TARİX VƏ MACƏRA ADASI (I hissə)

Malta sadəcə Aralıq dənizində gözəl ada deyil, həm də mədəniyyət, tarix və təbii gözəlliklərin əsl xəzinəsidir. Bura qədim xarabalıqların müasir kurortlarla, ənənələrin yeniliklərlə qovuşduğu yerdir.

Dünya mediası bu kiçik ölkə haqqında belə yazır: “Malta - Aralıq dənizinin xəzinəsidir!”, “Bu heyrətamiz ada füsunkar mənzərələri və tarixi irsi ilə valeh edir”, “Maltada hər guşə əsl rəsm əsəridir!”, “Büllur kimi təmiz su və qızılı çimərliklər Maltanı istirahət cənnətinə çevirir”, “Maltada hər an unudulmaz macəradır!”.

Unudulmaz səyahəti lazımi şəkildə planlaşdırmaq üçün Maltanın turizm imkanlarını, görməli yerlərini və aktiv istirahət növlərini daha ətraflı nəzərdən keçirək.

Britaniya çalarlı turizm

Malta bu gün Avropada trend turizm istiqaməti hesab olunur. Son 10 ildə adada turizm iki dəfə artıb və indi Maltaya ildə təxminən 3 milyon qonaq gəlir. 2023-cü ildə səyahət və turizmin Maltanın ÜDM-nə ümumi töhfəsi 2,6 milyard avro təşkil edib. Bu, cəmi 316 kvadratkilometr ərazidə yarım milyondan bir qədər çox əhalisi olan ada haqqındadır. Malta dünyanın ən sıx əhalili ölkələrinin ilk 10-luğuna daxildir.

Buraya ən çox Böyük Britaniya, İtaliya, Fransa və Almaniyadan gəlirlər. Lakin əlbəttə ki, Britaniya turistləri daha çoxdur. Malta 1964-cü ildə Böyük Britaniyadan müstəqillik əldə etsə də, 150 illik təsirdən sonra “kral mirası” adanın müxtəlif həyat sahələrində hələ də nəzərə çarpır. İngilis dili təhsil, hökumət və biznesdə geniş istifadə olunur və bu, onu ölkənin rəsmi dillərindən birinə çevirir. Malta Böyük Britaniya hüquq sisteminin elementlərini qoruyub saxlayır, burada kriket və reqbi oynanılır, Britaniya şirkətləri aktiv biznes aparır. Maltada Britaniya standartı olan “G” tipli elektrik rozetkaları istifadə olunur (turistlərə çəngəl üçün adapter lazımdır). Adada hərəkət yolun sol tərəfi ilə həyata keçirilir.

Bundan başqa, Britaniya memarlığı, xüsusilə müstəmləkə dövrü ərzində Maltaya əhəmiyyətli təsir göstərib. Bu dövrdə tikilmiş bir çox binalar neoklassik və Viktorian elementlərini nümayiş etdirir. Bunlar, məsələn, sütunlar, böyük pəncərələr və dekorativ fasadlardır.

Maltanın vizit kartı, əlbəttə ki, rəngli eyvanlar və qapılardır. Bələdçilərin söylədiyinə görə, taxta eyvanlar qısa Fransa hakimiyyəti dövründə, 19-cu əsrin sonlarında populyarlaşıb, daha sonra ingilislər eyvanlar üçün parlaq yaşıl rəng standartını müəyyən ediblər. 1964-cü ildə müstəqillik əldə edildikdən sonra eyvanların rəngləri daha rəngarəng olub. Adətən, onlar mənzilin qapısının rənginə uyğun olur və bir evdə müxtəlif çalarlı eyvanlar görmək mümkündür. Maltada balkonlar, bir qayda olaraq, dar olur və əsasən dekor üçün xidmət edir, həmçinin mənzilləri birbaşa günəş şüalarından qoruyaraq isti havada onların həddindən artıq qızmasının qarşısını alır.

2004-cü ildə Malta Avropa İttifaqına üzv olub, dörd il sonra isə avro zonasına daxil olub. Bu gün yay istirahətini üstün tutan Şimali Avropa turistləri üçün əsas problem yalnız isti hava hesab edilə bilər. İstinin pik həddi iyulun ortalarından sentyabrın ortalarına qədər olan dövrə təsadüf edir - gündüz havanın orta temperaturu 35°C-yə çatır. Üstəlik, rütubət çox yüksəkdir. May ayı dənizdə çimmək üçün hələ də soyuq ola bilər, lakin sentyabrın sonu - oktyabrda məxmər mövsüm başlayır: su hələ də çox istidir, lakin sahil artıq az sıxdır. Beləliklə, səyahət vaxtını öz üstünlüklərinizə əsasən müəyyən edin.

Uçuruq, yoxsa üzürük?

Maltaya yalnız iki yolla - hava və dəniz yolu ilə çatmaq mümkündür. Ən rahat yol təyyarə ilə uçuşdur. Malta Beynəlxalq Hava Limanı paytaxt Valettadan cəmi 8-9 kilometr məsafədə yerləşir. O, Avropa və dünyanın bir çox ölkələrindən olan reysləri qəbul edir. Reyslərin ən çox sayı İtaliyadan (xüsusilə Palermo, Kataniya və Romadan), Böyük Britaniyadan (turizm mövsümündə), Almaniyadan (Frankfurt, Münhen və s.), Fransa, Niderland, İspaniya, Polşa, İsveç, Türkiyədən həyata keçirilir. Biryönlü bilet qiymətləri 70-200 avro arasında dəyişə bilər.

Digər tərəfdən dəniz nəqliyyatının öz üstünlükləri var. Siciliyadan (məsələn, Palermo və Kataniyadan) və digər İtaliya limanlarından bərə marşrutları mövcuddur. Bu, avtomobillə səyahət etməyi üstün tutanlar üçün maraqlı variant ola bilər. Malta ilə dəniz əlaqəsi əsasən qonşu ölkələr - İtaliya, Tunis və Liviyadan həyata keçirilir. Bu marşrutlar, adətən, turistlərə bərələrlə Maltaya rahat çatmağa, həmçinin səyahət zamanı füsunkar dəniz mənzərələrindən həzz almağa imkan verir. Bərələrin qiymətləri uçuşlardan bir qədər ucuzdur. Lakin səyahət müddəti də müvafiq olaraq 5-10 saata qədər artır.

Siz Maltaya öz şəxsi jet və ya yaxtalarınızla da uça və ya yollana bilərsiniz - əlbəttə ki, əgər bunlar sizdə varsa.

Hər halda, turistlərin əksəriyyəti Maltaya hava yolu ilə, yəni yalnız bir terminalı olan Malta hava limanı vasitəsilə gəlir. Hava limanına dəmir yolu əlaqəsi yoxdur, lakin avtomobil nəqliyyatı yaxşı təşkil edilib - avtobusla, taksi ilə, icarəyə götürülmüş avtomobillə və ya transfer sifariş etməklə getmək olar. Saat 23:00-a qədər hava limanına çoxlu şəhər avtobusları, həmçinin bir neçə ekspress və gecə avtobusları işləyir. Bəzilərinin son dayanacağı hava limanındadır, digərləri isə sadəcə öz marşrutlarında buraya daxil olur. İctimai nəqliyyatda bilet qiyməti 2,5 avrodur və iki saat ərzində etibarlıdır. Yəni paytaxtın əsas avtobus stansiyasına çatdıqdan sonra əlavə ödəniş etmədən başqa avtobusa minmək olar. Hava limanı ilə Valetta arasındakı yol təxminən 30 dəqiqə çəkir.

Əgər Maltada bir həftə qalmağı və ictimai nəqliyyatdan aktiv istifadə etməyi planlaşdırırsınızsa, 25 avroya (uşaqlar üçün 7 avro) limitsiz bilet və ya 4 günlük 21 avroya bilet almaq daha sərfəlidir.

Maltada taksinin rahatlığı ondadır ki, qiymətlər sabitdir və istəsəniz, hava limanında sifariş köşkündə səyahətdən əvvəl taksi üçün ödəniş edə bilərsiniz. Qiymətlər, qısa məsafələri nəzərə alaraq, Avropa üçün kifayət qədər münasibdir. Məsələn, Valettaya səyahət 15 avroya, Sent Culian və ya Slimaya 20 avroya başa gələcək.

Yeri gəlmişkən, Maltada “Bolt” taksi şirkəti aktiv fəaliyyət göstərir. Əgər sizdə onun mobil tətbiqi varsa, pik saatları istisna olmaqla sifariş verə bilərsiniz. Bu, rəsmi taksilərdən xeyli ucuz olacaq.

Valettaya qərq olmaq

Maltanın paytaxtı Valetta, zəngin tarixi, memarlıq möhtəşəmliyi və canlı mədəniyyəti özündə birləşdirən açıq səma altında əsl muzeydir. UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş bu kiçik şəhər turistləri özünün unikal görməli yerləri ilə cəlb edir. Bələdçilərin sözlərinə görə, Valettada hər küçə və bina tarixlə nəfəs alır. Malta paytaxtı 1566-cı ildə Malta Ordeni cəngavərləri tərəfindən əsası qoyulduğundan, burada həmin dövrün çoxlu unikal memarlıq və incəsənət abidələri qorunub saxlanılıb.

Malta kiçik ada-dövlət olduğundan, onun paytaxtı da kompaktdır və onu bir neçə saata kəşf etmək olar. Küçələr burada paralel və perpendikulyar şəbəkə üzrə ciddi şəkildə yerləşdirilib. Paytaxta daxil olmaq istəsəniz, ilk görəcəyiniz yer Triton fəvvarəsi olacaq. Mərkəzi avtobus stansiyası onun yanında yerləşir. “Valletta City Gate” əsas qapısından şəhərə daxil olduqda, siz Valettanı iki bərabər hissəyə bölən mərkəzi küçəyə - Respublika küçəsinə çıxacaqsınız. Sağınızda 1942-ci ildə bombardman nəticəsində dağıdılmış və hələ də bərpa edilməmiş Kral Operasının xarabalıqları yerləşir. Hər şəhərin əsas küçəsində olduğu kimi, burada da çoxlu kafe, mağaza və suvenir dükanları var. Respublika küçəsi bir neçə meydanla kəsişərək Müqəddəs Elma qalasına aparır. Adanın hərbi tarix muzeyinin yerləşdiyi qaladan limana və ətraf ərazilərə gözəl mənzərə açılır - bu, foto çəkmək üçün ideal məkanlardan biridir.

Qalaya gedən yolda siz barokko memarlığının şah əsəri sayılan Müqəddəs İohann Kafedralına rast gələcəksiniz. Bu kafedralda Karavaccionun məşhur “Müqəddəs İohann Vəftizçinin qətli” tablosu yerləşir. Burada, həmçinin Malta ordeninin bir çox böyük magistrləri dəfn edilib, onların məzarları mərmərdən hazırlanıb. Kafedralın yerini tapmaq asandır, adətən, onun qarşısında növbə olur.

Yaxınlıqda, həmçinin Malta ordeni böyük magistrlərinin iqamətgahı olan Böyük Magistr Sarayı yerləşir. Bu gün burada Prezident Ofisi və muzey yerləşir. Sarayın bağında səliqəli xiyabanlarla gəzib şəhər mənzərələrindən zövq almaq olar. Keçmiş zadəgan sarayında yerləşən Malta İncəsənət Muzeyində isə həm yerli, həm də Avropa ustadlarının əsərləri nümayiş olunur.

Paytaxtın ən məşhur görməli yeri, şübhəsiz ki, Yuxarı Barrakka Bağları adlanan məkandır. Bu, XVI əsrin ikinci yarısında tikilmiş Müqəddəs Pyotr və Pavel bastionunun yuxarı səviyyəsində parkdır. Park Valettanın ən yüksək nöqtəsidir - buna görə də onun xiyabanlarından Böyük limana, verfə, həmçinin ətraf ərazilərə və körfəzin qarşı sahilindəki şəhərlərə unudulmaz mənzərələr açılır. Bağlarda ordenin böyük magistrlərinə həsr olunmuş abidə qoyulub. Yeri gəlmişkən, axşamlar burada ənənəvi hərbi toplardan atəşfəşanlıq təşkil olunur. Atəşfəşanlıqda hər zaman turistlər iştirak edirlər.

Buradan aşağıda isə Aşağı Barrakka Bağları yerləşir. Burada faktiki olaraq park yoxdur, lakin sahil boyunca gəzib milli qayıqlarla qarşı tərəfə “üç şəhər” turuna çıxmaq olar. Lakin diqqətli olun - körpüdə qarşı sahilə keçmək üçün bilet (2 avro) satan kassa var. Lakin qayıqçılar bu biletləri qəbul etmir, bunu yalnız səyahətin sonunda bildirirlər və əlavə 2 avro tələb edirlər.

Valettanın görməli yerləri arasında Milli Arxeologiya Muzeyi də var. O, bir zamanlar cəngavərlər sarayı olan binada yerləşirdi. Bu, Maltada arxeoloji tapıntıların ən dolğun kolleksiyalarından biridir. Əgər kifayət qədər vaxtınız varsa, 1866-cı ildə tikilmiş və Avropanın ən qədim fəaliyyət göstərən teatrlarından biri olan Manoel Teatrına baş çəkin. Burada konsertlər, operalar və teatr tamaşaları keçirilir. Əvvəlcədən afişa ilə tanış olmaq tövsiyə olunur.

Turistlər arasında Sliema, Senqlea, Sent-Culians, Rabat, Kospikua, Zabbar, Kalkara, Qozo adası və əlbəttə ki, Maltanın qədim paytaxtı Mdina kimi Malta şəhərləri məşhurdur.

Quruda aktiv istirahəti üstün tutanlar üçün Malta çoxlu piyada və velosiped marşrutları təklif edir. Sahil boyunca və mənzərəli kəndlərdə gəzintilər təbiətdən və yerli həyatın atmosferindən zövq almağa imkan verəcək. Xüsusilə Qozoda sahil boyu marşrutlar çox gözəldir, burada okeana və qayalara heyrətamiz mənzərələri seyr edə bilərsiniz.

Valettanın gözəl sahil mənzərələrindən həzz almaq üçün onun gözəl limanı boyunca kruizə çıxın. Bərəyə və ya katerə minin və şəhərin sahilləri boyunca üzərək qala divarlarının, tarixi binaların və canlı limanların möhtəşəmliyinə heyran olun. Bu, Valettanın gözəlliyini yeni perspektivdən görmək və dincəlmək üçün əla bir yoldur.

Gedək üzməyə

Bir çoxları Maltanı gözəl çimərlikləri, təmiz suları və möhtəşəm mənzərələri ilə məşhur olan Aralıq dənizinin incisi adlandırır. Bu arxipelaqdakı çimərlik turizmi həm sakit istirahəti sevənlər, həm də aktiv istirahət pərəstişkarları üçün çoxlu imkanlar təklif edir.

Çimərlik istirahəti ilə bağlı “pis” və “yaxşı” xəbər var. “Pis” xəbər odur ki, Valettaya can atan turistlər ətrafın yalnız dəniz olmasına baxmayaraq, burada çimərlik tapa bilməyəcəklər. Lakin çox çalışsanız, suya giriş üçün bir neçə kiçik zona tapa bilərsiniz, amma təchiz olunmuş çimərlikləri axtarmayın, hər yerdə yalnız daş plitələr var.

Normal çimərlik istirahəti istəyirsinizsə, cəmi bir neçə kilometr məsafədə yerləşən və daha böyük çimərliklər təklif edən Sliema və Sent-Culians kimi yaxınlıqdakı şəhərləri nəzərdən keçirmək lazımdır. Bundan əlavə, körfəzin qarşı sahilində, “üç şəhər” - Senqlea, Kalkara, Bormlanı ziyarət edərkən çimmək üçün kiçik yerlər tapmaq olar. Lakin ən yaxın təchiz edilmiş çimərlik yenə də Sliemada – “Tigné Point”də yerləşir, burada suya giriş və şərait var.

“Yaxşı” xəbər isə odur ki, ümumilikdə Maltada çoxlu sayda yüksək standartlı çimərliklər var. Məsələn, Komino adasında yerləşən Mavi laquna (Blue Lagoon). O, suyunun büllur təmiz firuzəyi rəngi və ağappaq qumu ilə məşhurdur. Bu, üzmək, snorkelinq və sadəcə günəşli günlərdən həzz almaq üçün ideal yerdir. Laquna turistləri təkcə gözəlliyi ilə deyil, həm də təcrid olunmuş istirahət imkanı ilə cəlb edir.

Qozo adasında ən məşhur çimərliklərdən biri Ramla körfəzidir (Ramla Bay). Xarakterik qırmızı qum və füsunkar ətraf ərazi onu istirahət üçün məşhur yerə çevirir. Burada rahat üzgüçülükdən həzz almaq, həmçinin yaxınlıqdakı kafelərdə yerli təamları dadmaq olar. Burada həmçinin “Hondoq Ir-Rummien” - laqunlu kiçik zümrüd buxtası məşhurdur.

Melliha çimərliyi (Mellieħa Bay) ailə istirahəti üçün Maltanın ən yaxşı çimərliklərindən biri hesab olunur. Bu, suya maili girişi olan geniş qumlu çimərlikdir ki, bu da onu uşaqlar üçün ideal edir. Həmçinin kayakinq və paraseylinq kimi su idman növləri ilə məşğul olmaq imkanı var. Mellihada “Għadira Bay”, “Golden Bay” və “Paradise Bay” kimi məşhur çimərliklər yerləşir.

Sliema çimərliyi (Sliema Beach) təkcə çimərlik istirahəti deyil, həm də inkişaf etmiş infrastruktur təklif edir. Burada çoxlu restoran, kafe və mağazalar var ki, bu da onu bulvar boyunca gəzinti imkanı ilə istirahət üçün rahat yer edir.

Mqarr rayonunda “Qarraba Bay”, “Riviera Beach” və “Ġnejna Bay” məşhur çimərliklərdir.

Malta həm də sualtı gözəllikləri ilə məşhurdur. Çoxsaylı dayvinq mərkəzləri yeni başlayanlar və təcrübəli dalğıclar üçün təlim və ekskursiyalar keçirir. Sualtı mağaralar, batmış gəmilər və rəngarəng riflər burada dayvinqi əsl macəraya çevirir.

Malta çimərliklərində müxtəlif su idman növlərini sınaqdan keçirmək olar: kaytserfinq, veykbordinq, vindserfinq və bir çox başqaları. Yerli məktəblərdə kurslar keçmək və suda aktiv istirahət üçün avadanlıq icarəyə götürmək olar. Malta və Qozo adaları ətrafında katerlərlə gəzinti Mavi laquna və Dveyra körfəzi kimi yerləri görmək və gözəl mənzərələrdən həzz almaq üçün əla yoldur. Bir çox şirkətlər üzmək və snorkelinq imkanı ilə birgünlük ekskursiyalar təklif edir.

(Ardı var)