
SABİTLİK NAMİNƏ
Ukraynalı politoloq Mixail Poqrebinski: "Federasiyalara bölünməkdən başqa yol yoxdur"
Müəllif: Ceyhun NƏCƏFOV Bakı
Krımın faktiki olaraq itirilməsi, ölkənin daha çox hissələrə parçalanma təhlükəsinin davam etməsi, iqtisadi əlacsızlıq Ukraynanı və beynəlxalq birliyi gərginlik içərisində saxlamaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, bir də Ukraynanın yeni hakimiyyətinin ölkədəki vəziyyəti tam nəzarətə götürməsi mümkün olmur. Üstəlik, yaranmış böhrandan tezliklə çıxılacağını söyləmək də mümkün deyil. Ukraynada hadisələrin mümkün inkişafı haqda Kiyev Siyasi Araşdırmalar və Konfliktologiya Mərkəzinin direktoru Mixail POQREBİNSKİ ilə söhbətləşdik.
- Ukrayna hökuməti MDB-dən çıxma prosesinə başladığını bəyan edib. Bu siyasi manevrdir, yoxsa Kiyev, həqiqətən, postsovet ölkələrinin birliyini tərk edir?
- Bir müddət əvvəl hökumət artıq analoji bəyanatla çıxış etmişdi. Lakin Ukraynanın MDB-nin sıralarını tərk edəcəyinə dair bəyanat elə bəyanat olaraq qalmışdı. Güman ki, bu, hökumətin Krımla bağlı vəziyyətə reaksiyasıdır. MDB sıralarının tərk olunması Ukraynanın azad ticarət zonasından kənar qalması deməkdir. Bu isə Rusiya və MDB bazarlarına tədarükdən ciddi şəkildə asılı olan Ukrayna iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərəcək. Onun ticarət dövriyyəsinin əhəmiyyətli hissəsi MDB ölkələrinin payına düşür. Bu təşəbbüsün reallaşacağını düşünmürəm. Amma Ukrayna ilə Rusiya arasında siyasi münasibətlər son dərəcə gərgin olaraq qalır və hələ ki, vəziyyətin tezliklə düzələcəyini göstərən əlamətlər yoxdur. Belə olan təqdirdə, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin kəskin şəkildə azalacağını istisna etmək olmaz. Nə qədər ki, siyasi münasibətlər gərgin olaraq qalır, Kiyev tez-tez MDB-dən çıxmaq məsələsinə qayıdacaq. Hazırkı mərhələdə pauza götürmək daha məqsədəuyğun olardı. Hökumətin belə pauza götürəcəyi ehtimalı yüksəkdir. Odur ki, MDB-dən çıxmaqla bağlı bəyanatlara bu qədər real yanaşmaq lazım deyil.
- Ukraynadakı daxili siyasi sabitlik böyük ölçüdə həm də obyektiv prezident seçkisinin təşkilindən asılıdır. Ölkədə silahlı qruplaşmaların olduğu, cəmiyyətin parçalandığı, bir çox regionlarda faktiki olaraq qiyamın yaşandığı bir şəraitdə azad və ədalətli seçkinin keçirilməsi mümkündürmü?
- Hazırkı şəraitdə bu, Ukrayna üçün real problemdir. Yeni hökumətin son günlərdə silahlı qruplaşmaların tərk-silah edilməsində qətiyyət göstərməsi sevindiricidir. Bu, ilk növbədə, "Sağçı sektor"a aiddir. Yaxın 2 həftədə hökumətin vəziyyəti nəzarətə götürə bilib-bilməyəcəyi bəlli olacaq. Hazırkı şəraitdə ölkədə azad və ədalətli seçkilərin keçiriləcəyini gözləmək çox çətindir. Amma vəziyyətin müsbətə doğru getdiyini görmək mümkündür. Ali Rada silahlı qrupların tərk-silah edilməsi haqda qərar qəbul edib və Daxili İşlər Nazirliyi bu istiqamətdə ciddi fəaliyyətə başlayıb.
- Ukraynanın cənub və cənub-şərq regionlarında çaxnaşmalar səngimir. Hökumət ölkənin federasiyalara bölünməsinin qarşısını ala biləcəkmi?
- Ukraynada daxili siyasi sabitliyə nail olunması üçün federallaşmadan başqa yol yoxdur. Çoxları "federallaşma" sözünün özünü bəyənmir. Belə olan təqdirdə, bunu desentralizasiya adlandıraq. Amma Ukrayna parlamentində regionların təmsil olunacağı ikinci palatanın yaradılması qaçılmazdır. Bununla da, regionlara vacib qərarların qəbuluna veto qoymaq, referendum təşəbbüsü ilə çıxış etmək və s. hüquqlar veriləcək. Hələlik Ukrayna hökuməti buna hazır deyil. Amma zaman keçdikcə federasiyalara bölünmənin vacib olduğunu anlayacaqlar. Söhbət, sadəcə, bunun nə vaxt baş verəcəyindədir.
- Rusiyalı ekspertlərin qiymətləndirməsinə görə, Ukrayna maliyyə iflasının astanasındadır. Onlar yaxın 1-2 ayda ölkədə defolt yaşanacağını deyirlər...
- Qarşıdan gələn iqtisadi fəlakət haqda yalnız Rusiya KİV-i deyil, Ukrayna hökumətinin başçısı Yasenyuk da danışır. Bu yaxınlarda böhran əleyhinə tədbirlər haqqında qətnamə də qəbul olunub. Hazırkı hakimiyyətə görə ABŞ və Aİ də məsuliyyət daşıyır. Çünki onun hakimiyyətə gəlməsinə Vaşinqtonla Brüssel kömək edib. Odur ki, onlar Kiyevə defolt təhlükəsini aşmaqda kömək etməlidirlər. ABŞ artıq 1 milyard dollarlıq yardım ayırıb. Aİ də analoji addımı atmağa hazırlaşır. Düşünürəm ki, Qərb Ukraynanı müflislikdən qoruyacaq.
MƏSLƏHƏT GÖR: