergi ödəyicilərinin sayı artmır. Bu ciddi problemdir və biz bunu həll etməliyik. Əmək münasibətlərini inkişaf etdirmək lazımdır, xüsusilə tikinti sektorunda. Bu gün vergilərdən yığılan vəsaitlər ÜDM-in yalnız 8-9% -ni təşkil edir. Bu, çox aşağı göstəricidir. Biz bu sahədə şəffaflığı artırmalıyıq", - deyə Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Ziyad Səmədzadə bildirib.

Millət vəkilinin fikrincə, vergi qurumunun diqqəti iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sektorlarında gəlirlilik məsələsinə cəlb edilməlidir. Bəzi sahibkarlar vergilərinin aşağı səviyyəsini bizneslərinin yetərincə rentabelli olmaması, 3-4%, bəzən isə 2% ətrafında dəyişməsi ilə izah etməyə çalışırlar. Səmədzadə qeyd edib ki, xaricdə analoji sənaye sahələrində mənfəət 18% və daha yüksək olur.

Vergi dərəcələrini dəyişdirməyin lazım olub-olmadığına, bu gün onların məntiqli və real olub-olmadığına gəldikdə isə bu məsələdə ekspertlər diqqətlərini əsasən əlavə dəyər vergisi (ƏDV) üzərində cəmləşdirirlər. Onların fikrincə, bu gün prioritetlərdən asılı olaraq onun dərəcəsini fərqləndirmək lazımdır - indi bütün sahələr üçün o, 18% -dir.

"Hansı səbəbdən bütün mallara əlavə dəyər vergisi eynidır? Digər ölkələrdə bəzi mallar üçün 30% -dən 5% -dək dəyişir. Diferensiallaşmış ƏDV-nin tətbiqi baxımından vergi siyasətinə yenidən baxılması əhəmiyyət kəsb edir", - deyə Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü, deputat Vahid Əhmədov vurğulayır.

Bundan əlavə, onun fikrincə, manatın əhəmiyyətli dərəcədə devalvasiyası fonunda sadələşdirilmiş vergitutmanın barını yenidən nəzərdən keçirmək lazımdır. "Bu gün sadələşdirilmiş vergitutma sistemi çərçivəsində dövriyyəsi 200 min manatı keçməyən sahibkarlar işləyir. Lakin manatın devalvasiyası nəzərə alınmaqla, limiti 300-400 min manata çatdırmaq lazımdır ", - deputat qeyd edib.

Hamı üçün bərabər şərtlər

Eyni zamanda yeni vergilər naziri M. Cabbarov maliyyə sisteminin digər mənfi aspektlərinə diqqətini zəruri hesab edir. O, qeyd edib ki, indiyədək sahibkarları "doğma" və "ögey"lərə bölmək praktikası tətbiq edilib. "İndi himayədarlıqla bağlı bütün hallar xüsusi nəzarət altına alınacaq, təmizlənmə nazirliyin öz sıralarında başlayacaq və heç kimə güzəşt olunmayacaq. Vergilər Nazirliyi öz fəaliyyətində biznes üçün ümumi şərait yaradılması prinsipinə əsaslanaraq fəaliyyət göstərəcək", - deyə M.Cabbarov vurğulayıb.

Əlbəttə, son illərdə maliyyə şöbəsinin fəaliyyətində mütərəqqi prosesləri görməmək yanlış olardı. Burada əsas uğur "bir pəncərə" yaradılmasıdır, bunun vasitəsi ilə bizneslə məşğul olmaq istəyən vətəndaşlar qeydiyyatdan keçirilir. Bundan əlavə, nazirin dediyi kimi, bir çox proseslərin sadələşdirilməsi üçün işlər görülüb. Bunların sırasında avtomatlaşdırılmış sənəd emal, vergi bəyannamələrinin elektron variantda qəbulu, "Elektron hökumət" portalı vasitəsilə əhaliyə vergi xidmətlərinin göstərilməsi gəlir.

Ancaq bunun fonunda kölgə iqtisadiyyata qarşı mübarizə və işgüzar dairələrin vergidən yayınması məsələsi hələ də aktualdır.

Bununla yanaşı, nazirin fikrincə, vergi bəyannaməsini vaxtında təqdim etməyən və ya yanlış məlumat verən sahibkarlarla mübarizə yalnız vergi qurumunun əməkdaşları ilə məhdudlaşmamalıdır. "Bazar iştirakçıları hər bir manatın kölgə sektorunda deyil, real sektorda dövr etməsini təmin etməlidirlər. Çörək satın aldıqda belə, satıcıya vergi ödəməkdən ötrü şərait yaratmamaq üçün, hətta satıcı qonşu olduğu təqdirdə belə, qəbz vurulmasını tələb etməlidirlər. Bunun üçün hər bir vətəndaş anlamalıdır ki, toplanan vergilər işğal olunmuş torpaqlarımızı azad etməyi qarşısına məqsəd qoymuş ordumuz üçün, bizim uşaqlara dərs keçən müəllimlər üçün, küçələrin işıqlandırılması və s. xərclər üçün istifadə olunacaq", - deyə vergi qurumunun rəhbəri bildirib.

Bununla yanaşı, nazir iş adamlarına müraciət edib və onları biznesi kölgə iqtisadiyyatından çıxarmağa və vergiləri vaxtında verməyə çağırıb, əlavə edib ki, sahibkarlıq fəaliyyətinin tam leqallaşdırılması üçün bütün hüquqi və iqtisadi alətlər istifadə etmək lazımdır. "İş adamlarına müraciət edirəm: hətta təcrübəli mühasiblər də səhv edə bilər və onlar düzəldilməlidir. Amma qəsdən bəyannamələrdə məlumatları yanlış verən şəxslər qanunun imkan verdiyi dərəcədə cəzalandırılacaq, mühasiblər anlamalıdırlar ki, onlar maddi məsul şəxsdirlər", - deyə Cabbarov bildirib.

Resursların yenidən qruplaşdırılması

Vergi administrasiyasında islahatların aparılmasında əsas diqqət informasiya texnologiyalarının inkişafı, analitik işlərin aparılması və vergi ödəyicilərinin sayını artırmaqla vergi bazasının genişləndirilməsi olacaq.

"İş yerlərinin yoxlanmasının sayı azaldılacaq, lakin sahibkarlıq subyektlərinin yoxlanılmasının səmərəliliyi əhəmiyyətli dərəcədə artacaq", - deyə M.Cabbarov vurğulayıb. Yəni yoxlamalar tam olaraq aparılmış analitik işlərin əsasında həyata keçiriləcək. Beləliklə, vergi orqanının əməkdaşları vergi qanunvericiliyinə əməl edən sahibkarların fəaliyyətinə müdaxilə etməyəcəklər.

"Nazirliyin əsas məqsədi vergi ödəyiciləri ilə iş prinsiplərinin təkmilləşdirilməsi, vergi ödəyiciləri və qurumun əməkdaşları arasında təmassız münasibətlərin genişləndirilməsi, informasiya texnologiyaları vasitəsilə vergi nəzarətinin aparılması olacaq", - deyə nazir vurğulayıb.

Lakin vergi sistemində şəffaflıq istiqamətində görülən işlərə işgüzar dairələr tərəfindən qarşılıq verilməlidir.

Vergi Məcəlləsində ciddi dəyişikliklərin gözlənməsi barədə M.Cabbarov bildirib ki, onun qəbul edildiyi andan etibarən 680 maddəyə və 1548 bəndə dəyişikliklər edilib. "Amma eyni zamanda biznes sabitliyi sevir və qanunvericiliyin sabitliyini təmin etmək, sahibkarlığın inkişafına dəstək vermək lazımdır. Bununla əlaqədar, yeni vergi məcəlləsi qəbul etmək məsələsi indi aktual deyil ", - deyə maliyyə departamentinin rəhbəri bildirib.

Bununla yanaşı, o, əlavə edib ki, mövcud vergi güzəştləri sisteminin və vergi sistemi islahatlarının perspektivlərinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə vergi qanunvericiliyinin monitorinqi aparılacaq.

Beləliklə, istənilən halda, yeni nəsil vergi əməkdaşlarının hazırlanması işinə başlanılıb. Onlar öhdəliklərdən başqa, hüquqlara da malik olan vergi ödəyicilərini tərəfdaş sayacaqlar. Ancaq belə halda sual yaranır: sahibkarlar hadisələrin yeni dəyişiminə hazırdırmı, kölgədən çıxacaqlarmı və vergiləri vaxtında tam ödəyəcəklərmi? İstənilən halda, biznes və vergilər dostluğa "məhkum" olan iki sahədir, dövlətin bütün iqtisadi və sosial komponentləri bu dostluğun nə dərəcədə güclü olmasından asılıdır.