DÖVLƏTİN NƏZARƏTİ ALTINDA

İnformasiya texnologiyaları (İT) sektoru bu və ya digər dövlətin iqtisadiyyatının inkişafında hansı rolu oynaya bilər?  Bu sualın javabı son dərəjə sadədir: həllediji. İndi heç kim informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) tətbiqi və inkişafı olmadan hakimiyyət sisteminin, dövlət xidmətinin və s. hər hansı bir islahatı, sadəjə, mümkünsüzdür. Odur ki dövlətimiz son zamanlar yüksəktexnologiyalı sahələrin inkişafını dəstəklədiyini bildirməklə, şübhəsiz, İT  sferasının maraqlarını nəzərə alır. Bu materialda biz yaxın gələjəkdə gurultulu «İT sənayesi» adını daşıyajaq sektorun inkişafının hansı templərlə gedəjəyini araşdırmağa çalışajağıq.  

ÜDM-də 2,3%. Niyə?

Bəzi ekspertlər  İT sənayesində dörd aparıjı istiqaməti fərqləndirirlər - avadanlıq istehsalı, proqram təminatının (PT) işlənib-hazırlanması, İT sahəsində xidmətlər və telekommunikasiya xidmətləri. Göründüyü kimi, ölkəmizdə İT  sənayesi hələ də formalaşmayıb: avadanlıq istehsalı kompüterlər yığılması ilə məhdudlaşır, PT işlənib-hazırlanması, ümumiyyətlə, yoxdur, proqramlaşdırma sahəsində, şübhəsiz, kifayət qədər yüksək intellektual potensiala malik iri şirkətlər isə minimuma - İT sahəsində xidmətlərə və telekommunikasiya xidmətlərinə üz tutur. Ümumdünya İT  bazarının ən inkişaf etmiş seqmentlərindən biri olan personal kompüterlər (PK) və proqram təminatı (PT) istehsalı üzərində daha ətraflı dayansaq, aşağıdakıları qeyd edə bilərik. Birinjisi, Azərbayjanda kompüter şirkətləri yeni dalğa biznesinin klassik örnəyinə çevrilib - sıfırdan başlamışdı, indi isə bazarda onlarja şirkət var.  

Bununla belə, reallıq bizi yenə də pərişan edir - bizdə nəinki sahə üzrə statistika, hətta onun strukturu haqqında da bu və ya digər dərəjədə aydın təsəvvür yoxdur. Rəqabət məsələsi isə o qədər də inkişaf etməyib - bazarın böyük kəsimini dövlətin və iri şirkətlərin sifarişləri təşkil edir. Nəhayət, bu sektorun ölkəyə dolayısı ilə aidiyyəti var -  sahənin yarısından çoxu xarijdə yerləşir. Əlbəttə, proqramçılar, menejerlər, hətta avadanlıq da yerli ofislərdə yerləşir. Pul axınlarına gəldikdə, məsələ tamamilə başqadır. Bu, bazarın liderlərinə aiddir. Offşor proqramlaşdırılması ilə məşğul olan kiçik kollektivlərin fəaliyyəti barədə isə yalnız mülahizələr yürütmək olar.  

Əslndə, İT  şirkətləri ittiham etmək də çətindir - yeni menejerlərin, demək olar, boş yerdə yaratdıqları kiçik sahə sərmayə yatırımı baxımından son dərəjə kasaddır (sərmayə axını, hətta beynəlxalq İT bumu dövründə də yox dərəjəsində idi). Ortaya məntiqi bir sual çıxır: bəlkə dövlət kömək edər?  Ola bilər. Lakin Azərbayjanda hələ də bu sektorun maraqlarının lobbiçiliyi ilə məşğul olan birliklər də (heç olmasa, Rusiyadakı Kompüter və İnformasiya Texnologiyaları Müəssisələri Assosiasiyasının analoqu)  yoxdur. Odur ki pərakəndə, müxtəlifyönümlü kiçik özəl şirkətlər üçün dünyanın inkişaf etmiş bütün ölkələrində olduğu kimi, güzəştli olmasa da, babat fəaliyyət şəraitinə nail olmaq məqsədilə birləşmələri çox çətindir. Halbuki birlik və assosiasiyalar bazar iştirakçılarının razılaşdırılmış mövqelərini işləyib-hazırlaya, onların dövlət strukturları, qanunverijilər, xariji tərəfdaşlarla qarşılıqlı təmasını tənzimləyə bilərdi. Lakin «Azintex»  Şirkətinin «R+» müxbiri ilə söhbət etməyə razılıq verən menejerlərindən birinin sözlərinə görə, Azərbayjan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi (RİTN) nəzdində, heç olmasa, İT sahəsində xidmətlər göstərən şirkətləri (məsələn, elə internet-provayderləri) birləşdirən təşkilatın yaradılması artıq çoxdan planlaşdırılır. Lakin nəzəriyyə hələ də praktikada öz əksini tapmır. 

«Məmurlar bizə belə bir strukturun problemlərimizin həllində, çətin ki, yardımçı ola biləjəyini deyirlər. Yəni məsələn, sırf maliyyəsəjiyyəli problem varsa, təşkilat heç nə ilə yardımçı ola bilməyəjək - işləyə bilmirsinizsə, çıxın gedin. Bir provayder çox, bir az...».

Sahəyə məhz bu jür biganə münasibət olduğu halda, bir çox rəsmi şəxslərimiz ölkəmizin bazara mineral xammal deyil, hazır məhsul çıxarmalı olduğunu deyirlər. Həm də Hindistan kimi intellektual xammal yox, tamamlanmış həll variantları satmaq lazımdır.  

«Stream tejhnologies network»  Şirkətinin (bir neçə xariji şirkətin distribüteri) adının açıqlanmasını istəməyən menejerlərindən birinin sözlərinə görə, ölkəmizdə kütləvi tələbat proqram təminatı (PT) hələ də fəal şəkildə idxal edilir. PT ixrajının olmamasının isə çox sadə səbəbi var - xariji tərəfdaşlara təklif etməyə, başqa sözlə, satışa çıxarmağa heç nəyimiz yoxdur.

«Azərbayjanda superpeşəkar proqramçılar olsa da, heç kim sizə onların konkret nə ilə məşğul olduqlarını deyə bilməyəjək. Məsələn, biz müstəsna olaraq şəxsi ehtiyajlar üçün PT işləyib-hazırlayırıq, çünki istifadə etdiyimiz analoqlar bizi funksionallıq baxımından təmin etmir. Odur ki hazır məhsul ixrajı məsələsi bir yana dursun, heç PT-nin kommersiya istifadəsi məsələsi də müzakirə obyekti olmayıb. Onu, sadəjə, sata bilən də yoxdur və söhbət heç ixrajdan da getmir - iş adamlarımız da buna görə pul ödəməyə hazır deyillər! Bir nümunə gətirim: bizdə yerli İT  bazarı üçün bir sıra yeni, inqilabi texnologiyalar (məsələn, Azərbayjan dilindən rus dilinə translyator, orfoqrafiyanın yoxlanılması üçün proqram) yaradan JIJ şirkəti var idi. Şirkət genişmiqyaslı təqdimatlar keçirsə, sınaq satışları keçirməyə jəhd göstərsə də, nətijə ajınajaqlı oldu. Odur ki bir sıra ölkələrdə, o jümlədən də Rusiyada kütləvi tələbat PT-lərinin ixrajı qarşısında maneələrdən şikayətlənsələr də (müvafiq lisenziyalar əldə etmək  tələb olunur, ƏDV-ni geri qaytarmaq, demək olar, mümkünsüzdür, PT idxalı üçün heç bir məhdudiyyət olmadığından, şirkətlər xariji istehsalçılarla qeyri-bərabər şəraitdədir), ixraj olmadığından, bizdə bu məsələ o qədər kəskin şəkildə deyil». 

Lakin müsahibimiz sahənin inkişafı üçün ya hər şey edə bilər, ya da heç nə.  Şirkət nümayəndəsinin dediklərindən: «Xarijdə sənayenin yeni sahələrinin yaradılması və inkişaf etdirilməsi prosesində dövlətin inkişafının prinsipial baxımdan fərqli iki konsepsiyası mövjuddur. Birinjisi müdaxilənin minimallaşdırılması konsepsiyasıdır; əgər biznesin inkişafı üçün şərait bütövlükdə kifayət qədər əlverişlidirsə, dövlət isə yeni sahəyə üstünlük vermirsə, o, həmin sahədə işgüzar fəaliyyətiin inkişafını stimullaşdıran xüsusi tədbirlər görmür və «kənar müşahidəçi» mövqeyini tutur. İkinji konsepsiya, əksinə, sahənin yaradılmasında dövlətin fəal iştirakını nəzərdə tutur: dövlət qanunverijilik təşəbbüsləri ilə çıxış edə, bu sektora sərmayə jəlb edən xüsusi şərait yarada bilər». 

Öz tərəfimizdən, qeyd edək ki, informasiya iqtisadiyyatının lideri ABŞ də daxil olmaqla, dünyanın bir çox ölkəsində dövlət İT  məhsullarının ən iri, bəlkə də ən əsas istehlakçısıdır. Müstəqil ekspertlərin dəyərləndirmələrinə görə, ABŞ federal orqanlarının avtomatlaşdırılma üçün büdjələri dünyanın inkişaf etməkdə olan bəzi ölkələrindəki ÜDM-lə, təxminən, eynidir!  Sahənin müasir durumundan və onun potensialından çıxış edərək, əsas səyləri, məsələn, texnologiyalar ixrajının artırılmasına, yaxud daxili tələbatın stimullaşdırılmasına yönəltmək məqsədəuyğun olardı.  

Tərəqqiyə jiddi diqqət

Göründüyü kimi, iqtisadiyyatın bu önəmli sahəsinə dövlət dəstəyinin, həmçinin, dəqiq proqramın mövjudluğu vajibdir. Bunlar İT-nin Azərbayjan üçün çox önəmli olmasının etirafı olmaqla yanaşı, çox mühüm strukturyaratma funksiyasını yerinə yetirərdi - ətrafında bütün sahə infrastrukturunu formalaşdırmaq mümkün olan özək rolunu oynayardı.  Eyni zamanda, o, sahənin hüquqi tənzimlənməsi, texnoloci standartların və  hi-tejh  sahəsində informasiya təhlükəsizliyi standartlarının təsdiqi kimi tətbiqi aspektlərin, başqa sözlə, məhz bazarda sivil iş şəraitinin təmin olunmasının əsasını da qoyardı. Hakimiyyət və ona yaxın analitiklərin bir o qədər də diqqət yetirmədikləri İT  sektoru 3 il bundan əvvəl onların diqqət mərkəzinə çəkildi - 17 fevral 2003-jü ildə Azərbayjan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyev «Azərbayjan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə milli strategiyanın təsdiqi haqqında (2003-2012)» (National Information Jommunijation Tejhnology Strategies, NIJTS) sərənjam verdi. Elə o vaxt televiziya verilişlərinin birində yeni, dünyada analoqu olmayan bu sənəd, hətta «Əsrin müqaviləsi» ilə müqayisə də edildi.

Strategiya nəyi nəzərdə tutur? Əsas vəzifə ölkənin demokratik inkişafına yardımçı olmaqdır. Daha konkret vəzifələr də var - bütün Azərbayjan üzrə vahid informasiya zonasının formalaşdırılması, informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması, iqtisadi, sosial və intellektual potensialın güjləndirilməsi və əlbəttə, tələb olunan təşkilati, texnoloci və hüquqi mühitin yaradılması. Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq, sosial-iqtisadi sferalar İT  inkişaf üçün bərabər inkişaf imkanlarına malik olmalıdır.

10 illik proqrama daxil olan layihələrin sırası kifayət qədər genişdir - informasiya strukturlarının genişləndirilməsi və dövlət standartlarının qəbulu üçün hüquqi əsasın yaradılması, inkişaf etdirilməsi, İKT-də elmdən daha geniş istifadənin dəstəklənməsi, beynəlxalq səviyyədə rəqabətədavamlı əmtəələr və xidmətlər təklif edən kiçik və orta müəssisələrin təşkili üçün əlverişli mühitin yaradılması. Təhsildə - təhsilin monitorinqi və distant təhsildə informasiya strukturunun genişləndirilməsinə, İnternet və informasiya xidmətlərinin inkişaf etdirilməsinə və əlbəttə, Azərbayjan dili və əlifbasının daha geniş istifadəyə dair layihələr də vardır. Başqa sözlə, milli-informativ resurslar yaradılmalıdır. Özü də həm paytaxtda, həm də bölgələrdə. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, həmin il İKT sahəsindəki istiqamətlərin inkişaf etdirilməsi üzrə tədbirlər planının yaradılmasına  hər bir nazirlik və dövlət idarəsi öz töhfəsini bəxş etdi. Bu plan QKPS-ə təqdim olundu və öz növbəsində, o da qısa bir müddət - demək olar, 2 ay ərzində həmin plan əsasında yeni bir sənəd - «Milli fəaliyyət planı» (MFP,  Ajtion plan) hazırladı. «Ajtion plan»ın 2012-ji ilə qədər həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Strategiyanın əsas istiqamətləri elektron hökumət (e-gowerment) və təhsil yaradılmasıdır. «Ajtion plan» ekspertlərimiz tərəfindən Ümumavropa standartları və meylləri nəzərə alınmaqla işlənib-hazırlanajaq. 

Hazırda NIJTS-in gerçəkləşdirilməsinə 2004-jü ilin fevral ayında prezident İlham Əliyevin sərənjamı ilə Rabitə Nazirliyi əsasında yaradılan Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi himayə edir. Nazirlikdə qeyd edirlər ki, 3-4 il əvvəl olduğu kimi, bu gün də əsas vəzifə Azərbayjanı Avropanın informasiya məkanına üzvi şəkildə daxil etməkdir. 

Bəs layihədə ölkəmizin intellektual potensialına əsaslanma varmı? Layihə müəllifləri «Şübhəsiz», - deyirlər. Üstəlik, ölkəmizin İT sahəsində ixraj imkanlarının müstəqil ekspertizasını keçirən  ITJ (International Trade Jentre - Beynəlxalq Tijarət Mərkəzi) ekspertlərinin araşdırması Azərbayjanın həm istehsal sahəsində, həm də PT yaradılmasında böyük potensialı olduğunu göstərdi. Ekspertlərin rəyi əsasında İT sahəsində peşəkar kimi işləmək istəyən insanları birləşdirmək məqsədilə offşor proqramlaşdırma mərkəzi və texnopark (bu barədə daha sonra) yaradılması planlaşdırılır. Birləşmə vahid məqsəd müəyyənləşdirilməsinə yardımçı olajaq ki, bu da çox önəmlidir, çünki indiyədək pərakəndə şəkildə işləyən proqramçılar öz tələbatları, yaxud çalışdıqları şirkətlərin ehtiyajları üçün kiçik proqramlar (məsələn, mühasibat uçotu üzrə) yaratmaqla məşğul idi. Bu məqam «Strategiya»da xüsusi vurğulanıb. Yeri gəlmişkən, 2012-ji ildə  NIJTS başa çatdıqdan sonra, Azərbayjanın intellektual potensialı pulla ifadədə $0,5 mlrd təşkil edə bilər. Bu, ölkə üçün çox önəmlidir, çünki Azərbayjan dünyada yüksək intellektual potensiala malik ölkə kimi qəbul edilə bilər və bunu etməlidir.

İndiyədək layihənin reallaşdırılmasına Azərbayjanın kadr potensialının 70%-ə qədəri jəlb olunmuşdu ki, bu da ölkədə dünya standartlarına uyğun qənaətbəxş elmi baza, bilik və vərdişlər səviyyəsinin olduğuna dəlalət edir. Ölkədə 11 regional mərkəz yaradılıb, e-gowerment, «Elektron dəftərxana», «Təhsil», «Azərbayjan dilindən İT  məkanda istifadə», «Milli informasiya resurslarının yaradılması», «İKT sahəsində kadrlar hazırlanması», «Milli irsin qorunması», «Rəqəm fərqinin aradan qaldırılması» (paytaxtla bölgələr arasında - müəllif) və i. a. layihələr işlənib-hazırlanıb. Təhsil sahəsində nəinki MDB məkanında, hətta bir çox Avropa ölkələrində də analoqu olmayan «Mənim məktəbim» (www.mekteb.edu.az), «On-line  recimində hazırlıq kursları» (www.elajhi.edu.az), «Elektron test sistemi» (JD üzərində yayılır) meydana çıxdı. «Azeronline»  Şirkətinin «Webmaster-2004»  İnternet-müsabiqəsində 1-ji yer tutan «Poliqlot» (www.poliglot.az) elektron sistemi artıq 200-ə yaxın söz və ifadə tərjümə edə bilir. «Azərbayjan dilində olan mətnlərdə orfoqrafiyanın yoxlanılması sistemi» adlı layihə də təqdim olunmuşdu.  NIJTS çərçivəsində çoxlu seminar, konfrans və forumlar keçirildiyini də qeyd edək.

Bu yaxınlarda belə bir rəqəm açıqlandı - $12 mln respublika məlumat bazasının yaradılmasını nəzərdə tutan «Elektron Azərbayjan» proqramının gerçəkləşdirilməsi məhz bu məbləğə başa gələjək. Maliyyələşdirmənin iki mənbə - dövlət büdjəsindən ayrılan vəsait, həmçinin, RİTN-in öz vəsaiti hesabına olajağı planlaşdırılıb. Layihə respublikanın informativləşdirilməsinin 2005-2008-ji illər üçün nəzərdə tutulan proqramı çərçivəsi hüdudlarında həyata keçiriləjəkdir. Məlumat bazasının yaradılmasını 2009-ju il üçün başa çatdırmaq nəzərdə tutulur. Layihənin reallaşdırılması üçün yaradılan Koordinasiya Şurası artıq «Elektron Azərbayjan»ın yaradılması üzrə tədbirləri və onların ijra müddətlərini müəyyənləşdirir.  

Bu ilin əvvəlində prezident İlham Əliyev tərəfindən təsdiq olunmuş yeni proqramdan daha ətraflı danışdıqda isə aşağıdakıları qeyd etmək zəruridir: rabitə və İT sahəsində yeni sənəd iqtisadi-struktur islahatlarının həyata keçirilməsi, modernləşdirmə və genişləndirilməsinə, informasiya jəmiyyətinə keçidi təmin edən layihələrin hazırlanması və gerçəkləşdirilməsinə yönəlib. Dövlət proqramının əsas məqsədi Azərbayjanda rabitə və İT-nin inkişafını, həmçinin,  NIJTS reallaşdırılması, eləjə də fəaliyyətin məqsəd və istiqamətlərinə uyğun layihələrin planlaşdırılması və ijrasıdır.

Proqramda nəzərdə tutulan tədbirlərin həyata keçirilməsi sayəsində müasir tələblərə javab verən rabitə və informasiya texnologiyaları infrastrukturunun yaradılması, yeni texnologiyaların mənimsənilməsi və informasiya jəmiyyətinə keçid üçün təməl yaradılması nəzərdə tutulur. 

Dövlət proqramının həyata keçirilməsinin sonuna qədər rabitə sahəsində tənzimləyiji orqan yaradılması da nəzərdə tutulur. Bu orqan numerasiya, tezlik və domenlərin qeydiyyatı, bölüşdürülməsi kimi strateci və mütləq bilavasitə dövlət tərəfindən nəzarətdə saxlanılmalı olan sahəni tənzimləyəjək. RİTN-də qeyd etdikləri kimi, tənzimləyiji orqanın strukturu müxtəlif ola bilər və hazırda bu, hökumət səviyyəsində müzakirə olunur. Məsələn, yeni orqanın kollegial olması, yaxud dövlətin nümayəndələrindən savayı, QHT-lərin,  rabitə və İT üzrə kommersiya şirkətlərinin nümayəndələrinin də daxil olduqları şura tipində yaradılması mümkündür.

Texnopark o qədər də uzaqda deyil

Əlbəttə, Azərbayjanda tənzimləyiji orqanın yaradılması çox dəyərlidir. Bununla yanaşı, İT sahəsində birliklərdən danışarkən, bir yeniliyi qeyd etməmək olmaz. Hələ keçən il ortalığa Azərbayjanda İT sahəsində texnopark yaradılması təşəbbüsü atılmışdı. Başqa sözlə, bu, özünəməxsus İKT-kompleks, adi dildə desək, mərkəzləşdirilmiş İKT bazarı olajaq və burada ölkənin bütün elmi potensialı təmərküzləşəjək. 

RİTN artıq «Azərbayjanda İT sahəsində texnopark yaradılmasının mümkünlüyü» mövzusunda bir sıra «dəyirmi masa»lar keçirmiş və bunlarda  Hewlett Pajkard, Dell, Intel kimi bütün dünyada məşhur şirkətlər, həmçinin, marağı olan donor təşkilatlarının, ETİ-lərin, dövlət və özəl ali təhsil müəssisələrinin, ölkənin müvafiq nazirliklərinin nümayəndələri iştirak etmişlər. «Dəyirmi masa»ların gedişində bu texnoloci fenomenin meydana çıxması tarixi, onun məqsəd, funksiyaları və i. a. müzakirə olunub (örnək kimi Qazaxıstan, Türkiyə, Rusiya, həmçinin, İsrail və Hindistan kimi ölkələr götürülüb). Toplanan informasiya RİTN-ə hökumətə Azərbayjanda İT texnoparkı yaratmaq təklifi ilə məktubla mürajiət etmək imkanı verdi. «Ernst & Young» auditor şirkətinin iştirakı ilə bu sahənin monitorinqi keçiriləjək. Hazırda «Ernst & Young» şirkətinin təkliflər paketi baxılmaq üçün hökumətə təqdim olunub. Göstərilən tədbirlər bəyəniləjəyi halda, hökumətlə müvafiq saziş imzalanajaq. Belə olan halda, «Ernst & Young» Azərbayjanda texnopark yaradılması planının şərtləri ilə bilavasitə məşğul olajaq.

Doğrudur, hələlik, texnoparkın nə maliyyələşdirmə mənbələri, nə də İT poliqonun harada yerləşəjəyi bəlli deyil. Bunu da monitorinq müəyyənləşdirəjək. Əvvəljə, model seçmək lazımdır. Tikintinin təşkil olunajağı da istisna deyil. Sevindiriji bir hal var ki, İT  sənayesinin «əcdahaları» bu işin tərəfdarıdır və hətta sərmayə yatırmağa da hazırdırlar. Odur ki problem yaranmamalıdır. Üstəlik, mütəxəssislər ölkə hökumətinin dəstəyinə də arxalanırlar, çünki son zamanlar İT  texnologiyaların inkişaf etdirilməsinə çox böyük diqqət yetirilir. Göründüyü kimi, ərazi və ya sahə birliklərinin yaradılması ən aktual məsələ kimi qalmaqdadır. RİTN-də xüsusi olaraq qeyd edirlər ki, sadalanan planların, o jümlədən, texnopark yaradılması planının həyata keçirilməsi sərmayədarların jəlb olunmasına gətirib çıxarajaq. Öz növbəsində, bu, ölkədə sahibkarlığın inkişafına müsbət təsir göstərəjək, beynəlxalq təşkilatların diqqətini təkjə İT  sferasına deyil, Azərbayjan iqtisadiyyatının digər sahələrinə də jəlb edəjək.

Kim idarə edəjək?

Nəzərdən keçirilməyən birjə problem qalır. Jəmiyyətimizin İT ilə bağlı çox az məlumatı olduğu və ondan bir o qədər də baş çıxarmadığı heç kimə sirr deyil. İndi ölkəmizdə kompüter savadsızlığı vaxtilə bolşeviklərin əhalinin savadsızlığını ləğv etdikləri kimi kəskin durur. Xarijdə İT biznes gəlirlərinin böyük hissəsini elm və təhsilə, istehlakçılarının inkişafına sərf edir. Əks halda, irimiqyaslı kadr çatışmazlığı və tələbin azalması ilə üzləşəjəklərini anlayan iş adamları bunu etməyə məjburdurlar. Burada da dövlətin dəstəyi olmalı, dövlətin işə yanaşması özəl biznesin, yaxud ayrı-ayrı idarələrin deyil, bütövlükdə jəmiyyətin maraqlarını nəzərə almalıdır. Əlbəttə, ölkəmizdə müəllim kadrlarının yetişdirilməsi problemi də artıq çoxdan mövjuddur. Son nətijədə, texnoloci araşdırmaların, həmçinin,   hi-tejh səviyyəsi məhz həmin elit kadrlarla müəyyənləşir.

Təhsil sahəsində xariji mütəxəssislərin fikri belədir ki, «Kadr hazırlığı bunda maraqlı olan bizneslə, təhsil sahəsini idarə edən dövlətin bir-birinə əsaslı yardım göstərə biləjəkləri sahədir». Odur ki deyilənləri nəzərə alaraq, məmurlarımız qarşılarına ölkədə İT  mütəxəssislər hazırlayan universitet yaratmaq vəzifəsini qoyublar. RİTN başçısı Əli Abbasovun sərənjamına əsasən, universitetin təsis olunması üzrə təşkilat komitəsi yaradılıb, onun tərkibi və məqsədləri müəyyənləşdirilib. Təhsil Nazirliyi lisenziyalaşdırma və kadrların metodiki attestasiyasını həyata keçirəjək, zəruri QHT və biznes strukturları ilə əlaqələrin yaradılması üzrə iş aparılır. Universitetin təsis olunmasının inzibati-hüquqi bazasının toplanması və sistemləşdirilməsi üzrə işlərə başlanılıb. Eyni zamanda, təhsil müəssisəsinin təsis olunması və fəaliyyəti ilə bağlı maliyyə təminatının əsas prinsipləri və normativ bazası işlənib-hazırlanır. 

RİTN-də hesab edirlər ki, universitetin məzunlarının işlə təminat baxımından heç bir problemləri olmayajaq...

P.S. Hazırda Azərbayjanda Mijrosoft və HP kimi şirkətlərin təmsilçilikləri var. 3Jom və Intel şirkətlərinin maraqlarını isə rəsmi təmsilçiləri qoruyur. Təjrübədən göründüyü kimi, İT  sənayesinin nəhəngləri Azərbayjana Rusiya, Ukrayna və Qazaxıstandan sonra gəliblər. Bu isə o deməkdir ki, hazırda İT  bazarı liderlərinin diqqəti ölkəmizə jəlb olunub və Zaqafqaziya bölgəsində həm sosial-iqtisadi inkişaf, həm də İKT tətbiqi sahələrində lider məhz bizim ölkəmizdir.