"BİZ HƏLƏ Kİ, BUNU BACARMIRIQ"

O, ek­ran­lar­da və te­atr sən­hə­sin­də emo­si­o­nal və tə­bi­i­dir. Ak­tri­sa hər də­fə ki­min­sə həy­a­tı­nı ya­şayır. Onu ki­min­lə­sə səhv sal­maq çə­tin­dir. Re­al həy­at­da Azər­bayca­nın əmək­dar ar­ti­s­ti Meh­ri­ban Zə­ki təm­kin­li və ağıl­la hə­rə­kət edən­dir. Həm­kar­la­rı onu güclü xa­rak­te­rə ma­lik qa­dın sayır. Meh­ri­ban Zə­ki böyük mə­su­liyyət və fə­da­kar­lıq tə­ləb edən pe­şə­si­ni çox se­vir. Ta­ma­şa­çı­lar onu "Əl­vi­da, cə­nub şə­hə­ri", "Hökmda­rın ta­leyi", "Ya­lan­çı­lar" və s. filmlər­dən ta­nıyır­lar. Bu ya­xın­lar­da onun çə­kil­diyi filmlər ye­ni se­ri­al­la ("Sirr" - red.) da zə­ng­in­lə­şib. Bəs Meh­ri­ban Zə­ki müa­sir se­ri­al­la­ra necə ya­na­şır? Bu, onun üçün nə­dir? Ya­ra­dıcı­lıq, yox­sa sa­dəcə, iş, gə­lir mən­bəyi? Azər­bayca­nın əmək­dar ar­ti­s­ti Meh­ri­ban Zə­ki bu və aktyor həy­a­tı­nın di­g­ər tə­rə­f­lə­ri haq­qın­da fi­kir­lə­ri­ni "R+" jur­na­lı­nın oxucu­la­rı ilə bölüşüb.

- Meh­ri­ban xa­nım, fi­k­ri­nizcə, se­ri­al­la­rın ha­zır­kı po­pulyar­lığı­nın sir­ri nə­də­dir?

- Yə­qin ki, ora­da re­al­lığı xa­tır­la­dan həy­a­tın gö­s­tə­ril­mə­sin­də. Se­ri­al­la­rı həm də çox da­vam et­mə­si və bə­zən də in­sa­nı yor­ma­dığı üçün se­vir­lər. Şəx­sən mən se­ri­a­lı incə­sə­nət say­mıram. Mə­nim üçün incə­sə­nət te­atr və ki­no­dur. Te­atr mi­s­tik, sehrli ay­in­dir. Ki­no len­tə alın­mış rəsmdir. Se­ri­al isə baş­qa tə­ləb­lə­ri və pa­ra­metrlə­ri olan te­le­vi­ziya məh­su­lu­dur. Ta­ma­şa­çı­la­rın Bra­zi­liya se­ri­al­la­rı­nı necə iz­lə­dik­lə­ri­ni xa­tır­layır­sı­nız­mı? Hal­bu­ki, bu gün bax­saq, hə­min se­ri­al­la­rın nə qə­dər pri­mi­tiv və sa­də ol­duğu­nu gö­rəcəy­ik. So­nra­dan te­le­ka­nal­lar­da Ru­siya və Türkiyə se­ri­al­la­rı pey­da ol­du. Biz­də isə bu pro­ses hə­lə in­di baş­layır. Biz uzun bir yo­lun baş­la­nğıcın­dayıq. Bu üzdən ək­sər se­ri­al­la­rı­mız hə­lə ide­al­dan çox uza­q­dır. Ar­tıq de­diy­im ki­mi, te­le­vi­ziya tə­fəkkürü və tə­ləb­lə­ri te­atr və ya ki­ne­ma­to­qra­fiy­a­da­kın­dan çox fər­q­li­dir. Te­le­vi­ziy­a­da əsas yer­də rey­tinq, po­pulyar­lıq du­rur. Prodüser­lə­rin və­zi­fə­si mümkün qə­dər çox ta­ma­şa­çı cəlb et­mək, de­mək, həm də da­ha çox rek­lam gə­tir­mək­dir. Ru­siya və Türkiy­ə­də ta­ma­şa­çı­la­rın iz­lə­mə­si və göz­lə­mə­si üçün se­ri­al­la­rın necə çə­kil­mə­li ol­duğu­nu çox­dan ba­şa düşüblər. Bu, də­qiq düzülmə­li, ya­ra­dıl­ma­lı olan riy­a­ziyyat­dır, bir sxem­dir. Biz hə­lə ki, bu­nu bacar­mı­rıq. Nə vaxt baca­racağıq­sa, o vaxt da in­ki­şaf olacaq. Hə­lə­lik­sə... öy­rən­mə­liy­ik.

- Özünüz se­ri­al­la­ra ba­xır­sı­nız­mı? Si­zin üçün han­sı filmlər ma­raq­lı­dır?

- Əv­vəl­lər se­ri­al­la­ra bax­mır­dım. Bi­rinci­si, boş vax­tım o qə­dər də çox dey­il. İkinci­si, mə­nim incə­sə­nət­də­ki hə­də­fim bir qə­dər fər­q­li­dir. Açığı, in­di də se­ri­al­la­ra bax­maq mə­nim üçün çox da­rıx­dı­rıcı­dır. Se­ri­a­la çə­kil­məyə baş­la­dı­q­da işim­lə əla­qə­dar ola­raq bir ne­çə də­fə Türkiyə və Ru­siya te­le­se­ri­a­lı­na bax­ma­lı ol­dum. Ru­siya se­ri­al­la­rı Bra­zi­liya se­ri­al­la­rın­dan da­ha yığcam ol­ma­sı ilə fər­q­lə­nir. On­lar son­suz­luğadək uzan­mır və da­ha çox çox­se­riy­a­lı bə­dii filmlə­ri xa­tır­la­dır; məsə­lən, "An­na Ka­re­ni­na" və ya "Ye­se­nin" həm səh­nə­ləş­dir­mə ba­xım­dan, həm də vi­zu­al ola­raq çox sa­vad­lı çə­ki­lib. Ru­siy­a­da se­ri­al çə­ki­li­şi pro­se­si­nə çox cid­di ya­na­şı­lır. Hər hal­da, bax­dığım üçün dey­i­rəm. On­lar­da hər şey də­qiq düşünülür, bütün mə­qam­lar nə­zə­rə alı­nır. Əla de­ko­ra­siy­a­lar, ope­ra­tor ef­fek­t­lə­ri, səs, işıq. Ey­ni söz­lə­ri ar­tıq bütün dünya­da nümay­iş olu­nan bir çox məş­hur türk se­ri­al­la­rı ha­q­da da deyə bi­lə­rəm - "Möh­tə­şəm yüzyıl". Bu se­ri­al­dan so­nra sse­na­ri ya­zan­lar və re­jis­sor­la­rın sxe­mi, fil­min kon­struk­siy­a­sı­nı necə qur­duq­la­rı­nı an­la­dım. İlk 10-15 se­riy­a­nın süje­ti, adə­tən, əsas qəh­rə­man­la­rın ta­ri­xi və sə­rgü­zəş­tlə­ri ilə o qə­dər zə­ng­in olur ki, ta­ma­şa­çı da­im göz­lən­ti­də, həy­əcan içə­ri­sin­də qa­lır. Bun­dan so­nra süjet bir qə­dər "lə­ng­iy­ir", qəh­rə­man­lar, tə­bii ki, uğur­la çıx­dıq­la­rı müxtə­lif və­ziyyət­lər­lə üzlə­şir. Bu ya­xın­lar­da "Möh­tə­şəm yüzyıl"ın sse­na­ri müəl­li­fi Me­ral Okayın müsa­hi­bə­si­ni oxu­dum. O, se­ri­a­lın necə çə­kil­diy­in­dən da­nı­şır. Sul­tan Süley­ma­nın dövründə hər kə­sin qə­ti şə­kil­də əməl et­diyi cid­di ta­bu­lar var idi; məsə­lən, qa­dın­la­rın açıq-sa­çıq gey­im­dən is­ti­fa­də­si qa­dağan idi, on­la­ra yad ki­şi­lər­lə söh­bət et­məyə ica­zə ve­ril­mir­di. Ta­ri­xi qay­da­la­rı po­zma­maq, ey­ni za­man­da, fil­mə ro­man­ti­ka, se­vgi li­ri­ka­sı ver­mək üçün sse­na­ri müəl­li­f­lə­ri  ki­şi­lər­lə qa­dın­la­rın bir-bir­lə­ri­nə çox­mə­na­lı ba­xış­lar­la bax­dıq­la­rı, eşqbaz­lıq et­dik­lə­ri səh­nə­lər ya­ra­dıb­lar. Film haq­qın­da da­nış­saq, bu, tam fər­q­li olacaq. Fil­mə bax­dı­q­dan so­nra əsəbilə­şir, se­vi­nir, qə­zəb­lə­nir, nə­sə oy­na­maq is­təyi ilə alı­şıb-ya­nı­ram­sa, de­mə­li, bu fil­mi ar­tıq sev­mi­şəm.

- Ya­ra­dıcı­lıq yo­lu­nun lap baş­la­nğıcın­da sə­nət­də ku­mi­ri­niz kim olub?

- Od­ri Hep­bern. Düşünürəm ki, şah­za­də, xoş­si­fət, sa­dəlövh tə­miz qız ob­ra­zı bütün dövrlər­də in­san­la­rı va­leh edəcək. İna­nıl­maz ak­tri­sa­dır! O qə­dər tə­bii və tə­sir­li­dir ki, onun iş­ti­rak et­diyi filmlə­rə tə­k­rar-tə­k­rar bax­maq is­təy­ir­sən. Bir ne­çə il əv­vəl Fran­sa ki­no­su - Edit Pi­a­fın tərcümeyi-ha­lı olan "Çəh­rayı rə­ng­li həy­at" fil­mi­nə bax­mış­dım. Ora­da baş ro­lu Ma­ri­on Ko­tiy­ar oy­nayır. Əla ifaya gö­rə o, "Os­kar" a da lay­iq görülüb. Vax­ti­lə Ko­tiy­ar "Tak­si" fil­mi­nə də çə­ki­lib. Am­ma onu çox az adam xa­tır­layır. "Çəh­rayı rə­ng­li həy­at" fil­min­də­ki ro­lu isə onu məş­hur­laş­dır­dı. O, Edit Pi­a­fı çox gö­zəl və da­hiy­a­nə oy­nayıb! Ən se­vim­li ame­ri­ka­lı ak­tri­sa­la­rım­dan bi­ri də Me­ril Strip­dir. Onun "Med­di­son da­i­rə­si­nin körpülə­ri"", "Də­mir le­di" filmlə­ri aktyor­luq pe­şə­si üçün xre­s­to­ma­tiy­a­dır.

Ru­siy­a­lı ak­tri­sa­lar ara­sın­da Ali­sa Freyn­dli­xə çox hör­mət edi­rəm. Ye­ri gəl­miş­kən, on­la­rın hər iki­si­nin ob­raz­la­rı oy­na­maq üslu­bu, ifa tər­z­lə­ri ey­ni­dir. On­lar ol­duq­la­rı ki­mi­dir­lər! On il əv­vəl on­la­rın ek­ran­da be­lə ef­fek­tə necə na­il ol­duq­la­rı­nı an­la­mır, ba­şa düşmürdüm. San­ki ek­ran­da bütün bir həy­at ya­şayır­lar. İl­lər keç­dik­dən so­nra müəyyən pe­şə­kar­lıq təcrübə­si ilə bu oy­u­nun tex­ni­ka­sı­nı ba­şa düşməyə baş­la­dım.

- Azər­baycan ak­tri­sa­la­rın­dan kim­lə­ri fər­q­lən­di­rər­di­niz?

- Çox gö­zəl Şə­fi­qə Məm­mə­do­va­nı. Fi­k­rimcə, səh­nə­dən və efir­dən həd­din­dən ar­tıq tez get­di. Onun oy­na­dığı bütün rol­lar qiy­mət­li və qey­ri-adi­dir. Şüku­fə Yu­si­fo­va­nı da çox se­vi­rəm. Zə­rif, incə tər­zi ilə ha­mı­dan fər­q­lə­nir.

- Bi­zim ak­tri­sa­la­rı­mız di­g­ər­lə­rin­dən nə ilə fər­q­lə­nir­lər? Aktyor­luq pe­şə­sin­də men­ta­li­tet an­layı­şı var­mı?

- Bu, ki­fay­ət qə­dər cid­di və də­rin möv­zu­dur. Mə­nə elə gə­lir ki, bi­zim ak­tri­sa­la­rı­mız di­g­ər­lə­rin­dən fər­q­lən­dik­lə­ri ki­mi, on­lar da bi­zim­ki­lər­dən fər­q­lə­nir­lər; məsə­lən, ey­ni ekstremal və­ziyyət­də azər­baycan­lı, rus, türk və ame­ri­ka­lı ak­tri­sa öz­lə­ri­ni fər­q­li apa­racaq­lar. Fər­q­li­lik və mə­na da bun­da­dır. Fi­k­rimcə, biz rus, ing­i­lis, fran­sız pyes­lə­ri­ni oy­nay­ar­kən ora­da o qə­dər də or­qa­nik dey­i­lik. Ey­ni söz­lə­ri rus pye­si­ni oy­nay­an ame­ri­ka­lı­lar haq­qın­da da de­mək olar. Am­ma mə­nim üçün bu, çox ma­raq­lı­dır. Ya­dım­da­dır, "Şi­rə ox­şay­an"" pye­si­nin məş­qi za­ma­nı ilk də­fə be­lə prob­lem­lə üzləş­miş­dik. Qəh­rə­man Le­na rus qı­zı­dır. Mən bu düşüncə­ni, psi­xo­lo­g­iy­a­nı, re­ak­siy­a­la­rı ba­şa düşmə­li, içim­dən ke­çir­mə­li idim. Eti­raf edi­rəm ki, bu, elə də asan dey­il­di. La­kin so­nra­dan bir çox vacib mə­qa­mı an­la­dım - əsl incə­sə­nə­tin də, ruh ki­mi, ya­şı, görünüşü, mil­liyyə­ti, men­tal­lığı ol­mur.

- Si­zi Azər­bayca­nın ən yax­şı müa­sir ak­tri­sa­la­rın­dan bi­ri sayır­lar. Uğuru­nu­zun düstu­ru nə­dir?

- Mə­ni be­lə qiy­mət­lən­di­rən­lə­rə çox min­nət­da­ram. Özüm isə düşünürəm ki, uğur­la­rım hə­lə qar­şı­da­dır. Bu gün, sa­dəcə, özümü 100% işə ver­məyə ça­lı­şı­ram. Mən azad rəs­sa­mam - heç kim­dən ası­lı dey­i­ləm və bu, mə­ni ta­ma­mi­lə qa­ne edir. Biz aktyor­lar heç za­man heç nəyi əv­vəl­dən plan­laş­dır­mı­rıq. Bu və ya di­g­ər filmdə çə­kil­mək­lə bağlı yax­şı tək­lif var­sa, iş­ləy­i­rik. Yox­dur­sa, göz­ləy­i­rik. Eti­raf edim ki, uzun müddət göz­lə­mək aktyo­ru çox inci­dir. He­sab edi­rəm, pe­şə­karca­sı­na görülən işə yax­şı da qiy­mət ve­ril­mə­li­dir. Aktyor bil­dik­də ki bu pu­lu us­ta­lığı­na gö­rə qa­za­nır, o, in­ki­şaf edəcək və da­ha da tək­mil­lə­şəcək. Düşünürəm, əl­də edi­lən­lə ki­fay­ət­lən­mək ol­maz. İn­ki­şaf et­mək, öz üzə­rin­də iş­lə­mək la­zım­dır. Od­ri Hep­bern "Ro­ma tə­til­lə­ri" fil­mi­nə gö­rə "Os­kar" al­dı­q­da de­miş­di: "İn­di aktyor us­ta­lığı­nı cid­di şə­kil­də öy­rən­mə­liy­əm".