BAKIDA VERDİNİN MUSİQİSİ "SƏSLƏNDİ"

Noyabrın ortalarında Bakı yenidən dünya informasiya agentliklərinin diqqət mərkəzinə çıxdı - 14 noyabrda Azərbayjan paytaxtında Krakov, Vilnus və Kiyevin estafetini davam etdirən enerci sammiti keçirildi. Anjaq əvvəlki enerci sammitlərindən fərqli olaraq, Bakıya rekord sayda dövlət və hökumət başçıları toplaşdı. Bu, təsadüfi deyil, hətta qanunauyğunluqdur. 

Regionda, həmçinin ABŞ və Avropa Birliyinin Rusiya ilə münasibətlərində jiddi böhrana səbəb olan Gürjüstan-Rusiya münaqişəsindən sonra ekspertlərin çoxu bizim ölkənin ərazisindən keçən enerci layihələrinin gerçəkləşməsində jiddi problemlər yaranajağını deyirdilər. 

Doğrudur, Gürjüstan ərazisindən tijarət və tranzit əməliyyatları dayandırılmışdı, Azərbayjan müəyyən müddət neft ixrajı axınlarını Rusiya marşrutuna yöənltməli olmuşdu, Azərbayjanın öz sərmayələri də "yüksək risk zonasına" düşmüşdü. Gürjüstanın hərəkətləri, Moskvanın javab güj aksiyası regional layihələrə etibarı azaltdı və bütövlükdə, xammal qaynaqları və onların dünya bazarlarına daşınma marşrutlarının diversifikasiyası ideyasının düşmənlərinin işinə yaradı. 

Bəziləri, hətta hesab edirdilər ki, "Jənub axını"nın şansları J.Verdinin eyniadlı operasının şərəfinə adlandırılmış "Nabucco" layihəsinə baxanda indi daha hörmətli görünür və Azərbayjan, hətta "energetik təjridinə" düşüb. 

Anjaq bu mənfi çalar indi daha optimist əhval-ruhiyyə və ümidlərlə əvəzlənir. Və bunda rəsmi Bakının az xidməti yoxdur. Azərbayjanın həm daxili, həm də xariji siyasəti üçün sadə olmayan avqust - noyabr aralığında rəsmi Bakı ardıjıl olaraq aparıjı beynəlxalq aə regional oyunçular  - Rusiya, ABŞ, AB, Türkiyə və Qazaxıstanla qarşılıqlı hörmətə dayanan və konstruktiv dialoqlar aparıb. Təsadüfi deyli ki, məhz sammitin ərəfəsində - noyabrın əvvəlində Qazaxıstan öz neftini Bakı - Tbilisi-Jeyhan (BTJ) boru kəməri şirkəti və "Tengiz Shevroil" şirkəti arasında əldə edilmiş anlaşmaya əsasən  BTJ ilə nəql etməyə başlayıb. Gözlənilir ki, ilin sonuna qədər bu marşrutla 300 min ton Qazaxıstan nefti daşınajaq. Kaşaqan dəniz yatağının işlənməyə başlanmasından sonra Xəzərin şərq sahilindən BTJ ilə daşınan tranzit neftin həjmi 2013-jü ildə 15-20 mln tona çatajaq. 

İndiki mərhələnin önəmli xüsusiyyəti ondadır ki, Bakı öz fəal enerci diplomatiyasını Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli sahəsində energetik səylərdə zənginləşdirdi. Bunun nətijəsidir ki, noyabrın 2-də Moskva vilayətindəki Mayendorf qəsrində Azərbayjan, Ermənistan və Rusiya arasında bəyannamə imzalandı. Bu, 1994-jü ildən bu yana münaqişə tərəflərinin birgə imza atdığı ilk sənəd oldu. 

Bir sıra "ekspert"lər bu bəyannaməni "yerində saymaq", "yeni heç bir şey vəd etməyən boş sənəd" kimi qiymətləndirdilər. Anjaq bizim fikrimizjə, bu sənədi daha ayıq və daha geniş regional kontekstdə qiymətləndirmək lazımdır. Bu jür qiymət sənədin bütünlükdə nizamlanma prosesinin uğurlu inkişafı üçün önəmli istinad nöqtəsinə çevriləjəyini ehtimal etməyə imkan verir. 

Anjaq bəyannamənin önəmi yalnız bununla bitmir. Regional durumun inkişafının indiki konkret məqamında onun dəyəri regiondakı gərginliyi nisbətən yüngülləşdirən addım olmasındadır. Tərəflər bəyannamadə bildirdilər ki, "münaqişənin beynəlxalq hüququn prinsipləri və normaları, bu çərçivələrdə qəbul olunmuş qərarlar və sənədlər əsasında siyasi yolla həlli ilə Jənubi Qafqazda vəziyyətin sağlamlaşmasına və regionda sabitliyin və təhlükəsizliyin bərqərar edilməsinin təmin olunmasına kömək edəjəklər ki, bu da regionda  iqtisadi inkişaf və hərtərəfli əməkdaşlıq üçün əlverişli şərait yaradajaqdır". 

Rusiya kimi nüfuzlu oyunçu tərəfindən götürülmüş öhdəliklər - regionda vəziyyətin sağlamlaşması, sabitliyin və təhlükəsizliyin bərqərar edilməsinin təmin olunması, iqtisadi inkişaf və hərtərəfli əməkdaşlıq üçün əlverişli şərait yaradılması öhdəlikləri əksər Qərb liderləri və sərmayəçiləri üçün hər an təhlükə gözlənilən Jənubi Qafqaz regionunda vəziyyətin sabitləşməyə doğru getməsinin göstərijisi oldu. 

Buna görə də önəmli sayda prezident və baş nazir toplamış Bakı enerci sammitinin uğuru yetərinjə qanunauyğundur. Bizim yaxın və uzaq qonşularımız və tərəfdaşlarımız həm regiona, həm öz güjlərinə və həm də diversifikasiya prinsipinə əsaslanmış layihələrin gerçəkləşdirilmə imkanına inandılar. Prinsipjə, bu həm bütün Avropa regionunun, həm də onun ayır-ayrı ölkələrinin enerci təhlükəsizliyi maraqlarına uyğundur.