BALKAN MOTİVLƏRİ

Ap­re­lin 19-da Brüssel­də Ser­biya və Ko­so­vo ara­sın­da da­nı­şıq­la­rın 10-cu ra­un­du bi­tib. Ko­so­vo tə­rə­fi, onu ta­nıy­an döv­lət­lər, hə­m­çi­nin Av­ro­pa İt­ti­fa­qı bu da­nı­şıq­la­rın nə­ticə­si­ni vi­lay­ə­tin müstə­qil­liy­i­nin Ser­biya tə­rə­fin­dən ta­nın­ması­nın ilk əla­mət­lə­ri ki­mi qiy­mət­lən­di­rib. Bəs əs­lin­də və­ziyyət nə yer­də­dir?

- Ko­so­vo və Me­to­xiya Ser­biy­a­nın bir his­sə­si­dir. Bel­qrad­la Pri­şti­na ara­sın­da əl­də olu­nan an­laş­ma isə müa­sir Ser­biy­a­nın gə­ləcək is­la­hat­la­ra baş­la­ma­sı üçün bir şan­s­dır. Ra­zı­lığa gö­rə, Ko­so­vo­da­kı ser­blə­rin özünüi­da­ra­et­mə or­qan­la­rı, məh­kə­mə və icra si­s­te­mi, hə­m­çi­nin hüquq-ma­ha­fi­zə qüvvə­lə­ri olacaq. On­lar iq­ti­sa­diyyat, plan­laş­dır­ma, təh­sil və sə­hiyyə sa­hə­lə­rin­dəçox güclüdürlər. Ko­so­voya isə bu an­laş­ma heç bir müstə­qil döv­lət sta­tu­su ver­mir. Ser­biya heç vaxt Ko­so­vo və Me­to­xiy­a­nın se­ve­ren­liy­i­ni ta­nı­may­acaq.

- Yu­qos­la­viya dağıl­dı­q­dan so­nra ye­rin­də al­tı döv­lət - Ser­biya, Bos­niya və Her­se­qo­vi­na, Xor­va­tiya, Ma­ke­do­niya, Çer­no­qo­riya və Slo­ve­niya ya­ran­dı. Bu öl­kə­lə­rin bir-bir­lə­ri­nə müna­si­bət­lə­ri, əla­qə­lə­ri əv­vəl­kin­dən fər­q­li ola­raq han­sı sə­viyyə­də­dir?

- Haq­lı­sı­nız, əv­vəl­lər  bu döv­lət­lər bir fe­de­ral re­s­pub­li­ka­nın tər­ki­bin­də olub­lar. İn­di isə  müstə­qil öl­kə­lər­dir. Bil­diy­i­miz ki­mi, Yu­qos­la­viy­a­nın dağıl­ma­sın­dan so­nra tə­əssüf ki, Bal­kan əra­zi­sin­də və­tən­daş müha­ri­bə­si baş­la­dı. Əsa­sən, Xor­va­tiya, Bos­niya və Her­se­qo­vi­na əra­zi­si­ni əha­tə edən müha­ri­bə 1991-1995 il­lər­də baş ver­di və son­da im­za­la­nan Day­ton ra­zı­laş­ma­sı­na əsa­sən müha­ri­bə ba­şa çat­dı.

Ha­zır­da bu müstə­qil öl­kə­lər ara­sın­da müna­si­bət­lər müsbət­dir, biz öz iq­ti­sa­diyya­tı­mı­zı in­ki­şaf et­dir­məyəça­lı­şı­rıq. Əg­ər xa­tır­layır­sı­nız­sa, Yu­qos­la­viya BMT tə­rə­fin­dən müha­ri­bə sə­bə­bi ilə san­k­siy­a­la­ra mə­ruz qal­mış­dı. Biz ha­zır­da müstə­qil öl­kə­lər ki­mi öz müna­sib­lət­ləri­mi­zi ye­ni stan­dar­t­la­ra uyğun ik­ni­şaf et­mək is­təy­i­rik. Hə­m­çi­nin əl­qə­lə­ri­mi­zi müxtə­lif re­g­i­o­nal, bey­nəl­xaq təş­ki­lat­lar çər­çi­və­sin­də də in­ki­şaf et­di­ri­rik. O cümlə­dən iki­tə­rə­f­li əla­qə­lə­ri­miz də möh­kəm­lə­nir. Çünki biz ey­ni di­li da­nı­şı­rıq, ey­ni əra­zi­də ya­şayı­rıq və bir fe­de­ral döv­lə­tin tər­ki­bin­də ol­mu­şuq. Biz qa­şı­lıq­lı ina­mı ar­tıq­maq is­ti­qa­mə­tin­də irə­li­ləy­i­rik.   

Bil­diy­i­miz ki­mi, Slo­ve­niya Av­ro­pa İt­ti­fa­qı­nın üzvüdür, Xor­va­tiya bu il Av­ro­pa İt­ti­fa­qı­nın tamhüquq­lu üzvü sta­tu­su­nu alacaq. Ser­biya isə 2012-ci il mar­tın 1-dən Aİ üzvlüyünə na­mi­zəd­dir. Bu ilin iy­un ayın­da Ser­biy­a­nın Aİ-nin tamhüquq­lu üzvü ol­ma­sı üçün da­nı­şıl­qa­rın baş­lan­ma ta­ri­xi müəyyən­lə­şəcək. Biz Bal­kan­lar­da  iq­ti­sa­di və qar­şı­lıq­lıəla­qə­lə­ri güclən­di­ri­rik vəümid edi­rik ki, Aİ-yəüzvlük çər­çi­və­sin­də tam har­mo­niy­aya na­il olacağıq.

- İn­di Bal­kan­lar­da­kı siy­a­si du­ru­mun Cə­nu­bi Qaf­qaz­da­kın­dan əsas fər­qi nə­də­dir? Yə­ni de­mək olar­mı ki, Bal­kan­lar­da ar­tıq sa­bit­lik­dir və siy­a­si, iq­ti­sa­di in­ki­şaf öz axa­rın­da da da­vam edir?

- Bal­kan və Cə­nu­bi Qaf­qaz ara­sın­da əl­bət­tə ki, fər­q­li­lik­lər var. Bun­dan baş­qa hər iki re­g­i­on ağır ta­rix ya­şayıb. Hər iki re­g­i­on­da iq­ti­sa­diyya­tın in­ki­şa­fı və xüsu­si­lə Azər­baycan­da iq­ti­sa­diyyat və ene­rg­e­ti­ka­nın in­ki­şa­fı Bal­kan və Cə­nu­bi Qaf­qaz ara­sın­da iki­tə­rə­f­li əla­qə­lə­rin in­ki­şa­fın­da ma­raq ya­ra­dan ən vacib fak­tor­lar­dan bi­ri­dir. Bil­diy­i­miz ki­mi, bu əra­zi üçün bir ne­çə ener­ji lay­ih­lə­ri var və Azər­baycan Av­ro­pa İt­ti­fa­qı üçün bu sa­hə­dəəmək­daş­lı­q­da  ən vacib öl­kə­lər­dən bi­ri­dir. Si­zin re­g­i­on­da  qa­zın və nef­tin Av­ro­pa və Türkiy­əyə nəq­li vəçat­dı­rıl­ma­sı üçün bir sı­ra lay­i­hə­lə­rin həy­a­ta ke­çi­ril­mə­si planlşa­dı­rı­lır. Bu, Azər­baycan iq­ti­sa­diyya­tı­nın in­ki­şa­fı üçün vacib fak­tor­dur. Biz də  Bal­kan­da da öz iq­ti­sa­diyya­tı­mı­zı in­ki­şaf et­dir­mək  və  bütün əmək­daş­lar­la əla­qə­lə­ri­mi­zi in­ki­şaf et­dir­mək is­təy­i­rik. Ser­biy­nın Azər­baycan­la çox gö­zəl müna­si­bət­lə­ri var. Hər iki öl­kə­nin sə­fir­lik­lə­ri fə­a­liyyət gö­s­tə­rir. Biz siy­a­si, o cümlə­dən iq­ti­sa­di əla­qə­lə­rin in­ki­şa­fı üçün əli­miz­dən gə­lə­ni edi­rik.

- Ser­biy­a­nın Pre­zi­den­ti To­mis­lav Ni­ko­li­çin bu ilin fe­v­ra­lın­da Azər­bayca­na rə­s­mi sə­fə­ri ol­du. Azər­baycan Pre­zi­den­ti İl­ham Əliyev dəötən il Ser­biy­a­da ol­muş­du.  Ümu­miyyət­lə, son il­lər əla­qə­lə­rin in­ten­siv­ləş­diy­i­ni müşa­hi­də et­mək olar. Per­spek­tiv­də han­sı lay­i­hə­lə­rin re­al­laş­ma­sı göz­lə­ni­lir?

- Bə­li, Ser­biy­a­nın pre­zi­den­ti To­mas Ni­ko­liç bu ilin fe­v­ra­lın­da Azər­bayca­na sə­fər et­di. Bu  sə