«ÇÜNKİ MƏN ŞUŞALIYAM»

Azərbaycanın tanınmış gənc simalarından birinin, Monte Karlo, İspaniya, Almaniya, İtaliya, Çin, Rusiya və digər ölkələrin dünyada məşhur salonlarında çıxış edən dirijorun adı klassik musiqi xiridarlarının geniş dairəsinə yaxşı tanışdır. Onun konsertləri fransız musiqi kanalı «Mezzo»da yayımlanır. Ən son layihələrindən biri Azərbaycan bəstəkarları Üzeyir Hacıbəyov, Arif Məlikov, Hacı Xanməmmədov, Fikrət Əmirovun musiqisinə həsr olunub. Korifeylərin ölməz əsərləri Yevgeniya Svetlanova adına Rusiya Dövlət Akademik Simfonik Orkestri tərəfindən ifa edilib. Məşhur rus pianoçusu Boris Berezovski və violonçel ifaçısı, orqanist Aleksandr Knyazev solist kimi çıxış ediblər. İfa üçün seçilən hər bir melodiyada gənc musiqiçinin dəst-xətti seçilir. O, bəstəkarın ideyasına və üslubuna çox həssas yanaşır, yaradılan əsərin məzmunu ilə improvizasiya arasındakı incə sərhədi keçməməyə çalışır.

Azərbaycanın əməkdar artisti, beynəlxalq müsabiqələr laureatı Fuad İBRAHİMOV dirijor çubuğunun bir hərəkəti ilə Monte Karlo Filarmoniya Orkestri, klassik Santa Sesilia orkestri, «Kremerata Baltika», Vyana Simfonik Orkestri və s. kimi dünyanın əfsanəvi musiqi kollektivlərini ovsunlayaraq, səhnədə sehirli bir atmosfer yaradır.

Şuşalı Fuad İbrahimovun istedadı və zəngin daxili dünyası onun ünsiyyətdə heyrətamiz sadəliyi ilə gözəl uzlaşır. Bəlkə, bu da bir Tanrı vergisidir. Axı, Şuşa həmişə istedadlarla zəngin olub. Onun fövqəladə həyat hekayəsi burada, bu şəhərdə başlayıb.

1992-ci il. 9 yaşlı Fuad bir anda Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının və Qarabağdakı hərbi əməliyyatların mərkəzinə düşür və bu, onun daxili uşaq dünyasını alt-üst edir. Oğlan müharibə haqqında kitablarda oxumuşdu, amma əsl müharibə daha dəhşətli imiş. Bomba və atəş səsləri o qədər yaxından gəlirdi ki... Şəhərdə qorxu və həyəcan hökm sürürdü. Evin zirzəmisində nə olacağını bilmədən gözləyirdilər, hər kəs nəfəsini saxlayıb yalnız dualarına ümid bağlayırdı. Qurtuluş gəldi. Lakin o, şuşalıların gözlədiyi kimi oldumu?! Əslində, yox. Təxliyə vertolyotu Fuadı digər insanlarla birlikdə yurdundan və burada qurduğu arzularından çox uzaqlara apardı. Fuadgilin ailəsi də bir çox ailələr kimi hər şeyi burada buraxdı: evi, musiqi məktəbini, tanış küçələri, mavi səmanı və büllur kimi saf havanı. Yalnız xatirələrini götürə bildi: uşaq ikən babası xanəndə İsa Rəhimovla muğam gecələrinə gedirdi, anası üçün fortepiano çalırdı, Şuşa axşamlarında məhəllədə gəzirdi.

Bu gün Fuad İbrahimovun 39 yaşı tamam olur. O, Şuşaya getdi, vertolyotun onu götürdüyü yerdə oldu və böyük Qələbədə əməyi olan hər kəsə təşəkkür etdi.

- Son müsahibələrinizdə Şuşaya qayıtmağınız və «Xarıbülbül» festivalına qatılmağınız barədə başlıqlar diqqəti çəkir. Yəqin ki, biz "Konsert necə keçdi?" deyə soruşmaqdan, siz isə cavab verməkdən yorulmarıq ...

- Əslində, bizə bu qələbəni dadmağa imkan yaradan cəsur döyüşçülərimizə təşəkkür etməkdən heç zaman yorulmayacağıq. Onlar olmasaydı, torpaqlarımızı geri qaytarmaq mümkün olmazdı. Bu müharibədə həlak olmuş hər bir şəhidimizə Allah rəhmət etsin... Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevə qələbəyə və bu istiqamətdə həyata keçirilən parlaq siyasətə görə çox təşəkkür edirəm. Şuşadakı konsert əla keçdi. Düşünürəm ki, burada "sözlər acizdir" ifadəsini işlətmək daha doğrudur! Fürsətdən istifadə edərək konsertin yüksək səviyyədə təşkil olunduğunu qeyd etmək istərdim. Bu, festivalı televiziya ekranları vasitəsilə izləyənlərin diqqətindən yayınmadı. Mən "Xarıbülbül"ün bütün təşkilatçılarının, eləcə də iştirakçılarının gözündə coşğun emosional yanğı, hədsiz heyranlıq və xoşbəxtlik gördüm. Başqa cür ola bilməzdi. Mənə gəldikdə isə bu hisslər 100 dəfə artır (gülümsəyir). Şişirtmədən yenidən doğulduğumu deyə bilərəm. Bütün bu illər ərzində ilk dəfə ruhumdan asılmış daş düşdü, azadlığın dadını hiss etdim... Təxminən, 30 ilə yaxın çəkən işğalın bütün dövrü ərzində özümü qəfəsdə kimi hiss edirdim.

- Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı ailənizlə birlikdə Şuşadan təxliyə edildiniz. Sonra, əlbəttə ki, çox çətin oldu və ailənizin ayağa qalxması uzun çəkdi. Bütün bu çətin illərdə sizi ayaqda saxlayan nə idi?

- Musiqi! (çox düşünmədən) Musiqi və anam. 11 yaşımdan Bakıda yaşayıram. 9 yaşında Şuşadan ayrıldıq, Ağdamda yerləşdik, sonra uzun müddət Şıx çimərliyində bir sanatoriyada yaşadıq. Bura gələn gündən daim nə iləsə məşğul olurdum. Boksla, rəsmlə, üzgüçülüklə məşğul oldum, radiotexnika, kompüter öyrəndim. Hətta özüm üçün «val oxudan» da "yığdım" (gülür). Ancaq təbii ki, hər şeyin başında musiqi dururdu.

- Niyə festivalda ifa üçün Fikrət Əmirovun "Azərbaycan kapriççiosu"nu seçdiniz?

- Şuşadakı səhnədə bizim korifeylərimizin bütün əsərləri səslənə bilərdi. Amma bütün yaradıcılığın başında həmişə Üzeyir Hacıbəyovun «Uvertüra»sı və uyğun olaraq Fikrət Əmirovun "Kapriççio"su gəlir. Mənə bu səhnədə dayanmaq və musiqiçilərimizlə birlikdə bu əsərlərin dərin məzmununu çatdırmaq üçün verilən fürsətə görə minnətdaram. Mən burada yaşadığım duyğuları dünyanın heç bir səhnəsində hiss etməmişdim! Vertolyot məni buradan, məhz bu yerdən, doğma yurdumdan qoparıb başqa bir həyata aparmışdı. Məhz burada tarixin ədaləti zəfər çaldı, bizə zəfərlə geri qayıtmağımıza və başımızı dik tutmağımıza icazə verdi.

- Yerin atmosferini orada yaşayan insanlar, onu zənginləşdirənlərin ruhları yaradır. 29 il Şuşada yad insanlar yaşayıb. Festival zamanı siz ətrafı gəzməyə, öz evinizin xarabalıqlarını görməyə, küçələrdə gəzməyə macal tapdınız. Qoyub gəldiyiniz Şuşanı tapa bildinizmi? Söhbət yalnız dağıntılardan deyil, atmosferdən və ruhdan gedir...

- Bu, çətin sualdır... Həm hə, həm də yox. Bütün vandalizm aktlarına baxmayaraq, Şuşa həmin Şuşadır. Maraqlıdır, tab gətirə bilib və görünüşünü qoruyub saxlaya bilib. 9 yaşımda Şuşadan məcburi ayrılmağımıza baxmayaraq, hər şey dünən buradan ayrılmışam kimi yadımda qalıb. Kiçik bir uşaq idim, alça almağa gedirdim, burada futbol oynayırdıq, musiqi dinləyirdik, bu isə nənəmin qarşısında oturub hər cür şey satdığı doqqazdır... Hər şey gözlərimin önündə o qədər parlaq və detallı canlanır ki. Xalq arasında daha çox "xoruz" kimi tanınan şirniləri haradan aldığımı da çox yaxşı xatırlayıram. Şuşa çox əzizdir və başqa ölkələrdən heç birinə bənzəmir. Siz yalnız bir şuşalı ilə bu küçələrdə gəzə, hərisliklə duyğu və xatirələrinizi paylaşa bilərsiniz. Anamla birlikdə o tərəfləri gəzdik və bir -birimizin sözünü kəsərək keçmiş həyatımızın anlarını xatırladıq. Bu inanılmazdır!

- Siz Bakı Kamera Orkestrinin rəhbərisiniz, Münhen Yeni Filarmoniyasının baş dirijorusunuz, Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin dirijorusunuz! Bütün bunları necə çatdırırsınız? Bu orkestrlərin hər biri ilə işləməkdə fərq varmı?

- Sondan başlayacağam. Hər bir orkestrlə işin fərqli yanaşması var. Əgər hətta eyni ölkənin iki orkestri ilə qarşılıqlı əlaqəyə aid olsa belə. Hətta bir şəhər olsa da! Dövlət Simfonik Orkestrində və Bakı Kamera Orkestrində iş tamamilə fərqli əməkdaşlıq yoludur. Çatdırmağa gəldikdə. Bu peşədə həmişə vaxt çatışmır. Mənim qonaq getməyə və ya dostlarla görüşməyə vaxtım yoxdur. Hətta iş eyni proqram əsasında aparılsa belə.

- Yəni siz musiqidən dincəlmirsiniz?

- Musiqi ilə birlikdə istirahət edirəm. Belə bir "xidmət etmək" ifadəsi var. Bax, bu işdə xidmət etmirsiniz, sadəcə, bir anda bu prosesə alışırsınız və bu, həyatın bir hissəsinə çevrilir.

- Çox musiqiçilər iddia edirlər ki, musiqi "zehni olaraq onları aparır". Dirijorluq edərkən, musiqiçilərlə zehni əlaqənizin kəsildiyini hiss etdiyiniz zaman nə edirsiniz?

- Mənim "uçuşum" işimin başladığı yerdə başa çatır. Hesab edirəm ki, musiqi dirijoru deyil, dinləyiciləri və musiqiçiləri "aparmalıdır". Mənim vəzifəm bəstəkarın fikrini musiqiçilərə mümkün qədər dəqiq çatdırmaqdır. Amma belə, mən təbiətcə realistəm. Hətta hansısa bir faktı eşidəndə, ona çox şübhə ilə yanaşıram, hər tərəfdən təhlil etməyə çalışıram ki, onun gerçəkliyinə və ya əksinə əmin olam.

- Söhbət ki, uçuşdan düşdü. Siz həvəskar pilot, eyni zamanda peşəkar bir dirijorsunuz. Sizin dediyinizə görə, pilotluq edərkən mənəvi uçuş hiss edirsiniz, dirijorun "sükanı" arxasında isə yerə enmiş olursunuz. Amma bizə elə gəlir ki, bu iki işin hər biri daxilən yüksəldir...

- Bəlkə də, fiziki uçuşla musiqidə uçuş arasında nəsə ortaq bir şey var. Amma mən dirijoram. Orkestrə cavabdehəm. Mən, ilk növbədə, ifa haqqında düşünməliyəm. Şüuraltı olaraq zirvədə olmağı arzulayıram. Ancaq bunun özümü dartmaq və ya qürrələnmək cəhdi kimi qəbul edilməsi ola bilməz. Mən zirvələri özüm üçün deyil, ölkəmin, ümumiyyətlə musiqi sahəsinin inkişafı naminə fəth etmək istəyirəm. Təbii ki, həm də mənə bu qədər ümid bəsləyən, inamı və dəstəyi ilə məni ruhlandıran anamın xatirinə istəyirəm.

- Orkestrə çox erkən, 15 yaşında bir oğlan kimi gəlmisiniz. O günləri xatırlayırsınız?

- Əlbəttə. 15 yaşımda çox sevdiyim Rauf Abdullayev məni Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinə qəbul etdi. Deyə bilərəm ki, onun sayəsində bu peşəyə aşiq oldum. Çox sərt və tələbkar idi, amma bu, əla idi!

- İndi məsləhət üçün bizim dirijorlara müraciət edirsinizmi? Onlardan hansı sizin üçün daha çox maraqlıdır?

- Bizim yetərincə çox yaxşı dirijorlarımız var. Hər kəsdən öyrəniləcək çox şey var və hər kəslə danışılacaq nələrsə var. Allaha şükürlər olsun ki, məndə qeyri-sağlam rəqabət hissi yoxdur. Dirijorlarımızın konsertlərinə getməyi, niyə belə etdiyini soruşmağı sevirəm. Bundan sonra özüm üçün nəticə çıxarıram. Hər şeyin başında peşəkar baxımdan yaxşı və sağlam münasibət dayanır. Rauf Abdullayev həmişə mənim məşqlərimə gəlir, onda bəzi məqamlara aydınlıq gətirirəm, məsləhətləşirəm. Amma nə olursa, olsun, o, əsasən öz fikirlərini konsertdən sonra bölüşür.

- Əfsanəvi Mstislav Rostropoviç Almaniyada təhsilinizə yardımçı oldu. Müsahibələrinizin birində siz danışmısınız ki, xaricdə təhsilinizlə bağlı o, Heydər Əliyevə şəxsən müraciət edib. Maestronu sizin şəxsiyyətinizdə nə cəlb edirdi? Axı, razılaşın ki, hər istedada görə dövlət başçısına üz tutmurlar?

- Mən bu söhbətin detallarını bilmirəm. Amma Prezident Administrasiyasında təsdiq etdilər ki, mənimlə bağlı ümummilli lider Heydər Əliyevə müraciət edib. Sualınıza cavab olaraq, bir az əvvəldən bəhs etmək istərdim. Yaşlandıqca, daha çox anlayıram ki, əgər anam və onun məni apardığı yol olmasaydı, mən heç Rostropoviçə çatmazdım. Bu, ilk növbədə, onun xidmətidir. Mən ona minnətdaram ki, ən çətin dövrdə, yəni 90-cı illərdə mənə inandı və istedadımı görüb, məni musiqi məktəbinə göndərdi. Orada isə həyatımda bu gün kim olduğuma görə yorulmadan minnətdar olduğum ikinci bir insan peyda oldu. Bu, məni ilk dəfə dinləyən müəllimim Tofiq Aslanovdur. Demişdi: "Bu oğlan oxumalıdır". Anam mənim istedadlı olduğumu deyirdi, amma bu, artıq tamam başqa bir baxış idi.

- Ananızın baxışından daha peşəkar?

- Anam da peşəkar musiqiçidir. Amma yenə də anadır. Tofiq müəllimin yanında mənimlə eyni vaxtda Bayandur Mehdiyev məşğul olurdu. Mənə bu günə qədər tükənməyən ilham verən inanılmaz bir insandır. O, daim maraqlı konsertlər təşkil edirdi. Çox yaxın dostum Anar İbrahimov da çox iş görüb. Skripkaçıdır. Həmişə onun kimi yaxşı çalmağa çalışmışam. Elə oldu ki, Almaniyaya birlikdə getdik və hər şeyi birlikdə etdik. Soyadımız eynidir və hər dəfə qardaş olmadığımızı izah etməli idik (gülür). Sonra bunu etməyi tamamilə dayandırdıq. Mən simfonik orkestrdə çalırdım, burada Rauf Abdullaev ciddiliyi və məşqləri ilə mənə ilham verirdi. Ətrafımda məzmun və ifa baxımından çoxşaxəli kompozisiyalar təklif edən və ən maraqlı konsertləri təşkil edən Fərəc Qarayev kimi adamlar vardı. Dostum Murad Adıgözəlzadə mənə filarmoniyada işləmək imkanı verdi. Fərhad Bədəlbəyli, Yeganə xanım Axundova - Bakı Kamera Orkestrinin direktoru vardı. Bu siyahını uzun müddət sadalaya bilərəm. Yəni Rostropoviçin master-klassına getməzdən əvvəl çox uzun bir yol keçmişdim, orada məni gördü. Almaniyada təhsilim Birinci vitse -prezident Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun maliyyə dəstəyi sayəsində baş tutdu.

- Universiteti bitirdikdən sonra da Almaniyada qalmaqda davam etdiniz.

- Mən 15 il Almaniyada yaşadım və bütün bu müddət ərzində mənə inanan insanlar qarşısında inanılmaz bir məsuliyyət hiss etdim. 2005-ci ildə təhsilimi alt ifaçısı kimi bitirdim, amma hər zaman dirijorluq etmək istəyim böyük idi. Evdə çubuqlarım vardı və hər dəfə evə gələndə onları götürüb Çaykovskinin partiturasını çıxarırdım və xəyali olaraq özümü böyük bir orkestrin qarşısında təsəvvür edirdim.

Mən bu istəyi özümdə sakitləşdirə bilmədim. Ancaq bir sual yarandı - Almaniyada bu istiqamətdə necə təhsil almaq olar? Mənə elə gəlirdi ki, artıq 25 yaşım var və özümə iş tapmalı idim. Dirijor olmaq istəyimi Azərbaycanda artıq bilirdilr. Bir sənədli filmdə Fərhad Bədəlbəyli bu faktı qeyd edir: "Fuad bu peşəni çox sevir və mən ürəyimin dərinliyində inanıram ki, ondan yaxşı dirijor alınar". Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi sayəsində təhsilimi davam etdirmək üçün tam fantastik bir fürsət əldə etdim. 2011-ci ildə Köln Ali Musiqi Məktəbinin dirijorluq fakültəsini bitirdim və peşəkar fəaliyyətə başladım. Hər şey çox uğurlu alındı, amma bunun qarşılıqlı bir proses olduğuna inanıram. Mən durmadan çalışdım və etimadı doğrultmaq üçün əlimdən gələni etdim.

- Gələcək həyat yoldaşınızla Köln Musiqi Məktəbində tanış olmusunuz. Müsahibədə ideal ailəniz olduğunu söyləyirsiniz. Ailəni belə uğurlu edən nədir?

- Ruhların qohumluğu. Mən onun nə əcnəbi olduğunu, nə də azərbaycanlı olmadığını hiss etmirəm. Burada ona o qədər rahatdır ki, heç yerə getmək istəmir. Necə deyərlər, biz onunla bütün məsələlərdə "eyni dalğa uzunluğundayıq".

- Hətta musiqi seçimində də? Bildiyimiz kimi, həyat yoldaşınız da musiqiçidir. Hansı Azərbaycan melodiyalarını sevir?

- Pafossuz deyə bilərəm ki, musiqimizin melizmlərinə heyrandır. Onun üçün Azərbaycan musiqisi başqa heç bir musiqiyə bənzəmir. Təəccüblənir: "Bu cür əsərləri necə yaratmaq və belə incə ahəngə necə nail olmaq mümkündür!" Klassiklərdən Fikrət Əmirov və Elmira Nəzirovanın ərəb mövzulu fortepiano konsertini dinləməyi sevir. Rauf Hacıyevin, Tofiq Quliyevin, Cahangir Cahangirovun melodiyalarını dinləyir. Bu ölkənin insanlarının istedadına aşiqdir.

- İndi nə üzərində işləyirsiniz?

- Sentyabr və oktyabr aylarında Latviyada iki konsertimiz var və şişirtmədən deyəcəm, canlı əfsanə Gidon Kremer ilədir, Almaniyada da üç konsertimiz var. Oktyabr ayına planlaşdırılan başqa konsertlər də var. Yetərincə böyük bir proqram hazırlanıb. Ancaq ən çox Latviyadakı konserti gözləyirəm, orada Fikrət Əmirovun «Nizami» simfoniyasını əfsanəvi «Kremerata Baltika» orkestri ilə ifa edəcəyik. Türkiyədə, Fransada yetərincə çox sayda konsertlər, İspaniyada və Rusiyada iki konsert planlaşdırılır.

- Çağdaş klassik əsərlərə müraciət edirsinizmi?

- Əlbəttə. Tez-tez. Üstəlik, nadir hallarda ifa üçün müraciət olunan möhtəşəm əsərləri seçirəm. Moskva Konservatoriyasının professoru, böyük Qara Qarayevin oğlu Fərəc Qarayev mənə Şnitkenin "1 nömrəli simfoniya"sını verdi. Az qala, ağlımı itirmişdim və zəng etmək istəyirdim: "Fərəc müəllim, etibarınız üçün təşəkkür edirəm, amma öhdəsindən gələ bilmirəm". Ancaq dayandım və düşündüm: "Yəqin, mənə çox inanır ki, belə mürəkkəb bir kompozisiyanı etibar edir". Dərhal işə başladım. Nadir hallarda ifa olunan başqa bir əsər - alman bəstəkarı Karlhaynz Ştokhauzenin «Gruppen» əsəridir. Bu, üç dirijorun rəhbərlik etdiyi üç böyük orkestr üçün yazılıb, çox böyük yer və gərgin iş tələb edir.

- Sonda yenə Şuşaya qayıtmaq istədim. Şuşa torpağı bizə məşhur olan bir çox sayda istedad verib. Bu torpağın niyə bu qədər "məhsuldar" olmasına cavabınız varmı?

Bu, böyük sirdir. Bu suala dəqiq cavab verə bilmərəm. Bəlkə də, təbiətdəndir. Yoxsa da havadan və ya sudan?! Daha doğrusu, bu məsələni fakt kimi qəbul edirəm. Bir dəfə demişdim ki, Şuşaya quş uçuşundan baxanda, sanki Tanrının ovcundaymış kimi görünür, Buranın inanılmaz yeri də bu sualın cavabı ola bilər. Bir musiqiçi kimi peşəkar karyeram sürətlə formalaşmağa başlayanda mən də bu sual barədə düşünürdüm. Bəlkə də, hamısı bir şuşalı olduğuma görədir?! Bəlkə də, əslən buradan olmasaydım, hər şey tamam başqa cür olardı. Əlbəttə, hamı mənə inanırdı və deyirdi: "Budur, Şuşanın daha bir yetirməsi!" Həqiqətən, ümid edirəm ki, işlərim bu inamı doğrultsun. Hədəflərim bununla bitmir. Arzu edirəm ki, doğma yurdumda dünyanın ən yaxşı orkestrləri ilə konsertlərimdən zövq alım. Mənim Şuşam indi bizimlədir.