DİQQƏT MƏRKƏZİNDƏ TİCARƏT VƏ İNVESTİSİYADIR

Pakistan Azərbaycanın müstəqillik qazandığı ilk günlərdən özünü onun etibarlı dostu, davamlı müttəfiqi kimi göstərib. Artıq uzun illərdir ki, iki ölkə arasındakı münasibətlər «qardaşlıq münasibəti» kimi xarakterizə olunur. Bu, beynəlxalq səviyyədə çoxsaylı qarşılıqlı dəstək aktları, ikitərəfli münasibətlərin geniş hüquqi bazası ilə də təsdiqlənir. Bakı ilə İslamabad arasında qarşılıqlı inama əsaslanan strateji tərəfdaşlıq mövcuddur. İki ölkə liderlərinin tez-tez etdikləri qarşılıqlı səfərlər isə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı və genişləndirilməsinə ciddi impuls verir. Pakistanın baş naziri Şahbaz Şərifin Bakıya son rəsmi səfəri zamanı isə diqqət əsasən iqtisadi əlaqələrin çoxtərəfli aspektlərinə, xüsusilə ticarət və investisiya sahəsinə yönəldilib.

Milyardlarla investisiya

2024-cü ildə Azərbaycanla Pakistan arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 22 milyon dolları ötüb. Bu, əvvəlki illərlə müqayisədə xeyli çoxdur. Bununla yanaşı, hər iki tərəfdən olan ekspertlər bu rəqəmin iki ölkənin ticarət potensialını əks etdirmədiyini bildirir, qeyd edirlər ki, xüsusilə siyasi tərəfdaşlıq və müttəfiqliyin belə yüksək səviyyədə olduğu ölkələr arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi daha böyük olmalıdır.

«Müzakirələrimizin nəzərəçarpan hissəsini ticari və iqtisadi sektorlara həsr etdik və birlikdə məyusluğumuzu ifadə etdik ki, ticarət dövriyyəmiz cəmi bir neçə on milyonla ölçülür. Bir sözlə, biz ticarət dövriyyəmizi artırmalıyıq və düşünürəm ki, bunu necə etməyi bilirik», - deyə Prezident İlham Əliyev Şahbaz Şərif ilə Bakıda keçirdiyi görüşün yekununda bildirib.

Qonaq da öz növbəsində, Azərbaycanın dövlət başçısı ilə razılaşıb: «Bizim dostluğumuz, siyasi anlaşmamız, beynəlxalq səviyyədə, beynəlxalq forumlarda düşüncə və hərəkət vəhdətimiz əfsanəvi olmuşdur. Lakin hesab edirəm ki, iş birliyimiz, ticarətimiz, investisiya münasibətlərimiz bizim əlaqələrin həqiqi gücünü əks etdirmirdi».

Hər iki tərəfdə əmindirlər ki, Azərbaycanın Pakistan iqtisadiyyatına investisiya yatırılması ilə bağlı geniş proqramı sayəsində vəziyyət ən yaxın vaxtlarda dəyişəcək. Bu proqramın mövcudluğu isə hələ İlham Əliyevin İslamabada ötən ilin yayında etdiyi səfər zamanı bəyan olunmuşdu. Məlum olub ki, Pakistan bir neçə ay əvvəl artıq konkret layihələri təqdim edib və hazırda Azərbaycan tərəfi onları qiymətləndirməklə məşğuldur. Layihələr istər infrastrukturun inkişafı, istər enerji, faydalı qazıntıların çıxarılması və digər sahələri əhatə edir. Azərbaycan paytaxtında aparılmış hərtərəfli müzakirələrdən sonra liderlər bildiriblər ki, layihələrin razılaşdırılması işinin bir ay müddətində başa çatdırılması qərara alınıb. Onların reallaşdırılmasına dair rəsmi razılaşma isə İlham Əliyevin Pakistana apreldə edəcəyi səfər zamanı imzalanacaq.

İnvestisiya proqramlarının icrasının sürətləndirilməsi şübhəsiz ki, iqtisadi tərəfdaşlığın genişləndirilməsinə yol açacaq. İki qardaş ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin artırılmasının vacib elementi kimi isə ticarətdə nəzərdə tutulmuş güzəştləri göstərmək olar. Belə ki, Azərbaycanın Pakistandan idxal olunan düyünü rüsumdan azad etməsi ümumi idxalın statistikasında müsbət dinamikaya nail olunmasına ciddi təkan verib. Xatırladaq ki, bu qərar 2022-ci ildə qəbul edilib və güzəşt 2027-ci il dekabrın 31-dək qüvvədə olacaq. Bunadək Pakistandan düyü idxalına 15%-lik gömrük rüsumu tətbiq olunurdu. «Əminəm ki, Azərbaycanda istehsal olunan müəyyən məhsullar var ki, biz də onların Pakistanda satışını təşviq edə bilərik. Biz tarifləri aşağı sala bilərik. Diqqəti tariflərin aşağı salınması mümkün olan istiqamətlərə yönəltməliyik ki, idxal və ixrac artsın», - deyə Ş.Şərif qeyd edib.

Enerji, nəqliyyat, müdafiə

Pakistanın baş nazirinin Bakıya səfəri çərçivəsində tərəflər arasında 10-dan artıq vacib ikitərəfli razılaşma imzalanıb. Onların arasında enerji sahəsində əməkdaşlığı nəzərdə tutan memorandumlar xüsusi diqqət çəkir. Enerji çatışmazlığı ilə üzləşmiş Pakistan bu problemin həlli üçün yollar axtarır. Belə bir vəziyyətdə bu ölkə şirkətlərinin SOCAR ilə ticarət və neft emalı sahəsində əldə etdiyi razılaşmalar xüsusilə dəyərlidir. Bununla yanaşı, SOCAR tərəfindən Pakistana mayeləşdirilmiş təbii qaz ixracını nəzərdə tutan razılaşmanın müddəti daha iki il uzadılıb. «Enerji sahəsində əməkdaşlıq, - bu gün bu sahəyə maye qaz daxildir, - əminəm ki, daha da genişlənəcək və növbəti sahələri əhatə edəcək», - deyə İ.Əliyev bildirib.

Baş nazirin səfəri çərçivəsində iqtisadi əməkdaşlığın müzakirə olunan daha bir vacib istiqaməti nəqliyyat sektoru olub. Azərbaycanın öz ərazisindən iki vacib beynəlxalq marşrutun – «Şimal-Cənub» və «Şərq-Qərb» – keçməsi istiqamətində apardığı fəal işlər bu sahədə əməkdaşlıq üçün əlavə imkanlar yaradır. Liderlər bildiriblər ki, onlar artıq regional əməkdaşlığın daha geniş mənzərəsinin nəzərdən keçirilməsi, limanların, dəmir yolu infrastrukturunu və digər nəqliyyat-logistika bəndlərini idarə edən qurumlar arasında əlaqələrin qurulması haqda tapşırıqlar veriblər. «Sizi əmin edirəm ki, Pakistanın Qvadar limanı bu işdə həlledici rol oynaya bilər, həm ixrac, həm də idxal baxımından. Ona görə də mən təklif edirəm ki, biz diqqətimizi bu məsələyə də yönəldək», - deyə Ş.Şərif qeyd edib. O, Pakistan tərəfinin nəqliyyat layihələrinin inkişaf etdirilməsi üzərində işləməyə hazır olduğunu söyləyib.

Bundan başqa, səfər çərçivəsində nümayəndə heyətləri arasında aparılmış müzakirələrdə  müdafiə sahəsinə də xüsusi diqqət ayırılıb. «Azərbaycan Pakistandan müdafiə sənayesinin istehsal etdiyi avadanlığı artıq alıb və biz onun keyfiyyətindən çox razıyıq və birmənalı olaraq, bu işi davam etdirəcəyik. Eyni zamanda biz müdafiə sənayesi məhsullarının birgə istehsalı imkanlarını müzakirə etdik və bu, əməkdaşlığımızın digər mühüm sektoru olacaq», - deyə İlham Əliyev bildirib. O, Azərbaycanın 30-dan çox ölkəyə müdafiə sənayesi məhsulları ixrac etdiyini, Pakistanla birgə istehsala başlanılması ilə bu istiqamətlərin daha da artacağını söyləyib.

Pakistan hökumətinin başçısı isə deyib ki, «aprel ayında Azərbaycan nümayəndə heyəti Pakistana səfər edəndə bu məsələ nümayəndə heyətinin gündəliyində başlıca prioritet təşkil edəcək. Biz bununla əlaqədar ciddi və səmimi müzakirələr və danışıqlar aparmağa hazır olacağıq».

Nəhayət, Azərbaycanda birgə əczaçılıq məhsullarının istehsalı imkanlarının nəzərdən keçirilməsi də təklif edilib. Pakistanda bu sahə kifayət qədər inkişaf edib və artıq orada istehsal olunan 90 adda dərman vasitəsi Azərbaycanda qeydiyyatdan keçib.

Beləliklə, Azərbaycanla Pakistan ticarət-iqtisadi münasibətlərdə yeni mərhələyə qədəm qoyurlar. Artıq iki ölkə arasında yalnız siyasi deyil, həm də iqtisadi müttəfiqliyin inkişafına ciddi töhfə olacaq bir sıra qərarlar qəbul edilib. Bu mənada, iki ölkənin işgüzar dairələri arasında iqtisadi layihələr, hüquqi məqamlar və s. haqda daimi məlumat mübadiləsi üçün informasiya bürosunun yaradılması niyyətini də bu sıraya aid etmək olar. Bakıda Pakistan Ticarət Palatasının yaradılması (İslamabadda Azərbaycan Ticarət Palatası artıq fəaliyyətdədir), eyni zamanda Azərbaycanın ayrı-ayrı şəhərlərində onun nümayəndəliklərinin fəaliyyət göstərməsi də planlaşdırılır. Onlar real vaxt rejimində informasiyaların toplanması, onların mübadiləsi, potensial treyder və investorlara çatdırılması ilə məşğul olacaq.

Göründüyü kimi, iki ölkənin liderləri əldə olunmuş razılaşmaların tezliklə icra olunması, onların real layihələrə çevrilməsi və ikitərəfli ticarət-iqtisadi statistikada özünü göstərməsində qərarlıdırlar.